اهمیت حیاتی پدافند غیرعامل هنوز برای برخی مدیران دیکته نشده است!

با توجه به حساسیت موضوع بحران های طبیعی و غیرطبیعی، شهردار کرج در تیر ماه امسال نسبت به انتخاب مشاوری با تخصص پدافند غیرعامل در شهرداری این کلانشهر اقدام نمود که بر اساس آن محمد صفری به این سمت انتخاب شد.

وی که پیش از این در جایگاه های مختلفی از جمله مدیرکل امنیتی و انتظامی استانداری البرز و دبیری مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان فعالیت داشته است، در مصاحبه ای با خبرنگار پایگاه خبری مدیریت شهری کرج، جایگاه، حساسیت ها و ضرورت های توجه به پدافند غیرعامل را شرح داد که از نظرتان می گذرد.

مرسوم ترین تعریفی که غالبا به آن تکیه می شود در سال 86 از سوی مجمع تشخیص مصلحت احصاء گردید؛ طبق این تعریف پدافند غیر عامل "مجموعه اقدامات غیر نظامی است که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می گردد." اما به نظر می رسد این تعریف با کاستی هایی روبروست که ضروری است اصلاح شود.

متاسفانه متولیان پدافند غیرعامل در کشور بدون توجه به اجزاء این تعریف آنرا مطرح می کنند؛ این تعریف دچار اشکال است؛ نخست آنکه پدافند غیرعامل صرفا اقدامات نیست بلکه دانش، علم، تدبیر و طراحی هایی است که باید صورت گیرد و سپس توسط مجریان به اجرا در آید. مسئله دوم اینکه این تدابیر و اقدامات در مقابل صرفا تهدیدات نظامی دشمن نیست بلکه در مقابل انواع تهدیدات است و تهدیدات ایستا نیست بلکه پویا و متنوع بوده و در شرایط زمانی و مکانی متغیر می باشد.

این تهدیدات اعم از سایبری و فضاهای مجازی، شیمیایی، بیولوژی، هسته ای، جنگ روانی، شورش های داخلی و اقدامات ستون پنجم و کلیه تهدیداتی است که ریشه در طبیعت دارد مانند سیل، طوفان، زلزله؛ و نیز تهدیداتی که از ریشه انسانی نشأت می گیرد نظیر جنگ، تهاجم نظامی و... پدافند غیر عامل در مقابل حوادث غیرمترقبه و همچنین حوادث مترقبه که ریشه در سهل انگاری کارشناسان فنی و عمرانی و فناوری اطلاعات دارد نیز قابل بررسی خواهد بود.اصولا بخش عمده ای از بحرانها قابل پیش بینی ومدیریت خواهد بود.

تغییر ات پی در پی ساختاری پ.غ.ع در ایران پس از انقلاب نشان از سردرگمی متولیان به این امر بوده است علیرغم اینکه در سال 1337 پدافند غیرعامل در کشور راه اندازی شده بود اما بعد از انقلاب و با تغییرات متعدد تولی گری این بخش به بسیج ملی واگذار شد. بعد به شورای عالی امنیت ملی بعد به فرماندهی کل ارتش و سپس به سازمان مدیریت ریاست جمهوری، به فرماندهی ستاد کل نیروهای مسلح و...

بالاخره پس از طی مراحل مختلف، مقام معظم رهبری دخالت کردند و با انجام کارشناسی روی موضوع، نهایتا در سال 82 همراه با دستورالعمل های مشخص آن را به ستاد کل واگذار نمودند.

با ایجاد سازمان پدافند غیرعامل کشور و نیز قوانین مربوطه در برنامه توسعه چهارم و پنجم تدوین آئین نامه اجرایی آن تصویب گردید؛ اما هنوز و به رغم قانونمند شدن این موضوع عملا غیر از پایتخت، هیچ یک از استان ها در این حوزه به معنای واقعی فعال نشدند.

الحمدالله شهردار محترم کرج به دلیل درک حساسیت موضوع، این دغدغه را مطرح کرده و در جهت فعال کردن این بخش تلاش های موثری را صورت داده است. پدافند غیر عامل با امنیت و ایمنی و جان مردم سر و کار دارد. از این جهت دغدغه شهردار و تلاش ایشان قابل ستایش است و در این راستا انتظار می رود در استانداری نیز اقدامات موثرتری صورت پذیرد.

پدافند غیرعامل دانش و هنری است که اگر عملیاتی شود از بحران ها پیشگیری کرده و یا آن را تعدیل خواهد کرد؛ در صورت ایجاد بحران تلفات انسانی را کاهش خواهد داد، آسیب های سیستم را شناسایی و برطرف خواهد نمود و از تاسیسات زیرساختی و مهم کشوری، استانی و دیگر دستگاه ها حفاظت می نماید. این علم و آمادگی در شرایط بحران کمک خواهد داد تا به بهترین وجه بحران را مدیریت کنیم؛ بر این اساس جان مردم، امنیت و آسایش آنان و نیز امنیت ملی، منطقه ای و محلی با این موضوع گره خورده است.

می توان گفت پدافند غیرعامل یکی از موثرترین و پایدارترین روش های دفاع در مقابل تهدیدات می باشد که این مهم در کشور مغفول مانده اما همواره مد نظر اکثر کشورهای جهان قرار داشته است و حتی کشورهایی مانند آمریکا و روسیه با وجود توان بالای نظامی، به این موضوع به صورت ویژه توجه داشته و برای  آن هزینه کرد ه اند.

نقش پدافند غیر عامل در جنگ 8 ساله! به جرات می توان گفت اگر به این بخش توجه بیشتری می شد میزان تلفات ایام دفاع مقدس تا حد قابل توجهی کاهش پیدا می کرد. ماهیت ضد استکباری نظام جمهوری اسلامی ایران، موقعیت ژئوپلیتیک ایران و تهدیدات مستمر و رو به افزایش دشمن، ضرورت و اهمیت تقویت ساختارهای پدافند غیرعامل و مدیریت بحران را در ایران در مقایسه با سایر کشورها صد چندان می نماید و لازم است این ضرورت از طریق آموزش به سطوح مختلف مدیریتی کشور رسوخ کرده و منجر به اقدامات زیربنایی و زیرساختی شود.

پدافند غیرعامل به دلیل افزایش توان بازدارندگی، نقش قابل توجهی در جلوگیری از بروز درگیری های نظامی خواهد داشت همچنین در صورت بروز جنگ می تواند آثار تخریبی آنرا  تقلیل دهد. پدافند غیرعامل بستر مناسب توسعه پایدار، همسو با سیاست های تنش زدایی، پایدارترین و ارزان ترین روش دفاعی، مهمترین ابزار بازدارندگی، صلح آمیزترین روش دفاعی و پشتوانه اقتدار ملی کشور خواهد بود.

قطعا. در سیلاب اخیر استان با اجرای برنامه های مرتبط با پدافند غیرعامل تلفات انسانی و مالی به حداقل می رسید اما متاسفانه در کشور ما اینگونه کم کاریها و بی مبادلاتی ها مورد مواخذه قرار نمی گیرد. باید مسئولانی که در این حوزه ها کم کاری می کنند مورد مواخذه وحتی محاکمه قرار گیرند.

طبق اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور، مسئولیت اصلی مدیریت، هماهنگی و سازماندهی پدافند غیرعامل به استانداریها سپرده شده تا سایر دستگاههای استانی را همسو نمایند اما در این زمینه استانداری البرز ناموفق و یا کم توفیق بوده و امیداریم این نقیصه بزرگ مورد توجه استاندار قرار گیرد.

ما معتقدیم با توجه به دغدغه شهردار محترم کرج نسبت به این موضوع و حمایت های ایشان و با عنایت به تجربیاتی که وجود دارد می توان زیرساخت های پدافند غیر عامل را در شهرداری به نحوی پایه ریزی کرد که تبدیل به یک سیستم و ارگان گردد به نحوی که در بحرانهای احتمالی در استان نقش کلیدی ایفا نماید. اولین اقدام راهبری ساختار سازی و کادر سازی و سپس برقرار نمودن رابطه ارگانیک و تشکیلاتی با سایر دستگاههای مرتبط می باشد که انشاء الله همکاری و همراهی مسئولین دستگاهها و شورای محترم شهر در این مهم موثر و کارساز خواهد بود.

کشورهای جهان اول که ثروت نفت هم را هم بعضا ندارند از بعد از جنگ دوم جهانی پدافند غیر عامل را در کشورهای خود راه اندازی کرده و آنرا از نان شب خود واجب تر دانسته که جزئیات این تجربه را متعاقبا شرح خواهم داد.