روس‌ها برای آنکه بتوانند رضایت طرف‌های غربی خود را جلب کنند، بند هشتم قطعنامه ١٩٢٩ را بهانه عمل نکردن به تعهد خود با وجود پرداخت ١۶٧میلیون‌دلارپیش پرداخت این قراردادتوسط ایران قرار دادند.
رابطه ایران وهمسایه شمالی اش روسیه رابطه‌اي پراز فراز و نشیب بوده است.کشوری که به خاطر جغرافیای مشترکش بايد بیشترین نزدیکی را درطول سالیان گذشته با ایران می داشت، همواره رابطه اش با ایران پر از حس تعلیق بوده است.
در سال‌های اخیر نیز این رابطه که به طول تاریخ شناخته شده ایران ادامه داشته است،همچنان پر از فراز و فرود بوده است. سامانه موشکی اس۳۰۰ این بارمحل فرازوفرودهای تازه شده است. در سال ۲۰۰۷ بود که برای نخستین بار بحث سامانه موشکی اس۳۰۰ و خرید آن مطرح شد و ایران قراردادی به ارزش ۸۰۰ میلیون دلار را برای خرید ۵ سیستم اس۳۰۰ باروسیه امضا کرد بعدها این قرارداد بدون تحویل هیچ موشکی معلق شدو تا مرحله فسخ نیز پیش رفت.
سامانه موشکی«اس ٣٠٠»یکی از سرسخت‌ترین سپرهای موشکی است.طبق آنچه در مشخصات سایت سازنده این سامانه آمده،این موشک‌هاتوانایی رهگیری بیش از۱۰۰هدف و درگیری بابیش از ١٢ هدف رابه طور همزمان دارند. اس ٣٠٠ همچنین قادر به نابودسازی اهداف بالستیک بوده و ازقابلیت حمله به اهداف زمینی نیزبرخوردار است.حداکثربرد آن ٢٠٠ کیلومتر است.مهمترین ویژگی این سامانه آماده‌شدن در پنج‌دقیقه است.اس۳۰۰ شباهت زیادی با سامانه پدافندی آمریکایی ام‌آی‌ام-۱۰۴پاتریوت دارد پس از افشاورسانه‌ای شدن این قرارداد میان ایران و روسیه،فشارهای غرب در اوج تنش در رابطه با پرونده هسته‌ای ایران و دربهارروابط مسکو– واشنگتن افزایش یافت.
روس‌ها برای آنکه بتوانند رضایت طرف‌های غربی خود را جلب کنند، بند هشتم قطعنامه ١٩٢٩ را بهانه عمل نکردن به تعهد خود با وجود پرداخت ١۶٧میلیون‌دلارپیش پرداخت این قراردادتوسط ایران قرار دادند. دمیتری مدودف، رئیس‌جمهور روسیه درسال ۲۰۱۰ درراستای اجرای قطعنامه ۱۹۲۹شورای امنیت دستوری راصادر کرد که به موجب آن فروش هرگونه موشک وجنگ‌افزارهای دیگری چون تانک‌های جنگی،خودروهای زرهی،ادوات توپخانه‌ای کالیبر بالا،کشتی‌هاوهواپیماوهلیکوپترهای نظامی به ایران ممنوع شده‌بود. ادعایی که عملا هیچ پایه حقوقی درستی نداشت.قطعنامه ۱۹۲۹ درتاریخ ۹ ژوئن ۲۰۱۰ به تصویب سازمان ملل رسیده بود و قرارداد ایران و روسیه برای تحویل سامانه موشکی مربوط به سه سال پیش ازاین تاریخ بودوسامانه موشكی بایدبسیارپیش ازرسیدن به این تاریخ و این قطعنامه تحویل ایران می شد.
درمقابل طرف ایرانی یک درخواست غرامت ۴ میلیارددلاری رابه دیوان بین‌المللی داوری فرستاد و وزیر دفاع دولت دهم نیزدر سال ۹۱ اعلام کرد که ایران طرح تولید موشک مشابهی به نام یاور ۳۷۳ را دردست دارد.
تلاش برای منصرف کردن ایران
کمی بعدترروس‌هادرتلاش برای منصرف کردن ایران ازدرخواست غرامت بابت سیستم اس ۳۰۰،در مقابل سیستم تورام-۱ را به جای آن پیشنهاددادندکه بعدها گفته شداین پیشنهاد توسط ایران رد شده است.آنتی ۲۵۰۰ نیز پیشنهاددیگری بودکه توسط روسیه به ایران شدوگفته مي‌شد برای نیاز ایران مناسب تر است.ایران دلایل بسیاری داشت که هر دو پیشنهاد مشابه را ردکند. اس۳۰۰ پی‌ام‌یو مطابق بانیازهای نیروهای دفاع موشکی توسعه یافته اماآنتی۲۵۰۰ برای نیروی زمینی ساخته شده‌است و می‌تواند برای نیروی زمینی بزرگ ایران سودمند باشداما چرا ایران باید از درخواست خودعقب نشینی کند؟مشخصا ایران حق داشت که بخواهد سیستمی که برای آن برنامه ریزی کرده و پیش پرداخت آن را داده است تحویل بگیرد. نکته جالب تر اما ، نفس پیشنهادهای مشابه روسیه به ایران بود.اگر طبق قطعنامه ۱۹۲۹ ایران نباید هیچ نوع موشک یاپایگاه یا سیستم دفاعی و جنگی می داشت پس چرا موارد دیگر به ایران پیشنهاد می شد. آیا مشخصا ایران نباید به سیستم های اس ۳۰۰ دست می یافت؟
قرارداد توافق، فصل تازه ای در روابط
روز ۱۴ مارس ۲۰۱۵ و مطابق با ۲۴ فروردین ۱۳۹۴ و تنها ۱۰ روز پس از توافق لوزان بود که ولاديمیر پوتین دستورلغو ممنوعیت تحویل سامانه اس ۳۰۰ به ایران را صادرکرد.خبری که همچنان تضمین عملی نداشت.روسیه اعلام نکرده بودکه چه زمانی سامانه به ایران تحویل داده خواهد شد.
از غرامت بگذرید، سامانه تحویل بگیرید
در حالی که تاکنون بسیاری تصور می کردند آنچه موجب شده است روسیه پای میزمذاکره برای تحویل سامانه اس ۳۰۰ باز گرددفروپاشیده شدن سیستم تحریم هاست اماخبری تازه دیروز نشان داد که روسیه همچنان به دنبال دریافت امتیازهای تازه از ایران است. ۵ ماه پس از دستور پوتین و درحالی که ایران هنوز در میانه توافق بود همچنان سامانه به ایران تحویل داده نشده است ودر اين شرايط خبرگزاري اسپوتينك(صداي‌روسيه)به نقل از يك منبع عاليرتبه دولت روسيه گفته كه اين سامانه در صورتي به ايران تحويل داده مي شود كه ايران از شكايت خود صرف نظر كند.اسپوتينک درگزارش خود نوشته است:یک منبع عالیرتبه دولت روسیه به خبرنگاران گفت مسکو پیش از آغاز تلاش های خود برای تحویل سامانه های دفاع موشکی «اس ۳۰۰» به ایران،منتظر صرف‌نظر کردن تهران از شکایت خود در خصوص تحویل نگرفتن این سامانه ها ست.ایران در سال ۲۰۱۱، شرکت دولتی صادر کننده تسلیحات روسوبورون اکسپورت (Rosoboronexport )روسیه را در دیوان داوری بین المللی مورد پیگرد قانونی قرار داد.این اقدام ایران پس از آن صورت گرفت که مسکو قرارداد تحویل پنج سامانه «اس ۳۰۰» را به حالت تعلیق در آورد. مقامات مسکو اعلام کردند علت این اقدام، تحریم های شورای امنیت سازمان ملل‌متحد علیه تهران بود.
این منبع آگاه دولت روسیه در این باره گفته است:«یکی از شرایط مهم برای صورت پذیرفتن تصمیم مربوط به تامین سامانه های اس ۳۰۰،صرف نظر کردن ایران از این شکایت است.آنها هنوز چنین موضوعی را به صورت مکتوب در نیاورده اند. ما در انتظار به سر می بریم. ما نمی توانیم در فرآیند های قضایی مربوط به این قرارداد مشارکت کنیم و (به صورت همزمان) تحویل این سامانه ها را انجام دهیم.»
غرامت ۴ ميليارد دلاري یا ۴۰۰ میلیون دلاری
اما نکته مورد توجه دیگر این است که زمانی پوتین اعلام کرد این سامانه را به ایران تحویل می دهد،باراک اوباما گفت از اینکه این موضوع تا این اندازه به تعویق افتاده تعجب می کند.او گفته بود که از ولاديمیر پوتین خواسته تا تحویل این موشک ها را به ایران ۵ سال به تعویق بیندازد و از اینکه آنها این کار را واقعا این همه به تعویق انداخته‌اند شوکه شده است. در حقیقت درپس پرده عدم تحویل سامانه بدون تردید بایدردپای بدعهدی همیشگی روس ها با ایرانی‌ها را جست‌وجو کرد. آنان همواره در قول و قرارهایشان در طول تاریخ با ایران در زمان حساس در سوی دیگر و مقابل ایران ایستاده‌اند. حالا و در اين شرايط روس ها خواستار پس گرفتن شکایت ایران هستند. آنها با این بهانه که سامانه اس۳۰۰ دیگر تولید نمی شود، به ایران وعده دادند تا در قبال پس گرفتن این شکایت، سامانه جدید آنتی ۲۵۰۰ یا S۳۰۰ VM را به ایران تحویل می دهند.
حال باید دید در نهایت توافقات به کدام سمت پیش خواهد رفت. در حالی که روسیه به ونزوئلا این سامانه را فروخته است و در تحویل آن نیز هیچ مشکلی از نظر آنان وجود نداشته و در حالی که با ترکیه در حال رایزنی هستند همچنان وضعیت تحویل سامانه به ایران در وضعیت نامعلوم است. در همان روزها که ایران راهی دادگاه شد و در خواست غرامت ۴ میلیارد دلاری را تحویل مقامات قضایی جهانی داد ، رسانه‌های روسیه گزارش داده بودند که:« در صورتی که روسیه این قرار داد را فسخ کند باید علاوه بر مبلغ قرار داد که ۸۰۰ میلیون دلار است حدود ۴۰۰ میلیون دلار نیز به عنوان جریمه به ایران بپردازد. این مبالغ جدای از زیان های دیگری است که مثلا از ناحیه کاهش خریدهای نظامی ایران متوجه روسیه خواهد شد و از این ناحیه نیز برآورد می شود سالانه ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار از خریدهای نظامی ایران از روسیه کاهش یابد.»
حال روسیه در حالی پای میز مذاکره بازگشته است که در مرحله نخست قسط اول تحویل سامانه اس ۳۰۰ مدت هاست که به حساب آنان واریز شده است و اکنون باید دید در نهایت این سامانه تحویل ایران خواهد شد یا بایدبالاخره مقامات روسی را در دادگاه ملاقات کنیم.