بسیج توانسته است برای اقتصاد مقاومتی که بیشتر به مثابه یک مفهوم انتزاعی و آرمانی شناخته شده، ما به ازای عینی و ملموس بیافریند.
نکته قابل تامل دیگر بار شدن انگیزه های اعتقادی و ایدئولوژیک بر انگیزه های مادی و کسب سود در واحد های اقتصاد مقاومتی بسیج سازندگی است که حاصل جمع آن موجب افزایش کوشش و جنب و جوش صاحبان واحدهای تولیدی و نهایتا افزایش بازده این واحد ها شده است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی هفته گذشته با هیات دولت دیدار کردند. در این دیدار بر اساس روال شناخته شده سال های اخیر، مساله اقتصاد مقاومتی ترجیع بند سخنان رهبر معظم انقلاب بود. حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار با هیات دولت علاوه بر یادآوری و تاکید مجدد بر نکات پیش گفته در امر اقتصاد مقاومتی، برخی از مسائل بدیع را نیز نظیر لزوم تشکیل ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، دعوت از بسیج برای کمک به عرصه مقاومتی و لزوم تمرکز بر روستاها و انتقال صنایع تبدیلی به روستاهای کشور ابراز کردند.
رهبر معظم انقلاب درباره لزوم دعوت دولت از بسیج فرمودند: "بخشهایی وجود دارند خارج از دولت؛ اینها میتوانند در اقتصاد مقاومتی نقش ایفا کنند، از جمله بسیج؛ من یک گزارشی [هم] دیدم. خیلی لازم است به نظر من -اگر وقت کنند آقای رئیس‌جمهور یا لااقل آقای جهانگیری- که بخواهید و ببینید مجموعه‌ی بسیج در مورد اقتصاد مقاومتی چه کارهایی میتوانند انجام بدهند و ظرفیّتش را دارند؛ ظرفیّت خیلی خوبی است. بسیج چیز کمی نیست، چیز کوچکی نیست؛ بسیج یک مجموعه‌ی عظیم و آماده‌به‌کاری است؛ اینها را بخواهید، ببینید چه‌کار میتوانند بکنند؛ اینها می‌آیند امکانات خودشان را عرضه میکنند و میگویند این‌کارها را هم کرده‌ایم. به نظر من امکاناتِ [خوبی هست]."
رمزگشایی از چرایی تاکید رهبر انقلاب بر دعوت از بسیج در امر اقتصاد مقاومتی مساله ای قابل تامل و راهگشا به نظر می رسد، ممکن است این تصور در ذهن بسیاری بوجود آمده باشد که دعوت از بسیج صرفا به دلیل ویژگی های عمومی و شناخته شده این نهاد انقلابی نظیر پیوستگی تنگاتنگ با توده های ملت و برخورداری از عناصر مجاهد و پر انگیزه موضوعیت پیدا کرده است. در اینجا باید یادآور شد که تاکید رهبر انقلاب صرفا ناظر بر ویژگی های عمومی بسیج نیست و اتفاقا اشاره ای است به پشتوانه تجربی و میدانی بسیج در عرصه اقتصاد مقاومتی که طی دو سال اخیر کسب شده و قابل ارائه به سایر دستگاه های جمهوری اسلامی است؛ همچنان که ایشان در سخنان خود به ملاحظه گزارش هایی در این باره اشاره کرده اند.
بسیج در عرصه اقتصاد مقاومتی چه کرده است؟
در بسیج مستضعفین ماموریت اصلی فعالیت در عرصه اقتصاد مقاومتی بر دوش سازمان بسیج سازندگی نهاده شده و این قشر از بسیج از سال 1392 فعالیت در عرصه اقتصاد مقاومتی با هدف اشتغالزایی و افزایش تولید در حوزه های مرتبط با امنیت غذایی مردم را در دستور کار قرار داده است.
در همین راستا با حمایت بسیج سازندگی از عناصر داوطلبِ با انگیزه و دارای تخصص در عرصه های تولیدی مربوطه، طی سال های 90 تا 92، 62 هزار 778 واحد تولیدی در زمینه پرورش قارچ، شیلات، مرغ بومی، ماکیان، زنبور عسل، گلخانه، ورمی کمپوست، کشت زعفران، صنایع تبدیلی، دام سبک و سنگین، شترمرغ، صنایع دستی و ... در سراسر کشور راه اندازی شده است. آمار تفکیک شده این واحد ها در جدول ذیل قابل مشاهده است:
ارتباط بسیج سازندگی با این واحد های اقتصاد مقاومتی با ارائه تسهیلات پایان نمی یابد، بلکه رده های استانی و شهرستانی بسیج سازندگی نظارت بر این واحدها و در عین حال حمایت مستمر از آن ها را به صورت دائم بر عهده دارند. بر اساس پایش به عمل آمده از این واحد ها در سراسر کشور، میزان انحراف تسهیلات دریافتی کمتر از 5 درصد بوده است. پس از راه اندازی واحدهای تولیدی، بسیج سازندگی حمایت خود از این واحدها را در قالب بازاریابی حرفه ای و میدانی و کمک به فروش محصولاتشان عملیاتی می کند.
تسهیلات لازم برای واجدین شرایط توسط بانک مهر اقتصاد تامین می شود و طی سال های 90 تا 92 در مجموع یک هزار و 208 میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است، پیش بینی می شود تسهیلات پرداختی توسط بسیج سازندگی تا پایان سال 94 به نزدیک 2 هزار میلیارد تومان برسد.
در طرح های تولیدی و اقتصاد مقاومتی بسیج سازندگی در سال های 92 و 93، بالغ بر 93 هزار شغل به صورت مستقیم ایجاد شده و پیش بینی می شود این رقم تا پایان سال 94 به 166 هزار شغل در کشور برسد. این در حالی است که آمار دقیقی درباره میزان اشتغال غیر مستقیم پدید آمده در حاشیه این واحدهای اقتصاد مقاومتی در دسترس نیست.
بر این اساس بسیج سازندگی برای ایجاد هر شغل در کشور کمتر از 12 میلیون تومان هزینه کرده است. این در حالی است که به گفته دکتر علی ربیعی، وزیر امور کار و رفاه اجتماعی هزینه ایجاد هر شغل در کشور برای دولت در حال حاضر رقمی بین 20 تا 70 میلیون تومان است.
روستا و صنایع تبدیلی
از جمله دلایل کاهش و افزایش ناگهانی قیمت محصولات کشاورزی، سرازیر شدن همزمان آن ها به بازار در فصل برداشت و نایاب شدن این محصولات در سایر فصول است. از یک سو افزایش ناگهانی عرضه در بخشی از سال موجب کاهش شدید قیمت محصولات کشاورزی و وارد آمدن زیان شدید به کشاورزان می شود و از سوی دیگر کاهش ناگهانی عرضه در سایر فصول سال موجب افزایش قیمت و وارد آمدن فشار اقتصادی به مردم می شود.
همچنان که رهبر معظم انقلاب در دیدار با هیات دولت اشاره کردند، گاهی اوقات افت قیمت محصولات کشاورزی تا اندازه ای زیاد است که هزینه برداشت محصول از قیمت فروش فراتر می رود و کشاورزان قید برداشت محصول را می زنند. بررسی های علمی و مطالعه تجربه کشورهای دیگر نشان می دهد تنها راه حل این معضل، بسط صنایع تبدیلی در روستاهاست. صنایع تبدیلی به روستائیان کمک می کند تا با فراوری محصولات، علاوه بر خلق ارزش افزوده بتوانند تولیداتشان را در فصول گوناگون ارائه کنند، ره آورد این مساله افزایش سودآوری برای روستائیان و اشتغالزایی در روستاست.
بسیج سازندگی در این عرصه نیز وارد شده و قصد دارد 6 تا 10 هزار ماشین آلات صنایع تبدیلی از قبیل دستگاه بسته بندی، خشک کن، پودر کن، روغن گیری، اسانس گری، رب و عصاره، ترشی و شوریجات، شربت و مربا، فرآوری لبنیات، ریسندگی و بافندگی، گوهرتراشی و تولید محصول از ضایعات کشاورزی و دامی را در اختیار روستائیان قرار دهد.
پیش بینی می شود در صورت ایجاد پیوند صحیح و تنگاتنگ بین صنایع تبدیلی با محصولات تولیدی در واحدهای اقتصاد مقاومتی، جهشی قابل توجه در ارزش افزوده واحدهای تحت حمایت بسیج سازندگی پدید آید.
اردوهای جهادی و اقتصاد مقاومتی
وجود 3 هزار گروه جهادی شناسنامه دار در کشور متشکل از اقشار گوناگون مردم یکی از مهمترین ظرفیت های بسیج برای محرومیت زدایی از مناطق محروم کشور بوده است. این گروه های جهادی به طور طبیعی بیشتر با ارائه خدمات عمرانی به نقاط محروم کشور شناخته شده اند چرا که از زمان تشکیل سازمان بسیج سازندگی در سال 79 تا امروز بیش از 110 هزار پروژه عمرانی از قبیل ساخت مسجد، مدرسه، منزل مسکونی، آب رسانی، برق رسانی، راهسازی، خانه عالم، حوزه علمیه، کتابخانه، فضاهای ورزشی، منابع طبیعی و ... به بهره برداری رسیده است.
هم اکنون به موازات فعالیت گروه های جهادی عمرانی، با هدایت سازمان بسیج مستضعفین گروه های جهادی تخصصی در عرصه پزشکی، دندان پزشکی، کشاورزی، دامداری و ... نیز راه اندازی شده اند تا ظرفیت های تخصصی اقشار نخبه بسیجی نیز در خدمت اقتصاد مقاومتی به کار گرفته شود. به عنوان نمونه در تابستان سال جاری گروه جهادی منتظران ظهور متشکل از 130 دندان پزشک در روستاهای مرزی گیلانغرب حضور یافتند و باصرف هزینه 100 میلیون تومانی، بالغ بر یک میلیارد تومان خدمات دندان پزشکی نظیر ترمیم، جراحی، ساخت دندان مصنوعی، ایمپلنت و ... را به صورت رایگان به مردم محروم ارائه دادند که خود تجلی عینی اقتصاد مقاومتی است.
ترویج کشاورزی و دامداری علمی در میان روستائیان موجب افزایش تولید، افزایش سود آوری، کاهش مصرف آب، کاهش ضایعات محصولات و کاهش مرگ و میر دام ها و در نهایت جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر می شود، پایگاه های مقاومت بسیج در دانشکده های کشاورزی و دامپزشکی پس از تشکیل گروه های جهادی با حضور اساتید و دانشجویان بسیجی به روستاهای کشور اعزام می شوند تا به ترویج دانسته های علمی خود در میان کشاورزان و دامداران بپردازند.
موج اجتماعی که بسیج با آن روبروست
در حقیقت بسیج توانسته است برای اقتصاد مقاومتی که بیشتر به مثابه یک مفهوم انتزاعی و آرمانی شناخته شده، ما به ازای عینی و ملموس بیافریند. نکته قابل تامل دیگر، بار شدن انگیزه های اعتقادی و ایدئولوژیک بر انگیزه های مادی و کسب سود در واحد های اقتصاد مقاومتی بسیج سازندگی است که حاصل جمع آن موجب افزایش کوشش و جنب و جوش صاحبان واحدهای تولیدی و نهایتا افزایش بازده این واحد ها شده است.
بسیج سازندگی هم اکنون با یک واقعیت مهم اجتماعی روبروست که عبارت است از برخواستن موج روی آوردن به فعالیت تولیدی در میان لایه های اجتماعی مذهبی و میهن دوست. عناصر مومن، انقلابی و میهن دوست از یک سو با مشاهده تاکیدات سال های اخیر رهبر معظم انقلاب بر مساله اقتصاد مقاومتی و ارتقاء جایگاه امر تولید و کارآفرینی تا سر حد جهاد و از سوی دیگر با مشاهده زورگویی های دشمنان که با تکیه بر ضعف های اقتصاد ملی صورت می گیرد، برای کمک به مساله تولید ملی و اشتغال آفرینی به صورت جدی احساس تکلیف می کنند. در این زمینه نمونه های بیشماری از تغییر شغل و حرفه و روی آوردن به امر تولید به خصوص تولید مرتبط با امنیت غذایی وجود دارد.