سفر از پیش اعلام نشده وزیر دفاع روسیه به تهران بار دیگر موضوع خرید فناوری‌های نظامی ایران را داغ کرد که در همین رابطه اندیشکده «واشنگتن» می‌نویسد: حضور فضایی روسیه در ایران، دولت‌مردان ایرانی را بسیار خوشنود می‌سازد؛ در حال حاضر تهران به‌دنبال ساخت ماهواره‌ای برای مشاهده زمین است که برای تحقق آن روس‌ها بهترین گزینه هستند.
اندیشکده «واشنگتن» در جدیدترین تحلیل خود، از رابطه صمیمی نظامی بین ایران و روسیه سخن گفت. اندیشکده مذکور، با اشاره به سفر اخیر حسین دهقان -وزیر دفاع ایران- و هیئت همراه به روسیه جهت نهایی کردن یکسری از توافقات نظامی با روسیه، اعلام کرد که «در صورت تحقق این توافقات، ایران بزرگ‌ترین خرید نظامی خود پس از انقلاب را صورت خواهد داد. این سفر، در پی سفر «سرگئی شویگو» -وزیر دفاع روسیه- در اوایل سال 2015 به ایران رخ داده است. در سفر ماه نوامبر پوتین به تهران، رهبر ایران و وی بر سر گسترش روابط نظامی و امنیتی با هم تاکید کردند».
خرید جنگنده
«واشنگتن» در مورد خرید جنگنده نوشت: «رسانه‌های ایرانی از خرید جنگنده «سوخو 30-اس‌ام‌ای» روسی توسط ایران با این فرض که روس‌ها می‌توانند جامعه بین‌المللی و سازمان ملل را متقاعد کنند، خبر داده‌اند. تعدادی از این جنگنده‌ها آماده بوده و بخش دیگر به صورت قطعات در اختیار ایران قرار می‌گیرد تا در شرکت‌های هوایی نزدیک اصفهان، مونتاژ شوند».
این اندیشکده افزود: «جزییات دقیق خریدهای نظامی ایران هنوز مشخص نیست. اما سوخو 30 دو صندلی، توانایی حمل سلاح‌های "هوا به هوا" و "هوا به سطح" را دارد. این موشک‌های سوخو شامل موشک R-77 است که همانند همتای آمریکایی خود AMRAAM دارای برد 90 کیلومتر و موشک ضد ناو «یاخونت» که دارای برد 300 کیلومتر است، می‌شوند. باید دید که جنگنده‌های سوخو به همراه تجهیزات رادار الکترونیکی و موتور AL-31F که به همراه این جنگنده‌ها به مشتریان پیشنهاد می‌شود، به ایران تحویل می‌گردد؟ اما هر چه که باشد، برخی از این جنگنده‌ها در ایران مونتاژ می‌شوند و سپس در اختیار 6 پایگاه هوایی در سرتاسر کشور قرار می‌گیرند تا بدین طریق ضمن تقویت قدرت هوایی ایران، توانایی حملات دوربرد چندمنظوره تا برد 5 هزار کیلومتر ضمن امکان سوخت‌گیری هوایی تامین گردد».
اندیشکده آمریکایی ادامه داد: «ایران در نظر دارد تا چند فروند هواپیمای آموزشی «یاک 130» از روسیه خریداری نماید. یاک 130، توانایی حمل موشک و راکت و استفاده در عملیات‌ها ضدشورش را دارد. هم‌اکنون، جنگنده‌های ایرانی دیگر تقریبا از رده خارج‌اند و با اینکه چندین مرتبه مورد بروزرسانی قرار گرفتند و اصرار زیادی بر حفظ آنهاست، اما قویا نیاز به جایگزین مناسب دارند».
«واشنگتن» آورد: «گرچه مشخص نیست که چه قراردادهایی در طی دیدار دهقان از روسیه امضاء شد اما طبق گزارش رسانه‌ها می‌توان پی برد که صحبت از پیشنهاد تولید مشترک بالگردهای «کاموف» از سوی وزیر دفاع ایران مطرح شده است. ایران، قویا به موتورهای مدرن برای بکارگیری بر روی جنگنده‌های بومی خود نیاز دارد. بیشتر برنامه‌های پژوهش و توسعه ایران که از آن دست می‌توان به شراکت با اوکراین بر سر آنتونوف 140 و یا شراکت با روسیه بر سر پروژه "شفق" اشاره کرد، به دلیل ضعف شدید مدیریت و تغییر مداوم اولویت‌ها به سر منزل مقصود نرسید».
موسسه آمریکایی افزود: «ایران پیش از این اعلام کرده بود که به زودی 100 فروند ابرجنگنده «سوخو اس‌اس‌جی» از «شرکت هوایی روسیه» (UAC) می‌خرد. روسیه، از موافقت خود با فروش جنگنده‌ها به ایران، به عنوان ابزار فروش هواپیماهای مسافربری کوچک نامرغوب خود بهره می‌برد که البته در رقابت با همتایان غربی خود در شمار نمی‌آید. به هر حال، اکنون شرکت "یو‌اچ‌سی" در حال تلاش برای جلب رضایت تولید‌کنندگان غربی قطعات خود برای تحویل جنگنده‌های مورد درخواست ایران است».
سامانه اس300
اندیشکده «واشنگتن» در گزارش خود نوشت: «هم‌اکنون مسکو آماده ارسال 5 دستگاه سامانه «اس300 مدل پی‌ام‌یو 2» به ایران است. این سامانه دارای موشک‌های دوربرد سطح به هوا که قابلیت ردگیری 100 هدف به‌طور هم‌زمان و درگیری با 6 هدف تا برد 200 کیلومتر را دارند. مضاف اینکه، رادارهای دارای آرایه فازی «96ال6» و «96ال6ای»، به این موشک‌ها قابلیت 100 کیلومتر برد کشف اضافی را می‌بخشند که برای جنگ‌های نامتقارن به سبک ایرانی، بسیار مناسب است».
این اندیشکده ادامه داد: «اگرچه ایرانی‌ها علاقه شدیدی به خرید سامانه «اس 400 مدل تریومف» نشان داده‌اند، اما روس‌ها به دلیل انبار مازاد تولیدات قبلی، بیشتر ترجیح می‌دهند همان اس300 را در اختیار ایران قرار دهند. ساخت اس300 در سال 2011 متوقف شد و اس400 جایگزین آن گردید. به هر حال، روسیه ترجیح می‌دهد که تا زمانی که سفارشات داخلی‌اش صورت نپذیرد، فروش خارجی اس400 را در حال معلق نگاه دارد. اس300 قابلیت ردگیری در اندازه‌های اس400 را ندارد و در کشف اهداف مخفی و مقابله با اقدامات متقابل الکترونیکی ضعیف‌تر است. اگرچه قادر است که یک موشک «46ان6ای2» که دارای برد 380 کیلومتر است را حمایت کند. در حال حاضر، اس300 به‌طور موقت قادر است که نهایتا 250 کیلومتر از اهداف را تحت نظر داشته باشد».
خرید تانک
اندیشکده آمریکایی در مورد خرید تانک از روسیه نوشت: «ایران در حال نهایی کردن قرارداد خرید تانک جنگی نوین «تی90 اس» از روسیه است. در اوایل دهه 1990 بود که ایران تعداد زیادی از تانک‌های «تی72 اس» روسی و اروپای شرقی را خرید و سپس طی پروژه‌های پژوهش و توسعه، این تانک را به تی 72 بومی خود که نام ذوالفقار را بر آن نهاد، تبدیل کرد. حتی نسل سوم ذوالفقار که شباهت بسیاری به «ام1ای1 آبرامز» آمریکایی دارد، هنوز وارد فاز عملیاتی نشده و همکاری با روسیه می‌تواند این مهم و دیگر پروژه‌ها را محقق نماید».
همکاری فضایی
«واشنگتن» در مورد همکاری فضایی ایران و روسیه آورد: «اگرچه ایران در طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی در زمینه هوا و فضا داشت، اما هنوز در بسیاری از زمینه‌ها اعم از گسترش پرتابگر‌ها دچار ضعف است. لذا، حضور فضایی روسیه در ایران، دولت‌مردان ایرانی را بسیار خوشنود می‌سازد. در ماه نوامبر بود که وزارت دفاع ایران موفق به کسب رضایت حسن روحانی برای انجام چند پروژه جدید که نیاز به کمک خارجی دارد، شد. این پروژه‌ها شامل این موارد هستند: تکمیل ایستگاه فضایی سمنان؛ توسعه کامل ماهواره‌بر سیمرغ (که توانایی قرار دادن ماهواره 100 کیلوگرمی تا 500 کیلومتر مدار زمین را داراست)؛ و ساخت ماهواره‌ای برای مشاهده زمین. در حال حاضر، بهترین موارد برای تحقق این امور روس‌ها و چینی‌ها هستند که جذب نیروی انسانی، آموزش، و انتقال تکنولوژی را می‌طلبد.
نتیجه‌‌گیری
در پی توافق هسته‌ای بین ایران و 1+5 و در بحبوحه بحران سوریه، روابط ایران و روسیه به شدت نزدیک شده و اینکه نیروهای این دو کشور در کنار هم در سوریه می‌جنگند، اتفاق عجیبی نیست. بنابراین، باید منتظر گسترش روابط نظامی بین این دو و ظهور سطوح جدیدی از همکاری در حوزه‌های دیگر بین این دو باشیم. این روابط، پیش از این در فضای غبارآلودی به سر می‌برد که معمولا با مذاکرات طولانی و امضای اسناد تفاهمی همراه بود که عمدتا به دلیل فشار خارجی راه به جایی نمی‌برد. تحقق هر کدام از توافقات فوق‌الذکر نشانه این است که چیزهایی در حال تغییر هستند.
سوخو 30
این اندیشکده افزود: «جزییات دقیق خریدهای نظامی ایران هنوز مشخص نیست. اما سوخو 30 دو صندلی، توانایی حمل سلاح‌های "هوا به هوا" و "هوا به سطح" را دارد. این موشک‌های سوخو شامل موشک R-77 است که همانند همتای آمریکایی خود AMRAAM دارای برد 90 کیلومتر و موشک ضد ناو «یاخونت» که دارای برد 300 کیلومتر است، می‌شوند. باید دید که جنگنده‌های سوخو به همراه تجهیزات رادار الکترونیکی و موتور AL-31F که به همراه این جنگنده‌ها به مشتریان پیشنهاد می‌شود، به ایران تحویل می‌گردد؟ اما هر چه که باشد، برخی از این جنگنده‌ها در ایران مونتاژ می‌شوند و سپس در اختیار 6 پایگاه هوایی در سرتاسر کشور قرار می‌گیرند تا بدین طریق ضمن تقویت قدرت هوایی ایران، توانایی حملات دوربرد چندمنظوره تا برد 5 هزار کیلومتر ضمن امکان سوخت‌گیری هوایی تامین گردد».
اندیشکده آمریکایی ادامه داد: «ایران در نظر دارد تا چند فروند هواپیمای آموزشی «یاک 130» از روسیه خریداری نماید. یاک 130، توانایی حمل موشک و راکت و استفاده در عملیات‌ها ضدشورش را دارد. هم‌اکنون، جنگنده‌های ایرانی دیگر تقریبا از رده خارج‌اند و با اینکه چندین مرتبه مورد بروزرسانی قرار گرفتند و اصرار زیادی بر حفظ آنهاست، اما قویا نیاز به جایگزین مناسب دارند».
یاک 130
«واشنگتن» آورد: «گرچه مشخص نیست که چه قراردادهایی در طی دیدار دهقان از روسیه امضاء شد اما طبق گزارش رسانه‌ها می‌توان پی برد که صحبت از پیشنهاد تولید مشترک بالگردهای «کاموف» از سوی وزیر دفاع ایران مطرح شده است. ایران، قویا به موتورهای مدرن برای بکارگیری بر روی جنگنده‌های بومی خود نیاز دارد. بیشتر برنامه‌های پژوهش و توسعه ایران که از آن دست می‌توان به شراکت با اوکراین بر سر آنتونوف 140 و یا شراکت با روسیه بر سر پروژه "شفق" اشاره کرد، به دلیل ضعف شدید مدیریت و تغییر مداوم اولویت‌ها به سر منزل مقصود نرسید».
موسسه آمریکایی افزود: «ایران پیش از این اعلام کرده بود که به زودی 100 فروند ابرجنگنده «سوخو اس‌اس‌جی» از «شرکت هوایی روسیه» (UAC) می‌خرد. روسیه، از موافقت خود با فروش جنگنده‌ها به ایران، به عنوان ابزار فروش هواپیماهای مسافربری کوچک نامرغوب خود بهره می‌برد که البته در رقابت با همتایان غربی خود در شمار نمی‌آید. به هر حال، اکنون شرکت "یو‌اچ‌سی" در حال تلاش برای جلب رضایت تولید‌کنندگان غربی قطعات خود برای تحویل جنگنده‌های مورد درخواست ایران است».
سامانه اس300
اندیشکده «واشنگتن» در گزارش خود نوشت: «هم‌اکنون مسکو آماده ارسال 5 دستگاه سامانه «اس300 مدل پی‌ام‌یو 2» به ایران است. این سامانه دارای موشک‌های دوربرد سطح به هوا که قابلیت ردگیری 100 هدف به‌طور هم‌زمان و درگیری با 6 هدف تا برد 200 کیلومتر را دارند. مضاف اینکه، رادارهای دارای آرایه فازی «96ال6» و «96ال6ای»، به این موشک‌ها قابلیت 100 کیلومتر برد کشف اضافی را می‌بخشند که برای جنگ‌های نامتقارن به سبک ایرانی، بسیار مناسب است».
اس 300 مدل پی ام یو 2
این اندیشکده ادامه داد: «اگرچه ایرانی‌ها علاقه شدیدی به خرید سامانه «اس 400 مدل تریومف» نشان داده‌اند، اما روس‌ها به دلیل انبار مازاد تولیدات قبلی، بیشتر ترجیح می‌دهند همان اس300 را در اختیار ایران قرار دهند. ساخت اس300 در سال 2011 متوقف شد و اس400 جایگزین آن گردید. به هر حال، روسیه ترجیح می‌دهد که تا زمانی که سفارشات داخلی‌اش صورت نپذیرد، فروش خارجی اس400 را در حال معلق نگاه دارد. اس300 قابلیت ردگیری در اندازه‌های اس400 را ندارد و در کشف اهداف مخفی و مقابله با اقدامات متقابل الکترونیکی ضعیف‌تر است. اگرچه قادر است که یک موشک «46ان6ای2» که دارای برد 380 کیلومتر است را حمایت کند. در حال حاضر، اس300 به‌طور موقت قادر است که نهایتا 250 کیلومتر از اهداف را تحت نظر داشته باشد».
اس 400
خرید تانک
اندیشکده آمریکایی در مورد خرید تانک از روسیه نوشت: «ایران در حال نهایی کردن قرارداد خرید تانک جنگی نوین «تی90 اس» از روسیه است. در اوایل دهه 1990 بود که ایران تعداد زیادی از تانک‌های «تی72 اس» روسی و اروپای شرقی را خرید و سپس طی پروژه‌های پژوهش و توسعه، این تانک را به تی 72 بومی خود که نام ذوالفقار را بر آن نهاد، تبدیل کرد. حتی نسل سوم ذوالفقار که شباهت بسیاری به «ام1ای1 آبرامز» آمریکایی دارد، هنوز وارد فاز عملیاتی نشده و همکاری با روسیه می‌تواند این مهم و دیگر پروژه‌ها را محقق نماید».
تی90 اس
همکاری فضایی
«واشنگتن» در مورد همکاری فضایی ایران و روسیه آورد: «اگرچه ایران در طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی در زمینه هوا و فضا داشت، اما هنوز در بسیاری از زمینه‌ها اعم از گسترش پرتابگر‌ها دچار ضعف است. لذا، حضور فضایی روسیه در ایران، دولت‌مردان ایرانی را بسیار خوشنود می‌سازد. در ماه نوامبر بود که وزارت دفاع ایران موفق به کسب رضایت حسن روحانی برای انجام چند پروژه جدید که نیاز به کمک خارجی دارد، شد. این پروژه‌ها شامل این موارد هستند: تکمیل ایستگاه فضایی سمنان؛ توسعه کامل ماهواره‌بر سیمرغ (که توانایی قرار دادن ماهواره 100 کیلوگرمی تا 500 کیلومتر مدار زمین را داراست)؛ و ساخت ماهواره‌ای برای مشاهده زمین. در حال حاضر، بهترین موارد برای تحقق این امور روس‌ها و چینی‌ها هستند که جذب نیروی انسانی، آموزش، و انتقال تکنولوژی را می‌طلبد.
نتیجه‌‌گیری
در پی توافق هسته‌ای بین ایران و 1+5 و در بحبوحه بحران سوریه، روابط ایران و روسیه به شدت نزدیک شده و اینکه نیروهای این دو کشور در کنار هم در سوریه می‌جنگند، اتفاق عجیبی نیست. بنابراین، باید منتظر گسترش روابط نظامی بین این دو و ظهور سطوح جدیدی از همکاری در حوزه‌های دیگر بین این دو باشیم. این روابط، پیش از این در فضای غبارآلودی به سر می‌برد که معمولا با مذاکرات طولانی و امضای اسناد تفاهمی همراه بود که عمدتا به دلیل فشار خارجی راه به جایی نمی‌برد. تحقق هر کدام از توافقات فوق‌الذکر نشانه این است که چیزهایی در حال تغییر هستند.