برخی از کشورهای منطقه‌ آمادگی هضم توافق هسته‌ای را ندارند

سید محمد کاظم سجادپور در نشست تاثیر توافق هسته‌ای بر عمق استراتژیک ایران در خاورمیانه که در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، در ابتدای سخنان خود با طرح این سوال که سوال اساسی قابل طرح این است که رابطه ایران و کشورهای منطقه پس از توافق به چه سمتی خواهد رفت؟ گفت: ما باید برای پاسخ دادن به این سوال به مولفه‌هایی توجه کنیم و به سوالات دیگر پاسخ دهیم. سوالاتی مانند اینکه درچه منطقه‌ای هستیم؟ و با چه گستره‌ای؟ 

وی با بیان اینکه عادت ما این است که منطقه را فقط مختص کشورهای عرب می‌دانیم، اظهار داشت: این درحالی است که منطقه بسیار وسیع‌تر از چند کشور عربی است و به عبارتی منطقه به طور ذاتی ترکیبی از سه عنصر تاریخی و تمدنی ایرانی، عرب و ترک است که مبنای تاریخی و فرهنگی را شکل می‌دهد و موجب می‌شود تا ما با کثرت فرهنگی، تاریخی و مذهبی و... روبرو باشیم. 

رییس انجمن علوم سیاسی ایران با اشاره به توجه قدرت‌های بر‌تر جهانی از قرن شانزدهم به بعد نسبت به ایران اظهار داشت: از چند قرن پیش این منطقه بین المللی‌ترین منطقه جهان و در واقع آیینه‌ای از روابط بین المللی شده است. از قرن شانزدهم هرکشوری که قدرت بر‌تر بین المللی بوده است در خاورمیانه حضور داشته؛ از اسپانیا و سپس پرتقال تا هلند و بریتانیا و آمریکا. 

سجادپور با بیان اینکه خاورمیانه نیز بازتابی از مسایلی است که در جهان امروز می‌گذرد، تصریح کرد: از ویژگی‌های دوران ما نقش و نفوذ بیشتر یافتن سه قدرت منطقه‌ای ایران، عربستان و ترکیه نسبت به گذشته است درحالی که در گذشته قدرت‌های منطقه‌ای جایگاهی برای مانور دادن نداشتند. 

مشاور وزیر امور خارجه کشورمان با یادآوری رویکرد برخی از قدرت‌ها در کشورهای منطقه نسبت به ایران در طول ۳۵ سال گذشته خاطرنشان کرد: ایران بخشی جدانشدنی از منطقه که چه به شکل جغرافیایی و چه به شکل فرهنگی و سیاسی است. همچنین در این مدت تلاشی سیستماتیک برای حذف ایران در طول ۳۵ سال گذشته صورت گرفته و ده‌ها طرح برنامه ریزی شده است که گویا ایران جزئی از منطقه نیست و تلاش برای حذف ایران بسیار زیاد بوده است، ‌ سوم علیرغم خواست طراحان، ایران برآمده و به یک واقعیت منطقه‌ای و بین المللی تبدیل شده است. 

وی افزود: ایران تنها کشوری است که چه به لحاظ نرم افزاری و چه به لحاظ سخت افزاری به خود متکی است و فروپاشی شوروی و سقوط صدام و طالبان در این مساله موثر بوده است. 

این استاد روابط بین الملل با بیان اینکه توافق هسته‌ای موجب سه نکته اساسی از سوی رقبای منطقه‌ای ایران گردیده، ابراز داشت: توافق در وهله نخست موجب شوک منطقه‌ای شده است. دوم، کلیت منطقه و به خصوص برخی از بازیگران عرب و غیر عرب آمادگی هضم این مساله را ندارند و سوم، آن‌ها تلاش دارند تا قدرت منطقه‌ای ایران را به عنوان یک تهدید بین المللی جایگزین تهدید هسته‌ای کنند. 

سجاد‌پور در تشریح شوک منطقه‌ای حاصل از توافق ابراز داشت: در طول چند دهه گذشته یک ساختار ذهنی و عینی درباره امنیت منطقه شکل گرفته است که مبتنی بر تهدید انگاری ایران شده و هرکس در این باره حرف می‌زد با پاداش همراه می‌شد. 

رییس انجمن علوم سیاسی ایران اضافه کرد: ‌این تهدید انگاری ایران شکل‌هایی مختلفی داشته که در کشورمان، فقط به عنوان ایران هراسی مطرح می‌شود که فقط این تهدیدانگاری در این شکل نیست. در ۱۰ سال گذشته آن‌ها مساله فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان را تهدید انگاری کردند و با صدور چند قطعنامه، فعالیت هسته‌ای ایران را برنامه‌ای نظامی دانستند هرچند که ایران بیان می‌کردند که فعالیت هستهای‌اش صلح آمیز است که خوشبختانه توانستیم با دیپلماسی این ساختار را بشکنیم و به آن‌ها بگوییم نه تنها فعالیت هسته‌ای ما نظامی نیست بلکه تهدید هم محسوب نمی‌شود و در یک بازده زمانی مورد قبول قرار می‌گیرد. 

وی در ادامه به توضیح در رابطه با عدم آمادگی برخی از کشورهای منطقه در عدم هضم توافق پرداخت و بیان کرد: برای بازیگرانی که براساس سیستم تهدید انگاری ایران عمل می‌کردند و پیوسته ساختارهای امنیتی و دفاعی خود و منطقه را براساس آن تحلیل شکل می‌دادند، توافق هسته‌ای قابل هضم نیست و یا حداقل در شرایط کنونی آمادگی هضم آن را ندارد. 

مشاور وزیر امور خارجه ادامه داد: اگر شما تحولات چندوقت گذشته را مشاهده کنید می‌بینید که تلاش می‌شود که مساله قدرت نفوذ و برآمدن ایران را نه فقط به عنوان تهدید منطقه‌ای بلکه تهدید بین المللی مطرح کنند. 

سجاد‌پور با اشاره به رویکرد رژیم صهیونیستی به توافق هسته‌ای یادآور شد: زمانی نتانیاهو می‌گفت پرونده ایران باید مستقلا بررسی شود اما هنگامی که دید پرونده هسته‌ای ایران در حال مذاکره و حل شدن است گفت نمی‌توان پرونده هسته‌ای ایران را بدون پیوست منطقهای‌اش بررسی کرد و البته پشت سر این مساله زنجیره‌ای از کنش گران وجود دارد که مانند اسراییل رفتار می‌کنند و حتی روزنامه هاآرتص گفت که تلاش‌ها برای ایجاد یک تنش‌های منطقه‌ای در آینده نزدیک در حال رخ دادن است تا فضای بین المللی را دگرگون کند. 

این استاد روابط بین الملل با تاکید بر اینکه در اثر توافق موضوع ایران دیگر به عنوان یک تهدید بین المللی کمتر مطرح می‌شود عنوان کرد: البته تلاش‌ها و فشارهای منطقه‌ای بر روی ایران نیز بیشتر شده است ولی این تلاش‌ها برساخته است و منطبق با واقعیات نیست. 

وی افزود: هم اکنون ایران در شرایطی قرار دارد که کمتر در آن بوده و تثبیت آن نیازمند برنامهریزی، رصد تحرکات و اقدامات فعالانه است و از طرفی باید دانست این روند پایان یافته و ایستا نیست بلکه پویاست. 

مشاور وزیر امور خارجه درباره آینده منطقه پس از توافق هسته‌ای گفت: یک واقعیت مهم این است که توافقی صورت گرفته که تبدیل متغیر مهمی شده است و مناسبات منطقه‌ای را تغییر داده و البته با برخوردهای مختلفی نیز روبرو گردیده است. 

سجادپور با بیان اینکه دنیای پس از توافق صددرصد روشن و واضح نیست، اظهارداشت: از یک طرف یک شرایط جدیدی ایجادشده و از طرفی این روند در حال دینامیسم و پویایی است ولی باید دانست شرایط هر چه هست بازگشت به گذشته دیگر ساده نیست. 

سجادپور در پاسخ به سوال خبرنگار ایلنا، مبنی بر اینکه کشورهای منطقه در چه زمانی به تعریف نوع روابط خود باایران می‌پردازد؟ تصریح کرد: ابتدا باید بگوییم که کشورهای عربی یک دست نیستند. بخشی از دنیای عرب از توافق حمایت کرده است سوریه و عراق نیز کشورهای عربی هستند که ازتوافق حمایت کردند و حتی در شورای همکاری خلیج فارس نیز ما یک دستی را مشاهده نمی‌کنیم مثلا عمان از توافق هسته‌ای خوشحال است بلکه نیز در این روند موثر بوده است. 

وی اضافه کرد: باز تعریف نوع تعامل جدید به ایران بستگی به ما، آن‌ها و شرایط منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دارد.