امروزه استفاده از شبکههای مجازی در بین بسیاری از افراد جامعه فراگیر شده که با توجه به تهدیدات موجود باید الزامات استفاده از این تکنولوژی جدید مورد توجه قرار گیرد.
شبکههای اجتماعی زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار دادهاند و رفتارهای ما نشان میدهد که براثر استفاده از این شبکهها، سبک زندگی تغییر پیدا کرده است.
این روزها انواع شبکههای اجتماعی مجازی با عناوینی مختلفی راه اندازی شده و در دسترس مردم قرارگرفته است. طراحان اغلب این شبکهها غربی هستند که با مردم ایران و نوع سبک و سیاق زندگی آنها اشتراکات مهمی ندارند.
تفاوت در ارزشهای مذهبی، مسائل مربوط به خانواده، امور فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی از جمله این تفاوت هاست.
همین تفاوت در کارکردهاست که منجر به نوعی اعتیاد، بیحوصلگی و خستگی میگردد که منتج به دوری افراد خانواده از هم و در نهایت سردی روابط عاطفی خانوادگی و در بعضی از موارد سرمنشأ مهم اختلافات و حتی طلاق میگردد.
با این وجود طراحان، توانایی آن را دارند که از طریق این فضا کاربران را به همان جهتی بکشانند که میخواهند. گسترش و نفوذ این شبکهها آن قدر در بین افراد مختلف جامعه مشهود است که کمتر کسی را میتوان یافت که در یکی از شبکههای اجتماعی عضو نباشد.
در برخی شهرستانها به علت نبود زیر ساختهای مناسب و امکانات و همچنین فضاهای تفریحی، اکثریت جوانان و حتی نوجوانان به شبکههای اجتماعی روی آورده که متأسفانه چیزی جز انزوا و دور ماندن از فضای اجتماعی در جامعه حقیقی در پی ندارد.
پنهان کردن شخصیت اصلی افراد در شبکههایی چون تلگرام، واتسآپ و… نمایاندن خود با چهره و شخصیتی فریبنده یکی از آفات این شبکهها است.
شاید علت اصلی این آفات آن باشد که پیش از ورود اینگونه فناوریها به جامعه ما فرهنگ استفاده صحیح از آن وارد نشده است بنابراین مسئولان فرهنگی و خود مردم باید در برابر آسیبهای این شبکهها آگاه شوند.
از سویی دیگر روزی نیست که از خدمات الکترونیک دولتها و موسسات خصوصی در دنیا صحبت نشود. دولت الکترونیک، ثبت نام الکترونیک، پرداخت و دریافت الکترونیک، موسیقی الکترونیک، آموزش الکترونیک و دهها مورد دیگر همگی نشان دهنده یک موضوع است و آن حرکت دنیا به سمت فضای مجازی و رهایی از دغدغههای دنیای کاغذی و بروکراسی.
این امر نشان میدهد که اکثر خدمات دولتها به خصوص در کشورهای پیشرفته به سمت الکترونیکی شدن پیش میرود و به دنبال آن روابط عمومی نیز چاره ای ندارد جز اینکه به این سمت حرکت کند. بنابراین میتوان گفت وجود ابزاری مثل شبکههای اجتماعی در دنیای ارتباطات اجتناب ناپذیر است. به عبارت دیگر زندگی مردم به فناوریهای نوین وابسته شده و این ابزار درصدد رفع نیازهای انسانها هستند.
همین امر نشان میدهد که شبکههای اجتماعی همانند سایر ابزارهای فناوری، هم دارای تاثیرات مثبت و هم منفی هستند که باید از تاثیرات مثبت آن برای تعالی و سعادت نهایت بهره را برد.
برای نمونه شبکههای اجتماعی بستری مناسب برای ارتباطات با دیگران، نشر علوم و ترویج ارزشهای اخلاقی، انجام برخی از کارهای روزمره و آگاهی از اخبار و رویدادها هستند.
هرچند از شبکههای اجتماعی برای رسیدن به برخی از اهداف نامناسب نیز استفاده میشود اما بخش عمدهای از اطلاعاتی که از طریق این شبکهها منتقل میشود سبب افزایش آگاهی و شناخت مردم میشود.
همچنین شبکههای اجتماعی زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار دادهاند و رفتارهای ما نشان میدهد که براثر استفاده از این شبکهها، سبک زندگی تغییر پیدا کرده و سبب بروز رفتارهای جدیدی شدند که برخی از آنها با باورهای ما در تضاد هستند که متولیان این حوزه باید اقدامات لازم را برای مقابله با این رفتارها انجام دهند. این تاثیرات نشان میدهد که این شبکهها دارای مضراتی هستند که باید مدیریت شوند و با فیلتر کردن آنها مشکلی رفع نخواهد شد بلکه با فیلتر کردن شبکههای اجتماعی، جریاناتی در جامعه ایجاد میشود که کنترل آنها بسیار سخت است و میتواند زمینه بروز برخی از ناهنجاریهای اجتماعی شود.
بنابراین فرهنگ سازی استفاده صحیح از این ابزار ابتدا باید در خانوادهها و سپس در مدارس و دیگر نهادهای اجتماعی صورت بگیرد. البته در این میان نقش تاثیرگذار صداوسیما را نمیتوان انکار کرد زیرا گستره زیادی از افراد جامعه مخاطب آن هستد.
لذا با فرهنگسازی مناسب میتوان از بروز برخی از ناهنجاریهای ناشی از این ابزار جلوگیری کرد، هرچند اقداماتی در این زمینه انجام گرفته است اما تحقق این کار مهم نیازمند اهتمام جدیتر به این موضوع مهم است.