دلارهای نفتی سعودی‌ها چگونه غول‌های رسانه‌ای جهان را در فاجعه منا خفه کرد؟

رسانه‌های جریان اصلی کشورهای غربی مانند «سی‌ان‌ان» (CNN)، «بی‌بی‌سی» (BBC)، «رویترز» (reuters) و سایر رسانه‌ها، همیشه به مخاطبان خود اعلام می‌کنند که تمام اخبار جهان را از آنها دریافت کنند، زیرا که مدعی‌اند توانایی پوشش و تفسیر خبرهای سرتاسر جهان را دارا هستند و با «صداقت خبری» آن را به مخاطبان خود عرضه می‌کنند. البته این ادعا مصداق‌های نقض‌کننده فراوانی دارد که می‌توان به یکی از جدیدترین نمونه‌های آن یعنی کشتار بیش از 4 هزار حاجی خارجی در عربستان اشاره کرد.

رصد این رسانه‌های غربی در روزهای پس از این فاجعه نشان داد که مرگ بیش از 4 هزار نفر (فقط در طول چند ساعت) اهمیتی فقط در حد ارائه ارقام کشته شده‌ها و آن هم با منبع رسانه‌های عربستانی داشت و تقریبا بعد از دو روز از این حادثه خبر بیشتری منتشر نکردند. این در حالی است که موضوع‌هایی مانند "شارلی‌ابدو" یا "آوارگان سوری در مرزهای کشورهای غربی" تا مدت‌ها در خط اصلی خبری قرار داشتند و تفسیرهای مختلفی از علت پیدایش آن اتفاقات با ارائه گزارش و مصاحبه با کارشناسان مربوطه ارائه می‌کردند؛ اما به واقع کشتار بیش از 4 هزار نفر در یک روز که رقم بی‌سابقه‌ای محسوب می‌گردد، ظرفیت پرداخت دقیق‌ و مفصل‌تری در این رسانه‌ها نداشت؟

برای رسیدن به جواب این سوال باید به اواخر خرداد امسال بازگردیم، زمانی که «ارتش سایبری یمن» توانست به نیم میلیون سند از اسناد محرمانۀ حکومت رژیم عربستان دست یابد و آن را برای انتشار در اختیار سایت «ویکی‌لیکس» قرار دهد؛ در این اسناد موضوعاتی از نقش عربستان در عراق و همکاری با القاعده گرفته تا راضی کردن آمریکا به فروش سلاح به بحرین و ایجاد نارضایتی در ایران برای براندازی جمهوری اسلامی وجود دارد. اما یکی از موضوعاتی که در این اسناد وجود داشت، رابطه رژیم عربستان با رسانه‌های دنیا به ویژه رسانه‌های عربی منطقه بود.

در این اسناد شیوه برخورد عربستان با رسانه‌های عربی و غربی به ویژه رشوه‌ دادن به رسانه‌ها برای به خدمت گرفتن آنها در جهت اهداف و سیاست‌های این کشور، تشریح شده است. به عنوان مثال زمانی که یک‌صدمین اعدام در سال 2015 در عربستان اجرا شد، با سکوت رسانه‌های عربی و غربی مواجه گردید؛ زیرا عربستان توانسته با سیطره بر رسانه‌ها و خریدن وفاداری آنها از استرالیا گرفته تا کانادا و کشورهایی که بین این دو واقع شده‌اند، وجهه خود را زیبا نشان دهد. سیاست رسانه‌ای عربستان بر دو محور استوار است: بی‌طرف کردن رسانه‌ها و مهار کردن آنها؛ بی‌طرف کردن به این معنا است که برخی رسانه‌های عربی را مجاب می‌کند هیچ انتقادی متوجه عربستان نکنند. اما مهار کردن رسانه‌ها به این معنا است که آنها فقط از عربستان ستایش کنند و حتی هر طرفی را که به خود جرأت دهد و از عربستان انتقاد کند، مورد حمله قرار دهند. هرچند فشار سعودی‌ها بر رسانه‌های عربی آشکارتر است اما عربستان با خریدن اشتراک و دیگر شیوه‌های غیرمستقیم، بر رسانه‌های غربی نیز فشار وارد می‌کند.

در این اسناد مشخص شده که سعودی‌ها به ایجاد و توسعه کانال‌های خبری و همچنین کمک به شبکه‌های موجود در سرتاسر جهان از انگلیس گرفته تا سنگال اقدام کرده‌اند. کمک‌های عربستان به رسانه‌ها در قالب کمک‌های مالی مستقیم یا به صورت کمک‌های تجهیزاتی و فنی (غیرمستقیم) صورت پذیرفته است.

از نمونه دیگر اقدامات سعودی‌ها، تهدید است؛ روزنامه معتبر «فایننشال تایمز» به خاطر چاپ مقاله‌ای در مورد نقش مخرب سعودی‌ها در منطقه خاورمیانه، مجبور به بستن دفتر خود در ریاض شد. روزنامه «السفیر» لبنان نیز به خاطر چاپ نوشتاری در مورد "بن لادن" و وهابیت تحت شدیدترین فشارها از سوی سفارت سعودی در بیروت قرار گرفت. از سوی دیگر عربستان برای برای تبلیغ رژیم ریاض به رسانه‌ها پول داده است؛ خبرنگاران و روزنامه‌نگاران غربی به خصوص آلمانی درخط مقدم دریافت پول از سعودی‌ها برای تعریف از رژیم پادشاهی آل‌سعود بوده‌اند؛ طبق این اسناد که بیشتر آنها مربوط به سال‌های 2013-2011 هستند، آنها هر شش ماه پول‌های هنگفتی از سفارت عربستان در برلین دریافت می‌کردند تا از ریاض تمجید کنند.

پایگاه خبری «راشاتودی» در همان ایام انتشار این اسناد و در رابطه با آن، مصاحبه‌ای با "علی الاحمد" از عربستان و مدیر موسسه امور خلیج (فارس) انجام داد. الاحمد در این مصاحبه از شگفت‌زده نشدن در رابطه با میزان کنترل عربستان سعودی بر رسانه‌های منطقه‌ای گفت و اظهار داشت: «این مساله نشان داد و دوباره اثبات کرد که دولت سعودی یک امپراطوری رسانه‌ای در سراسر جهان ایجاد کرده و سال‌ها تلاش کرده است تا روایت‌های رسانه‌ای را نه تنها در رسانه‌های عربی بلکه در رسانه‌های بین‌المللی از قبیل «رویترز» را کنترل کند. ما می‌دانیم که آنها «رویترز» را مجبور کرده‌اند تا به برخی از داستان‌ها نپردازد و حتی بر رسانه‌های جریان اصلی آمریکا تاثیر گذاشته است تا به برخی از داستان‌ها بپردازند و به برخی دیگر نپردازند. این مساله، واقعیتی که ما مدت‌ها می‌دانستیم را ثابت کرد».

این محقق و مخالف سیاست‌های آل‌سعود در ادامه افزود: «آمریکا در 60 سال گذشته هیچ‌گاه عربستان را به خاطر زیرپاگذاشتن حقوق بشر یا ارتکاب جرائم بین‌المللی و حمایت از تروریسم حتی بر علیه ارتش آمریکا انتقاد نکرده است. علت این مساله این است که عربستان سرمایه‌گذاری زیادی در واشنگتن و طبقه سیاسی آمریکا به طور کلی کرده است. این حمایت‌های مالی تنها به دولت فعلی آمریکا محدود نمی‌شود، بلکه دولت‌های قبلی را نیز شامل می‌گردد. عربستان همچنان هم‌پیمان درجه یک آمریکا محسوب می‌شود و با رژیم صهیونیستی در این مساله رقابت می‌کند. عربستان و رژیم صهیونیستی بر سر جایگاه اول در هم‌پیمانی با آمریکا در خاورمیانه با هم رقابت می‌کنند و من فکر می‌کنم که عربستان در بسیاری از مواقع توانسته است بیش از رژیم صهیونیستی از فشار انتقادها فرار کند.»

الاحمد در ادامه در رابطه با اقدامات آل‌سعود که در این اسناد افشاء شده، بیان کرد که این رویداد‌ها ادامه خواهند داشت: «عربستان همچنان به سیاستی که برای 60 سال آن را پیاده کرده است، یعنی دخالت در امور دیگر کشورها و آسیب رساندن به رشد دموکراسی در سراسر منطقه و تلاش برای کنترل رسانه‌های منطقه‌ای و جهانی ادامه خواهد داد.»

اکنون واضح است که چرا رسانه‌های جریان اصلی (Mainstream media) در غرب و به ویژه رسانه‌های عربی، فاجعه‌ای به ابعاد کشتار بیش از 4 هزار نفر که شبیه نسل‌کشی مسلمانان توسط صرب‌ها در بوسنی یا نسل‌كشي مسلمانان توسط بوداييان در ميانمار (برمه) یا کشتار معروف "صبرا و شتیلا" در اردوگاه آورگان فلسطینی در جنوب بیروت توسط نیروهای رژیم صهیونیستی است را به راحتی کنار می‌گذارند و مخاطبان میلیونی خود را با بمباران خبری از قتل و مجروح شدن 17 نفر در یکی از دانشگاه‌های آمریکا که حمل سلاح در آن کشور نیز آزاد است، به مرز جنون می‌رسانند.

دلارهای نفتی کاری کرده است که گویی مراسم حج امسال به خوبی و خوشی تمام گردیده و پادشاه وهابی عربستان نیز بر روی همین موج رسانه‌ای غربی - عربی است که جرأت می‌کند تا از همه دست‌اندرکاران مراسم حج امسال به دلیل تلاش فوق‌العاده‌شان برای "خوب" برگزار شدن مراسم، نهایت تشکر و قدردانی را انجام دهد.

پیوند غربی – عربی مدت‌ها است که جوش خورده و حکام کشورهای اسلامی نیز خود را با نظام سلطه پیوند داده‌اند تا مدت بیشتری بر مردم مستضعف فکری منطقه مسلمان‌نشین آسیای غربی فرمان‌روایی کنند؛ روند رسانه‌های این کشورها را نیز باید در سایه همین پیوند با نظام سلطه تحلیل کرد و فهمید که چگونه می‌توان بیش از 4 هزار نفر را در روز روشن به قتل رساند اما مسبب‌های این کشتار به راحتی و در انظار عموم جهانی به گردن‌کشی خود ادامه دهند.