6 بحران صنعت پتروشيمي را بشناسيد

پدافند غیرعامل یکی از موضوعات غیر زیرساختی اما پر هزینه در پتروشیمی قلمداد مي گردد اما عبور ساده از آن می تواند هزینه های بسیاری را بر پتروشیمی واردكند و همين امر ضرورت نگاه موشكافانه مدیران ارشد در صنعت نفت و پتروشیمی به این موضوع را دوچندان مي كند.
به گزارش نكونيوز، بحران‌ها چه طبیعی و چه غیرطبیعی باعث آسیب‌هایی خواهند شد که توانایی علمی و اجرایی سازمان‌ها و نهادهای مرتبط، در میزان این آسیب‌ها تأثیر بسزایی دارد. آمادگی کافی و اقدام بموقع، تنظیم برنامه‌های عملیاتی کاربردی و اثربخش باعث می‌شوند تا مقابه با پیامدهای بحران‌ها آسان‌تر بوده و آسیب‌پذیری تجهیزات حیاتی و نیروی انسانی کاهش یابد. پدآفند غیرعامل مجموعه فعالیت‌هایی است که موارد فوق را دربر می‌گیرد. به بیانی دیگر پدآفند غیرعامل سعی می كند با انجام اقداماتی در حوزه مدیریت بحران بتواند امنیت که مهم‌ترین شاخص رفاه در زندگی اجتماعی امروزی محسوب می‌شود را با کنترل بحران‌ها و حوادث به ارمغان آورده و در افزایش سطح آن بکوشد.
طرح‌های توسعه محور اقتصادی در کشور، یکی از مهمترین نقاط برای اجرای پدآفند غیرعامل است؛ پیش‌بینی تهدیدها و ارزیابی آسیب‌های احتمالی و بررسی راهبردها و راهکارهای جلوگیری و کاهش اثرات مخرب یاده شده، وظایف پدآفند غیرعامل در این پروژه‌ها است.
این نکته قابل ذکر است که هرچند پدافند غیرعامل موضوعی در حوزه نظامی محسوب می شود اما همانند مبحث استراتژیک که از دنیای جنگ ها بیرون آمده و به حوزه مدیریت غنای بیشتری بخشید، پدافند غیرعامل نیز کم کم جای خود را در علم مدیریت باز کرده و فراتر از مباحث نظامی به آن می بایست نگریست.
صنایع پتروشیمی از دو نظر اهمیت بسیاری از لحاظ حفظ در بحران‌ها دارد، از سویی پتروشیمی به عنوان صنعتی پر هزینه در راه‌اندازی و بازسازی محسوب می‌شود و آسیب وارد شدن به آن، هزینه گزافی را به همراه خواهد داشت و از جهت دیگر پتروشیمی اهمیت زیرساختی برای یک کشور داشته و آسیب دیدن سخت‌افزاری و یا نرم‌افزاری آن می‌تواند معضلات بزرگی برای کشور داشته باشد؛لذا پدآفند غیرعامل پتروشیمی موضوعی قابل توجه و پراهمیت است.
اهداف پدآفند غیرعامل را می توان در موارد زیر دسته بندی کرد:
۱- کاهش آسیب پذیری و خسارت های وارده به تاسیسات، تجهیزات و نیروی انسانی
۲- حفظ سرمایه های اصلی کشور
۳- حفظ توان تولید و جاری بودن فعالیت ها و خدمات
۴- صرفه جویی در هزینه های عمومی و نیروی انسانی
۵- افزایش آستانه تحمل شرایط سخت
۶- بالابردن توان دفاعی
۷- ایجاد آمادگی های لازم برای شرایط دشوار
لذا می توان گفت که پدافند غیرعامل، طرح جامعی در جهت کاهش تلفات و خسارات جانی و مالی بوده و در تلاش خواهد بود تا ابعاد و دامنه های خسارات زیربنایی را کاهش دهد.
پدافند غیرعامل با نگرش مدیریت بحران را می توان توانمندسازی مورد به مورد نسبت به هر بحران احتمالی در یک سازمان دانست. در این رابطه و برای رسیدن به این هدف می بایست در ابتدا موضوع و محدوده بحران را پیش بینی و مشخص نمود، سپس اطلاعات جامعی در راستای موضوع بحران کسب و دسته بندی کرد. ارزیابی و معیارسازی برای هر اقدام مدیریتی می تواند باعث سهولت در بررسی نتایج حاصله شود، لذا یکی از اقدامات در پدافند غیرعامل، تعیین معیارهای ارزیابی بحران و عملکرد در بحران است.
بحران ها و مخاطراتی که در رصد صنعت پتروشیمی هستند را می توان به ۶دسته زیر تقسیم نمود:
۱- سوانح طبیعی: تقریبا این بحران ها غیر قابل پیش بینی هستند و امکان پیشگیری از اکثر آنها بسیار پایین می باشد. زلزله نمونه بارزی از این سوانح است.
۲- بحران های مالی: اتهاماتاحتمالی مالی به مدیران ارشد، هزینه بر شدن بیش از انتظار تعمیرات یک پروژه نمونه ای از این دست بحران ها می باشد.
۳- سرمایه گذاری: پتروشیمی صنعتی نیازمند به بروزرسانی و توسعه همیشگی است، عدم تامین سرمایه مورد نیاز برای این موارد می تواند برای یک واحد پتروشیمی، بحران ساز باشد.
۴- بحران های سیاسی: اختلافات سیاسی داخلی و یا فشارهای سیاسی خارجی نیز می تواند مشکلات عدیده ای را در پتروشیمی بوجود آورد. تحریم های ناعادلانه ایران توسط امریکا نمونه به روزی برای این نوع بحران است.
۵- جنگ ها: بمباران، اقدامات تروریستی، بمبگذاری و خرابکاری هاهمه عوامل بحران زایی در یک سازمان می توانند باشند اما برای یک پتروشیمی می تواند یک فاجعه محسوب شود.
۶- بحران های امنیتی: فاش شدن برخی اقدامات محرمانه و یا ایجاد اختلال در اطلاعات نیز می تواند مشکلات عمده ای را برای پتروشیمی ها بهمراه داشته باشد.

انجام پدآفند غیر عامل در موارد ۶گانه فوق خواهد توانست تا در صورت رخداد بحران، مدیریت بحران ساده تر انجام شده، خسارت کمتر و موفقیت در مدیریت بحران بیشتری را بهمراه داشته باشد.
پدافند غیرعامل بر ۳ اصل پایه گذاری و اجرایی می شود، محافظت سلسله مراتبی اولین اصل از اصول پدافند غیرعامل است، به این معنا که درجات متفاوت آسیب پذیری بخش های مختلف یک مجموعه شناسایی می شود. طبق این اصل، قسمت های آسیب پذیر در بالاترین سطح آمادگی جهت اقدام موثر در زمان لازم قرار می گیرند.
دومین اصل در پدافند غیرعامل پوشش سراسری است. این اصل مبتنی بر سرعت عمل در پوشش اقدامات امدادی و مهار دامنه آسیب هاست. متخصصین، اصل سوم را محافظت پویا می نامند. عناصر حفاظتی می بایست پیوسته و متنوع طراحی و اجرایی گردد.
برای تبیین دقیق تر می توان پدافند غیرعامل را در پتروشیمی به بخش های زیر تقسیم نمود:
حفاظت فیزیکی: شامل ساختمان و تأسیسات
حفاظت سایبر: شامل حفاظت اطلاعات
حفاظت انسانی: شامل حفاظت از نیروي انسانی
حفاظت بهره برداري: شامل حفاظت از مراکز ساخته شده و در حال بهره برداري
براي دو بخش حفاظت فیزیکی و حفاظت راهبردي با توجه به نزدیکی مفاهیم رویکردهاي مشابهی در زمینه پدافند غیرعامل برایشان در نظر گرفته می شود. بخشی از این عوامل عبارتند از:
- پشتیبانی از بخشهاي حادثه دیده و اختصاص امکانات از بخشهاي مجاور بر حسب مورد و بر اساس مفاد دستورالعمل هاي صادره
- انجام هماهنگی بین شرکت اصلی و شرکتهاي پتروشیمی خصوصی موجود به منظور امکان همکاري و کمک رسانی متقابل
- مستندسازي کلیه اقدامات پیشگیري و مقابله در حوادث طبیعی و سوانح غیرطبیعی و ارسال گزارش به ستاد مدیریت بحران پتروشیمی
- سازماندهی و تجهیز گروههاي فنی،تخصصی و پشتیبانی
راهبردهاي کاهش مخاطرات زیرساختهاي حیاتی در صنعت پتروشیمی در برابر حملا ت سایبري به شرح ذیل است:
- مجهز نمودن و بروزآوری سامانه ها و شبکه هاي هشداردهنده شرایط ویژه
- ارتقاي سطح دانش و آگاهی کارکنان، تا به درك افراد از ماهیت و وسعت زیرساخت اطلاعات حساس خودکمک گردد.
- رعایت امنیت داده هاي زیرساختهاي حیاتی ضمن در دسترس بودن داده هابراي افراد مرتبط
- وضع قوانین و رویه هاي مناسب براي مقابله با مشکلات امنیتی
راهبردهاي حفاظت انسانی با رویکرد پدافند غیرعامل در صنعت پتروشیمی شامل موارد زیر است:
- بررسی نحوه اطلاع رسانی دقیق و در زمان مناسب به کارمندان در زمان وقوع بحران
- اجرای طرح های آماده سازی و مشابه سازی وقوع بحران
- ابلاغ دستورات لازم به بخش های مرتبط برای اقدامات اضطراري و احتیاطی همزمان با وقوع یا احتمال وقوع بحران ها