روایت متفاوت غربی و سعودی ازکمپ‌دیوید

در پی برگزاری نشست میان باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و سران 6 عضو شورای همکاری خلیج فارس(که البته فقط کویت و قطر سران خود را به این نشست فرستادند و بقیه به اعزام فرستاده اکتفا کردند)در کمپ دیوید هر یک رسانه های غربی و عربی بخصوص سعودی ارزیابی خود را از نتایج این نشست ارائه کردند که تفاوت مشهودی در آن دیده می شود.

بررسی تطبیقی مطالب منتشر شده در این رسانه ها نشان می دهد که رسانه های عربستان نتایج این نشست را مثبت و اهداف  دولت متبوع خود را تحقق یافته نشان داده اما در مقابل رسانه های غربی با توجه به عمق و گستره مسائل مورد اختلاف میان شرکت کنندگان در کمپ دیوید آن را ناکام و تا حدودی شکست خورده ارزیابی می کنند.

حال سوال این است که کدام روایت به واقعیت نزدیکتر است ؟

رویکرد مثبت نمایی محافل سعودی از نشست کمپ دیوید

روزنامه الریاض:

...کنفرانس کمپ دیوید این پیام را برای تهران و کسانی که آرزوی فروپاشی روابط راهبردی میان کشورهای عرب خلیج فارس و آمریکا را داشتند، دارد که روابط کشورهای مزبور همچنان ادامه خواهد یافت و آمریکا متعهد به حمایت از اعراب خلیج فارس در برابر هرگونه تهدید خارجی خواهد بود. رهبرانی که در این کنفرانس شرکت کرده بودند همچنین تاکید کردند توافق کامل هسته ای باعث خواهد شد تمامی نگرانی‌های منطقه ای و بین المللی در خصوص برنامه های هسته ای ایران از بین برود و این امر به نفع امنیت اعراب خلیج فارس است . به طور کلی کشورهای عرب خلیج فارس از بعد سیاسی و دیپلماسی تمامی تلاش خود را برای تامین امنیت و ثباتشان به کار خواهند بست  ولی اگر نیاز به طوفان قاطعیت دیگر باشد در اجرای چنین عملیاتی درنگ نخواهند کرد چون امنیت‌شان خط قرمز است و این نکته را کشورهای دوست و هم پیمانان درک می کنند".

روزنامه الشرق الاوسط :

"...عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان در پایان نشست سران آمریکا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) در کمپ دیوید، با بی سابقه و تاریخی توصیف کردن این نشست گفت: نحوه افزایش و تقویت روابط امنیتی و نظامی راهبردی بین کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) و آمریکا بررسی شد. ما سه چارچوب اصلی را بررسی کردیم، اول: تقویت همکاری نظامی، دوم: مقابله با تروریسم و سوم: تعامل با چالش ها و در راس آنها دخالت های ایران در منطقه.

وی درباره نتایج نشست کمپ دیوید، موضع عربستان و میزان رضایت آن از این نشست گفت:  درباره توافق های آموزش نظامی مشترک، ارائه سامانه های پیشرفته به کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، توسعه سامانه دفاع موشکی، موشک های بالستیک و توسعه سیستم های هشدار زودهنگام، به تفاهم های خوبی رسیدیم. همچنین شکل گیری نیروهای دخالت سریع، تقویت توانایی های این نیروها، مسائل مربوط به حمایت از دریانوردی و مبارزه با حملات سایبری را بررسی کردیم. که همه اینها مفید و خوب بود.

الجبیر افزود: ما مذاکراتی مهم و مثمر ثمر درباره نحوه توقف ورود جنگجویان داعش، القاعده و سایر گروه ها، داشتیم. در این مذاکرات نحوه مقابله با حمایت مالی از گروه های تروریستی، مقابله با افراطی گری خشن، نحوه افزایش همکاری های اطلاعاتی درباره مقابله با ورود جنگجویان و تعامل با چالش های مربوط به مبارزه با افراطی گری خشن، بررسی شد.

وزیر امور خارجه عربستان درباره موضع سران کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) در خصوص نتایج نشست کمپ دیوید و مذاکرات صورت گرفته در این نشست گفت: همه کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) از مذاکرات صورت گرفته در کمپ دیوید، چه در زمینه تقویت مبارزه با تروریسم یا چالش های پیش روی منطقه، احساس رضایت و آرامش می‌کنند.  درباره نحوه عملی شدن توافقات صورت گرفته، در زمینه نظامی و امنیتی، اکنون، تفاهمی قوی بین ما صورت گرفته است. "

شبکه تلویزیونی الحدث :

"سران شورای همکاری خلیج فارس از آمریکا تعهد گرفتند امضای توافقنامه نهایی هسته ای با ایران به معنای نزدیک شدن واشنگتن به تهران نباشد. اجلاس کمپ دیوید با اشاره به روابط راهبردی واشنگتن و کشورهای حاشیه خلیج فارس بر آمادگی آمریکا برای بازدارندگی و مقابله با هر نوع تهدید خارجی برای این کشورها تاکید کرد. "

خبرگزاری فرانسه به نقل از عبدالعزیز العویشق معاون دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس :

" ما خوشحالیم که نتایج (این اجلاس) فراتر از همه پیش بینی ها بود و منتقدان را ناامید کرد.اوباما در این اجلاس بار دیگر تعهد آمریکا را در خصوص منطقه و کشورهای خلیج (فارس) تکرار کرد.آمریکا اکنون آماده است اندکی از این نیز فراتر برود (و ) روابط نزدیک دوطرف به سطح روابط راهبردی ارتقاء یافته است. اوباما نگرانی کشورهای خلیج (فارس) را برطرف کرد. وی افزود، توافق با ایران صرفا به برنامه هسته ای این کشور مربوط می شود و حول همین محور می چرخد و معامله بزرگتری در کار نیست. "نکته قابل تامل مهمی که در این باره وجود دارد این است که مواضع جمهوری اسلامی ایران و بخصوص شخص رهبر معظم انقلاب اسلامی همواره بر این مبتنی بوده و هست که مذاکره ایران با آمریکا تنها بر مسئله هسته ای متمرکز خواهد بود و از این فراتر نخواهد رفت.

حال سوال این است که چرا با وجود اتخاذ یک چنین مواضع صریحی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به این شک افتاده اند که احتمال دارد دایره گفتگوهای ایران و آمریکا از مسئله هسته ای فراتر رود ؟!امکان دارد چنین ذهنینی یا از تحلیل های نادرست محافل سیاسی و رسانه ای خود این کشورها و یا از اطلاعات و ارزیابی های نادرستی نشات گرفته باشد که محافل غربی و صهیونیستی برای دامن زدن به اختلافات فرقه ای و مذهبی میان ایران و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در اختیار این کشورها قرار داده اند . اما آنچه در این میان مسلم است اینکه اگر همین کشورهای عربی به مواضع اعلامی ایران اعتماد می کردند در دام یک چنین تحلیل هاو ارزیابی های نادرست نمی افتادند .

هرچند شیخ صباح الخالد، وزیر امور خارجه کویت نشست کمپ دیوید را موفقیت آمیز ارزیابی کرد اما منطقی که برای آن آورد به دیدگاه آمریکا نزدیک بود و آن اینکه مسئله ناامنی را بیشتر از منظر گروههای تروریستی همچون داعش مورد توجه قرار داد که امنیت این کشور را نیز به  خطر انداخته است .روزنامه القبس و خبرگزاری کویتی"کونا" به نقل از وی نوشتند:"... در نشست کمپ دیوید راه های تقویت نقش کشورهای عربی خلیج (فارس) در ائتلاف بین المللی ضد داعش، به رهبری آمریکا و راه های مقابله با پدیده تروریسم و قطع حمایت های مالی از آن بررسی شد.

باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، تاکید کرد کشورش به امنیت، ثبات، رشد و شکوفایی منطقه پایبند است. آمریکا قدرت جهانی به شمار می رود و عضو شورای امنیت است. ما از تبادل دیدگاه و بررسی ها درباره عمیق کردن شراکت با آن استفاده می‌کنیم."

همچنانکه ملاحظه می شود اینکه ازچه منظری به نشست کمپ دیوید نگریسته شود در ارزیابی میزان موفقیت آن موثر است .

روایت رسانه های غربی

روزنامه نیویورک تایمز:

:"... بدون تردید این بیانیه نمی تواند اختلافات شدید و عمیق میان آمریکا و کشورهای عربی را درباره توافقی که انتظار می رود برنامه هسته ای ایران را در ازای کاهش تحریم های بین المللی کاهش دهد، از بین ببرد.مقامات آمریکایی به رهبران عرب اطمینان دادند که« هدف از این توافق این است که جلوی دست یابی ایران به سلاح اتمی گرفته شود» اما خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از عادل الجبیر وزیر امور خارجه عربستان هشدار داد «هنوز برای قضاوت درباره آن چیزی که می پذیریم و یا نمی پذیریم، خیلی زود است».

یکی از نشانه های آشکار ایجاد گسست در روابط آمریکا و متحدان دیرینه عربی آن، تصمیم ملک سلمان پادشاه عربستان برای شرکت نکردن در نشست کمپ دیوید بود، پس از این که کاخ سفید اعلام کرد در این دیدار شرکت می کند. حمد بن عیسی آل خلیفه پادشاه بحرین نیز برای شرکت نکردن در این نشست، ترجیح داد در مراسم نمایش اسب در انگلیس شرکت کند. یکی از نشانه های آشکار تنش میان آمریکا و عربستان - و در سطح کمتر با دیگر کشورهای عربی- تهدید آنها به تلاش برای دست یابی به آن میزان توانمندی هسته ای است که بر اساس توافق نهایی به ایران اجازه داده می شود در اختیار داشته باشد."

روزنامه کریستین ساینس مانیتور:

"...کشورهای حاشیه خلیج فارس، مجبور بودند با تعهدات شفاهی آمریکا به جای تعهدات مکتوب کنار بیایند. در حالی که برخی از آنها به دنبال انعقاد پیمانی شبیه ناتو بودند. در حالی که کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس امیدوارند که آمریکا نقش مهمتری در درگیری سوریه بازی کند،اما نظر اوباما در این زمینه کاملا روشن بود: این اتفاق، هیچ وقت نخواهد افتاد.

در این زمینه، نشست روز پنج شنبه در مقر ریاست جمهوری در کمپ دیوید ممکن است به یک خاورمیانه ای اشاره داشته باشد که هر چند آمریکا در آنجا در کنار متحدان سنتی خود ایستاده است، ولی راه ظهور یک ایران مسئولیت پذیرتر با بی ثبات کنندگی کمتر را نمی بندد...کاخ سفید می خواست به رهبران کشورهای حاشیه خلیج (فارس) درباره تعهد آمریکا به آنها مجددا اطمینان دهد که آمریکا نمی خواهد به دورانی بازگردد که در آن سیاست تمرکز بر فارس ها  در خاورمیانه حاکم بود، یعنی شبیه زمانی که شاه در ایران حکومت می کرد. در مقابل، آمریکا امیدوار است که کشورها از توافق هسته ای او با ایران حمایت کنند. آنچه که اوباما در کمپ دیوید به دست آورد یک ابراز حمایت محتاطانه از توافق هسته ای بود که راه ایران را در مسیر دستیابی به بمب اتم مسدود کند. اما مقامات عرب که در پایان نشست کمپ دیوید در کنار اوباما ایستاده بودند، راضی به نظر نمی رسیدند"

روزنامه فایننشال تایمز :

"...آمریکا به متحدان خود در منطقه خلیج (فارس) در زمینه کمک نظامی برای مقابله با حملات موشکی و سایبری احتمالی ایران پیشنهاد جدیدی داده است اما از ارائه تضمین امنیتی گسترده تری که برخی از کشورها خواستار آن بودند خودداری کرد...پیش از برگزاری اجلاس، پیش بینی شده بود که توافقات تسلیحاتی چند میلیارد دلاری به امضا برسد. در صورتی که بیانیه مشترکی که پس از اجلاس صادر شد فقط در مورد تسریع در انتقال سلاح به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) به خصوص در زمینه امنیت سایبری، امنیت دریایی و مبارزه با تروریسم بود."

نشریه پولیتیکو در مقاله ای در سایت اینترنتی خود از احتمال حمایت آمریکا از تشکیل نیروی واکنش سریع عربی به عنوان یکی از دستاوردهای احتمالی نشست کمپ دیوید ارزیابی کرد اما در عین حال به موانع و تردیدهای که در محافل آمریکایی در این باره وجود دارد اشاره کرد و نوشت :" این موضوع برای برخی از ناظران سیاست خارجی حائز اهمیت است چرا که تعدادی از مقامات دولت اوباما درباره تاثیرات بی ثبات کننده احتمالی ایجاد نیروی واکنش سریع توسط کشورهایی که اکثرا سنی هستند ملاحظاتی دارند... یک نیروی واکنش سریع عرب می تواند موجب بی ثباتی و خشونت های بیشتر با عواقب غیرقابل پیش بینی در منطقه خاورمیانه شود. ترکیب هر گونه نیروی نظامی عرب احتمالا اینگونه خواهد بود که  رهبری آن را کشورهایی مثل مصر یا عربستان که خودشان را با گروههای افراطی سنی مثل القاعده و داعش  و همینطور ایران و عواملش در جنگ می بینند بر عهده خواهند داشت. ری تکیه کارشناس شورای روابط خارجه آمریکا می گوید:« همکاری این کشورها بطور سیستماتیک با همدیگر کار دشواری است. وقتی کشورهای منطقه با توانایی های محدودشان در جنگی داخلی مداخله می کنند اوضاع خراب تر می شود."

نشریه نیوزویک هم در مقاله ای ضمن نقد رویکرد کشورهای غربی در فروش تسلیحات به کشورهای عربی یارگیری های عربستان را نیز شکست خورده ارزیابی کرد و در تشریح آن نوشت :"...عربستان اکنون می خواهد متحدانش را بیشتر کند و به دنبال شرکای جدید در شرق است. البته هیچ قدرت نوظهوری نمی تواند نقش آمریکا را برای کنترل خلیج فارس ایفا کند. حتی اگر چین، پاکستان و یا هند بخواهند نقشی در حفظ امنیت دریایی در آینده داشته باشند دلیلی وجود ندارد که بخواهند رویکردی مخالف ایران اتخاذ کنند. آنها ترجیح می دهند رویکردی داشته باشند که بتوانند با همه کشورهای خلیج فارس تجارت کنند. به همین دلیل است که پاکستان که متحد عربستان و امارات محسوب می شود حاضر نشد نیروی زمینی به یمن اعزام کند. چین هم از تصمیم پاکستان و آتش بس در یمن حمایت کرد.

کشورهای خلیج فارس بطور فزاینده ای به متحدان قدیمی شان در اروپا یعنی انگلیس و فرانسه متکی هستند. اما این دو کشور هم از توافق هسته ای با ایران حمایت می کنند. شرکتهای انگلیسی و فرانسوی منتظر برداشته شدن تحریم ها علیه ایران هستند. اگر بخواهیم منطقه آرام تر و باثبات تر شود آمریکا، اروپا، روسیه و چین باید از روند دیپلماتیک برای حل مشکلات بین ایران و همسایگان عربش حمایت کنند. این قدرتها همکاری خوب و موفقی در پیشبرد مذاکرات برای رسیدن به توافق هسته ای با ایران داشته اند.تلاش های بیشتری برای حفظ امنیت سیاسی در منطقه لازم است و  دادن تسلیحات کافی نیست."

از دیگر سو روزنامه دیلی تلگراف از ایجاد فاصله بین آمریکا و متحدان سنی قدیمی آن و رد دعوت اوباما از سوی چهار تن از سران شورای همکاری خلیج فارس به زلزله ژئوپولتیک تعبیر کرده و در تشریح چرایی آن نوشته است :"...آمریکا سال ها به علت نیاز مفرط به نفت با این کشورها متحد بوده است. اما امروز در حال رسیدن به استقلال در زمینه انرژی است. یکی از مزایای این دستاورد این است که کاخ سفید می تواند در تصمیم های خود به نگرانی های دوستان کمتر توجه کند. آمریکا امروز در نحوه تامین منافع استراتژیک خود آزاد است و این مسئله در مورد این که چه کسی به کاخ سفید خواهد آمد تغییری ایجاد نمی کند."

نتیجه گیری

همچنانکه ملاحظه می شود رسانه های سعودی کوشیده اند نتایج نشست کمپ دیوید را موفقیت آمیز جلوه دهند و آن را نوعی پیروزی دیپلماتیک برای کشور خود قلمداد کنند اما هیچ مصداقی که حاکی از ثمربخش بودن این نشست برای عربستان و یا هر کشور عربی دیگر باشد در دست نیست و خیلی از توافقات صورت گرفته از جمله توافق درباره اجرای سامانه دفاع موشکی و یا  ایجاد سامانه هایی برای مقابله با حملات سایبری از جمله طرح های است که آمریکا سال ها پیش در پی آن بوده و از این طریق می خواسته سیستم های دفاعی و امنیتی این کشورها را به رژیم صهیونیستی وصل کند .

با اینحال اتخاذ رویکرد مثبت نمایی از نشست کمپ دیوید در رسانه ها و محافل سیاسی عربستان می تواند به این مفهوم باشد که این کشور علیرغم دلخوری از آمریکا نمی خواهد در وضعیت کنونی از این کشور دست بکشد و لذا می خواهد همچنان به این کشور تکیه کند.

از طرف دیگر ارائه دیدگاه تردید آمیز و بدبینانه از نتایج نشست کمپ دیوید  در رسانه های غربی علاوه بر اینکه می تواند ناشی از شکاف های  موجود بین آمریکا و عربستان باشد می تواند از این تمایل حاکم بر رسانه های غربی پرده بردارد که آنها مایل به حل اختلافات و تنش ها در منطقه نیستند و همچنان می خواهند به فضای بدبینی و بی اعتمادی در این منطقه دست بزنند.