پژوهشگران یکی از واحدهای فناور مرکز رشد پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری به دانش فنی تولید «کربن زیستی» از پسماندهای کارخانه تولید دستمال کاغذی دست یافتند.
محمدرضا قناعی، مجری طرح با اشاره به سابقه فعالیت این شرکت در زمینه تولید «بیوبال» (توپ‌های زیستی حاوی ترکیبات طبیعی مثل گل رس و انواعی از فراورده‌های بیولوژیک) که در رفع آلودگی‌های آب کاربرد دارد، اظهار داشت: با دستیابی به دانش فنی تولید «کربن زیستی» از پسماندهای واحدهای تولید دستمال کاغذی و صنایع سلولزی، بیوبال‌هایی با فرمولاسیون جدید تولید کرده‌ایم که حاوی کربن زیستی هستند و لذا به دلیل دارا بودن حفره‌های بسیار زیاد توانایی جذب و حبس فلزات سنگین را دارند.
وی با بیان این که در آلمان 50 کاربرد مشخص و متمایز برای کربن زیستی تعریف شده است، اضافه کرد: در کشور ما این محصول ناشناخته است و حتی مراکز پژوهشی و دانشگاهی که با کربن فعال آشنا هستند، با کربن زیستی آشنایی زیادی ندارند.
قناعی اظهار داشت: کربن زیستی با استفاده از توده‌های زیستی مثل زباله، سرشاخه‌های هرسی درختان، هیزم‌های بی کیفیت، علف و کودهای مرغی و گاوی تولید می‌شود. در پی تقاضای یک کارخانه تولید دستمال کاغذی که با معضل پسماندهای بسیار بد بوی سلولزی مواجه بود اقدام به تولید کربن زیستی با استفاده از پسماند این واحد صنعتی کردیم که ضمن رفع مشکل کارخانه، زمینه تولید بیوبال‌های جدید با قابلیت حذف فلزات سنگین را هم فراهم کرد.
وی خاطرنشان کرد: پسماندهای واحدهای تولید دستمال کاغذی به دلیل آلایندگی بالا و مشکلات زیست محیطی فراوان نه قابل دورریزی است و نه اجازه دفع دارد. لذا تبدیل این پسماندها به کربن زیستی، تحول عظیمی در صنعت سلولزی محسوب می‌شود.
قناعی خاطرنشان کرد: کربن زیستی علاوه بر استفاده در فرمولاسیون توپ‌های زیستی در زمینه‌های مختلف از جمله افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک کاربرد دارد. یکی از دلایل وجود ریزگرد در کشور این است که نمی‌توانیم شرایطی را در بیابان‌ها ایجاد کنیم که بوته‌ها و گیاهان بومی منطقه رشد کنند. تثبیت بوته‌ها در بیابان‌ها ماندگاری خاک را به همراه دارد و مانع از بلند شدن خاک با هر بادی خواهد شد.
مجری طرح با تاکید بر این که با جلوگیری از هدر رفت آب باران در بیابان، بوته‌ها مجال رشد پیدا خواهند کرد و از افزایش ریزگردها در هوا جلوگیری می‌شود، افزود: در حال حاضر برای مقابله با ریزگردها از مالچ استفاده می‌شود که اگر از فرآورده‌های نفتی تولید شده باشد آلودگی‌های شدید محیط زیستی را به همراه دارد و موجودات مفید خاک‌زی منطقه را از بین می‌برد.
وی با تاکید بر این که کربن زیستی در کاهش ریزگردها موثر است، خاطرنشان کرد: در خاک میکروارگانیزم‌هایی را نداریم که این کربن را تجزیه کند؛ از این رو نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که این مواد بیش از 500 سال در خاک ماندگاری دارد. این مزیت موجب می‌شود که با اضافه کردن سالانه 100 گرم در خاک به تدریج مقدار کربن در خاک افزایش می‌یابد و همزمان ظرفیت نگهداری آب در خاک نیز افزایش خواهد یافت.
این محقق ادامه داد: پس از مدتی با هر رگباری شاهد خواهیم بود که بوته‌ها در خاک رشد می‌کنند.
قناعی، فیلترهای کربنی را از دیگر کاربردهای کربن زیستی ذکر کرد و گفت: در آب تهران میزان زیادی نیترات وجود دارد که با روش‌های کلاسیک تصفیه، نمی‌توان از آب جداسازی کرد ولی با کربن زیستی قادر به جدا سازی نیترات از آب هستیم.
به گفته وی پیشنهاد ساخت فیلترهای کربنی برای تصفیه آب از هشت ماه قبل از سوی این شرکت به سازمان آب ارائه شده اما اجرای این طرح همچنان در مرحله مطالعه باقی مانده است.
قناعی به امکان استفاده از کربن زیستی در صنعت ساختمان سازی اشاره کرد و اظهار داشت: اگر مقدار معینی کربن به گچ روکار دیوار اتاق‌ها اضافه شود در فصول گرم سال که رطوبت داخل خانه کمتر از حد طبیعی است، دیوار رطوبت پس می‌دهد و در زمستان که رطوبت داخل اتاق زیاد می‌شود، دیوار رطوبت اضافی را جذب می‌کند ضمن آن که این ماده می‌تواند از انتشار امواج الکترومغناطیس جلوگیری کند.
وی، انتقال مواد مغذی و میکروارگانیزم‌های مفید به داخل خاک در حوزه کشاورزی را از دیگر کاربردهای این ماده عنوان کرد و گفت: در هر کیلوگرم کربن زیستی، میلیاردها حفره میکروسکوپی وجود دارد که با استفاده از روش‌های خاصی اصطلاحا قابل شارژ هستند بدین ترتیب که مواد مغذی مورد نیاز گیاه که در خاک کمتر یافت می‌شود، در داخل این حفره‌ها تثبیت شده و سپس به درون خاک انتقال می‌یابد.
قناعی تصریح کرد: در زمین‌هایی که مدت‌ها و به دفعات در آنها از کودهای شیمیایی استفاده شده، میکروارگانیزم‌های خاک به تدریج از بین می‌رود و تبدیل به زمینی کم بهره و غیر حاصلخیز می‌شود که جنبنده مفیدی در آن وجود ندارد. ما می‌توانیم یکسری از میکروارگانیزم‌های مفید را در حفره‌های کربن زیستی تثبیت کرده و آنها را به درون خاک تزریق کنیم تا میکروفلورای خاک به حالت اول بازگردد.