ساخت "وانکل‌های پیشرفته" توسط سپاه

سال گذشته در محافل خبری، زمزمه‌هایی از دستیابی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به یک صنعت پیشرفته در حوزه پهپادی شنیده می‌شد تا اینکه جانشین فرمانده کل سپاه اوایل اسفند ماه سال 93 اعلام کرد که سپاه به تکنولوژی ساخت موتورهای پیشرفته وانکل در حوزه پرنده‌های بی‌سرنشین دست یافته است.

سردار سلامی آن زمان گفته بود: تمام اجزای پهپادها در داخل کشور ساخته می‌شود و از موتورهای وانکل (نوعی موتور دورانی درون‌سوز) تا موتورهای پیستونی و جت پهپادها را با تکیه بر توانایی‌ها خودمان تولید می‌کنیم.

این سخنان سردار سلامی اگر چه بازتاب آنچنانی در رسانه‌های داخلی و خارجی نداشت، اما کسانی که دستی در عرصه‌های نظامی و صنعت پهپادسازی داشتند، متوجه نکته مهمی شدند و آن اینکه، حالا پهپادهای سپاه، توان حرکت به 3 نوع موتور متفاوت را دارا هستند.

دستیابی به این تکنولوژی، اهمیت فراوانی در صنایع پهپادی و البته صنایع دیگر دارد. در ذیل به بررسی اجمالی این تکنولوژی می‌پردازیم:

** وانکل چیست؟

وانکل‌ به موتورهای گفته می‌شود که فاقد پیستون بوده و اصطلاحاً، دورانی یا درون سوز هستند. در موتورهای وانکل، فشار حاصل از احتراق، نیرویی بر روتور (چرخانه) وارد می‌کند و باعث چرخش آن می‌شود یعنی همان کاری که پیستون در موتورهای دیگر می‌کند. اما در موتورهای وانکل، پیستون از چرخه تولید توان در موتور حذف شده و توان مورد نیاز برای حرکت میل‌لنگ‌ها، از چرخش روتور در داخل موتور تولید می‌شود.

ملخ و خروجی هوای موتور در پهپاد شاهد 129

مهمترین مزیت این کار، اولا کاهش وزن موتور و ثانیا، انجام کارهای مورد نیاز، یعنی چرخش میل‌لنگ و نهایتا حرکت‌دادن محور با همان توان و یا حتی کمتر است به این معنا که در موتورهایی که با پیستون کار می‌کنند، گاز ناشی از احتراق سوخت باعث حرکت پیستون‌ها شده و با حرکت پیستون‌ها، میل‌لنگ‌ها به چرخش درآمده و نهایتا محورها به حرکت در می‌آیند.

مشابه همین فرآیند با وسعت کمتری در مورد پهپادها نیز صادق است اما حالا با حذف فرآیند کارکردن پیستون‌ها برای دست‌یابی به حرکت محور و چرخش ملخ‌ پهپاد، مصرف انرژی و احتراق سوخت در موتور، کاهش یافته و با سبک‌شدن وزن موتور به خاطر حذف پیستون‌ها، قطعا پرنده بی‌سرنشین با سرعت بیشتر و برد بیشتری می‌تواند عملیات انجام دهد.

** وانکل‌های سپاه

با توجه به این نیاز، متخصصان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تولید 2 موتور وانکل در ابعاد و کارکردها مختلف، قدرت عملیاتی پهپادهای نیروی هوافضا را بالا برده‌اند، چیزی که سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران 8 آذر سال 93 در قالب افزایش برد پهپادهای سپاه خبر داده و گفته بود: هر چند که ابتدا، پهپاد مهاجر برد 3کیلومتری داشت اما امروز با ساخت انواع پهپاد با تنوع مأموریتی مختلف شعاع عملیاتی آنها نیز تا 3 هزار کیلومتر افزایش یافته که این مسئله یک خودکفایی بزرگ در صنعت دفاعی محسوب می‌شود.

شاید یکی از مهمترین دلایل افزایش برد پهپادهای سپاه به 3 هزار کیلومتر، نصب و به کارگیری موتورهای وانکل روی این پهپادهاست؛ سردار سلامی جانشین فرمانده کل سپاه هم درباره این تحول گفته بود: امروز به یک نقطه بسیار قابل قبولی در این زمینه رسیده‌ایم؛ این توانمندی ما در این فناوری در حدی است که به‌عنوان مثال یکی از پهپادهای ما با ویژگی رادارگریزی 30 ساعت مداومت پرواز دارد و شعاع عملیاتی آن نیز حدود  3هزار کیلومتر است که هم در بخش شناسایی و هم در بخش تهاجمی کاربرد فوق‌العاده‌ای دارد.

پهپاد فطرس

لازم به ذکر است که پیش دستیابی سپاه به این برد و مداومت پروازی، پهپاد فطرس با 2000 کیلومتر برد و قابلیت 16 تا 30 ساعت مداومت پروازی و پهپاد شاهد129 با حدود 2000 کیلومتر برد و مداومت پروازی 24 ساعته، دوربردترین و با مداومت پروازی بالا، در صدر پهپادهای ایران قرار داشتند اما با اعلام دستیابی سپاه به برد 3 هزار کیلومتر و مداومت پروازی 30 ساعته، یک سوال مطرح شد و آن اینکه سپاه چگونه به این میزان از برد و مداومت پروازی دست یافته است؟

در ذیل، نام و مشخصات کامل 2 نوع از موتورهای وانکل متعلق به سپاه پاسداران برای نخستین بار توسط خبرگزاری تسنیم منتشر می‌شود:

                                               موتور دورانی شاهد 783 - وانکل

نوع موتور	دورانی (وانکل) تک روتور
توان نامی	38 اسب بخار در 7500 دور بر دقیقه
حجم محفظه احتراق	208 سی سی
وزن	12.8 کیلوگرم بدون ژنراتور
سامانه خنک‌کننده	هوا
سامانه جرقه	CDI دارای یک شمع
سامانه سوخت ‌رسانی	کاربراتوری از نوع دیافراگمی مجهز به تصحیح کننده ارتفاع (ACD)
نوع سوخت	بنزین 100LL
نوع روغن	روغن NYCOLUBE 190 یا MOBILE PEGASUS1
سامانه روغن‌کاری	توسط پمپ با چهار خروجی از طریق مخزن جداگانه
مصرف روغن	268 سانتی متر مکعب در ساعت در 600 دور در دقیقه
سامانه استارت	راه‌انداز خارجی با حداقل 1200 دور بر دقیقه
ژنراتور	28 ولت، 300 وات یا 1120 وات یا 1680 وات

اما موتورهای تولید شده توسط متخصصان صنایع هوایی کشورمان در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تنها به موتور دورانی شاهد 783 محصور نشده است، بلکه متخصصان سپاه با "تکیه بر توان داخلی" توانسته‌اند موتور دیگری به نام موتور دورانی شاهد 788 را نیز تولید کنند، موتوری که در مشخصات فنی، پیشرفته‌تر از نسل اول موتورهای وانکل شاهد است.

پرواز پهپاد شاهد129

شاهد 788 با همان با همان میزان سوخت (100LL) توانی معادل 50 اسب بخار تولید می‌کند که این افزایش توان به معنای بالا رفتن سرعت و کاهش مصرف سوخت و نهایتا افزایش برد پرنده می‌شود.

                                                  موتور دورانی شاهد 788 - وانکل

نوع موتور	دورانی (وانکل) تک روتور
توان نامی	50 اسب بخار در 9000 دور بر دقیقه
حجم محفظه احتراق	294 سی سی
وزن	15.5 کیلوگرم بدون ژنراتور
سامانه خنک‌کاری	آب خنک
سامانه جرقه	CDI دوبل دارای دو شمع
سامانه سوخت‌رسانی	کاربراتوری از نوع دیافراگمی
نوع سوخت	بنزین 100LL مخلوط با روغن با نسبت 25 به 1
نوع روغن	دو زمانه مصنوعی
سامانه استارت	راه‌انداز خارجی با حداقل 1200 دور بر دقیقه
ژنراتور	48 ولت