موج دوم مصرف گرایی در راه است

تحریم های ایران بعد از توافق هسته ای و قطعنامه شورای امنیت حذف می شود . حذفی که مساوی است با افزایش توقع افکار عمومی از دولت برای ارزانی و بهبود وضعیت اقتصادی.این در حالی است که خبر آزادی دلارهای بلوکه شده ایران نیز امیدواری های مردم را برای بهبود بازارهای مسکن، خودرو و کالاهای اساسی بیشتر و بیشتر کرده است و این در حالی است که هنوز دولت یازدهم در شوک توافق به سر می برد و برنامه ریزی مدون اقتصادی، برای اقتصاد پس از تحریم ارائه نشده است.از سوی دیگر از آنجایی که مصرف گرایی در میان مردم همه گیر شده است، کارشناسان اقتصادی بیم ان را دارند که موج دوم مصرف گرایی در ایرانآغاز شود. مصرف گرایی که موج اول آن در دوران سازندگی و پس از جنگ تحمیلی 8 ساله ایجاد شد و تا به امروز به نوعی می توان گفت ماندگار شده است.

در هر حال نکته اینجاست که با رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی، تهدیدهایی همچون واردات بی‌رویه و  در پی آن مصرف گرایی، پیش روی اقتصاد کشور قرار خواهد گرفت که اگر درست مدیریت نشود، شوک بزرگی به اقتصاد کشور وارد می‌کند.شوک بزرگی که می تواند اخرین جوانه های امید برای تولید را نیز نابود کند و چرخ های صنعت را از کار بیاندازد.

به این ترتیب می توان گفت،واردات بی‌رویه در دوران پس از تحریم مهمترین دغدغه امروز جامعه صنعتی و صنفی است که برای رفع آن، دولت  نیازمند برنامه‌ریزی مدون و مدیریت صحیح است که هنوز دیده نشده است و نشانی از آن نیست.

مصرف گرایی چیست و از چه زمانی در ایران رواج یافت؟

پدیده مصرف‌گرایی یا همان کانسیومریزم (consumerism) یکی از همان ایسم‌هایی است که از تفکر مادی غرب و اقتصاد متعارف برای ایران به ارمغان رسیده‌است که با مفاهیمی همچون مصرف برای مصرف، اصالت مصرف، حاکمیت مصرف‌کننده، جامعه‌ی مصرفی، فرهنگ مصرفی، سرمایه‌داری مصرفی شناخته می‌شود. یکی از شاخصه‌های مصرف‌گرایی، مصرف به عنوان سبک زندگی است.

در ایران، پس از جنگ تحمیلی و دردوران سازندگی با سیاست های «توسعه‌ی اقتصادی» که هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور وقت در پیش گرفت، مصرف گرایی بعد از انقلاب پای خود را به زندگی مردم باز کرد.

هنوز از یادها نرفته است که آیت الله هاشمی در خطبه های نماز جمعه بعد از جنگ 8 ساله  اعلام کرد:جنگ تمام شده و می بایست در اوضاع و احوال خودمان تغییراتی به وجود بیاوریم و در جامعه مانور تجمل بدهیم.

این جملات آثار نامطلوبی بر جامعه گذاشت و روحیه تجمل گرایی را در بین مردم ترویج داد  و بین بسیاری از خانواده های کم بضاعت که امکان برخورداری از تجملات را نداشتند با گروه ثروتمند فاصله طبقاتی زیادی ایجاد کرد.به این ترتیب بود که توزیع ناعادلانه در آمد و گسترش تجملات در کشور، موج اول مصرف گرایی را رقم زد و سیاست توسعه اقتصادی دولت هاشمی رفسنجانی پای انواع کالاهای وارداتی را به کشور باز کرد.

حالا نیز با برداشته شدن سد تحریم‌ها و افزایش ورود ارز به کشورکه بی تردید  باعث افزایش ورود کالاهای خارجی به ایران می‌شود، بیم ها برای هجوم موج دوم مصرف گرایی در جامعه ای که به اجناس چینی و ترکی خو گرفته و تولید ایرانی را فراموش کرده بیشتر می شود.

در واقع رفع تحریم ها  می‌تواند تاثیرات مثبت و منفی در اقتصاد کشور و معیشت مردم داشته باشد. با حذف تحریم‌ها و تامین مواد اولیه تولید، واحدهای صنعتی و کشاورزی که به دلیل نداشتن مواد اولیه با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند، می‌توانند دوباره فعالیتشان را توسعه دهند، اما به شرطی که واردات به مواد اولیه مورد نیاز تولید ختم شود.

چه باید کرد؟

به این ترتیب به نظر می رسد،  واردات پس از تحریم  باید برمبنای قوانین سفت و سخت گمرکی و وضع تعرفه بر کالاهایی باشد که در ایران به میزان لازم تولید می‌شود. عقلانی تراین است که در چنین شرایطی گمرک برای حمایت از اقتصاد کشور، در قوانین و تعرفه‌های گمرکی خود تجدیدنظر کرده و برای کالاهای قاچاق، جرایم سنگین وضع کند.

البته نباید فراموش شود که واردات هوشمندانه کالا علاوه بر این‌که به اقتصاد کشور صدمه‌ای وارد نمی‌کند که با افزایش عرضه شرایط مناسبی را برای خریداران نهایی یعنی مردم ایجاد می‌کند اما نکته اینجاست که تجربه نشان داده همواره با بهبود وضعیت اقتصادی، کالاهایی وارد کشور می شوند که امکان تولید آنها در داخل کشور وجود دارد و یا جزء کالاهای لوکس و تجملاتی هستند که فرهنگ مصرف گرایی را بیش از پیش ترویج می کنند.

در هر حال وارداتی که بتواند به پیشبرد تولید، ارتقا صنعت نفت و رونق کسب و کار کمک کند، همواره مورد تایید است ، البته اگربه دلالان و قاچاقچیان آماده به خدمت و کاسبان پس از تحریم فرصت لازم داده نشود و مدیریت درست انجام شود.