ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
مذاکره کنندگان ایرانی درباره بیانیه لوزان چه گفته‌اند؟
رئیس جمهور نیز در شیراز تاکید کرد که «وزیر امور خارجه ما و رئیس سازمان انرژی اتمی نیز به تفصیل نظرات ایران را اعلام کردند، حال اگر می خواهید مصاحبه های آنان را دوباره منتشر کنید تا فکت شیت دوم منتشر شود.»
در پی دستیابی ایران و 1+5 به راه حل
های دستیابی به توافق احتمالی هسته ای، بیانیه مطبوعاتی لوزان سوئیس که
شامل این راه حل ها است، شامگاه پنجشنبه 13 فروردین 1394 توسط محمد جواد
ظریف وزیرخارجه کشورمان و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا
در دانشگاه پلی تکنیک لوزان سوئیس قرائت شد. با این حال مشابه آن چه در
جریان توافق ژنو در پاییز 1392 رخ داد، تیم آمریکایی لحظاتی پس از قرائت
بیانیه لوزان به انتشار متنی مبادرت کرد. هرچند اتحادیه اروپا و وزارت
خارجه ایران رسما در تماس با آمریکا نسبت به این کار اعتراض کرده و صرفا
بیانیه مطبوعاتی را متن اصلی تفاهم صورت گرفته در لوزان معرفی کردند. البته
ایران نیز پیش از اعلان بیانیه لوزان، متنی را به عنوان جزئیات مذاکرات
منتشر کرد اما چند روز بعد اعلام شد که این متن رسمی نیست. با این حال دکتر
روحانی رئیس جمهور، اخیرا در سفر به شیراز تایید کرد که این متن همان فکت
شیت ایرانی است. طی یک ماه گذشته از مذاکرات لوزان، نیز اعضای تیم هسته ای
ایران در جلسات و گفت و گوهای مفصل رسانه ای تلاش کرده اند به همه ابعاد
انتقادات و سوالات ایجاد شده پاسخ دهند که این گفت و گوها در برخی موارد
جزئیات کامل تر و جدید تر از فکت شیت ایرانی را به مردم ارائه کرده است.
رئیس جمهور نیز در شیراز تاکید کرد که «وزیر امور خارجه ما و رئیس سازمان
انرژی اتمی نیز به تفصیل نظرات ایران را اعلام کردند، حال اگر می خواهید
مصاحبه های آنان را دوباره منتشر کنید تا فکت شیت دوم منتشر شود.»
براین
اساس، روزنامه خراسان، در بازخوانی مجدد این مصاحبه ها، گفت و گوها وجلسات
نقد و بررسی و توضیحاتی که بیش از 20 ساعت مصاحبه و حدود 50 هزار کلمه متن
نگارش شده بود، و نیز با در نظر گرفتن فکت شیت ایرانی، نوعی «فکت شیت
شفاهی» را در 13 بند تهیه کرد. البته انتشار این مطالب به معنای تایید آن
نیست چرا که اصولا بیانیه لوزان، غیرقطعی است و ممکن است کل آن دچار تغییر
شود. همچنین بررسی و اظهارنظر درباره این که موارد پذیرفته شده از خطوط
قرمز فراتر رفته یا نه موضوعی است که مجال دیگری می طلبد و در این مطلب،
بدون هیچ گونه تحلیلی، صرفا جزئیاتی که تیم مذاکره کننده در یک ماه گذشته
با مردم درمیان گذاشته اند را با ادبیات مرسوم در فکت شیت ها جمع آوری کرده
ایم. تلاش ما در این بوده است که در تنظیم این فکت شیت هیچ تحلیل مبتنی بر
تایید یا نقد وارد نکنیم بلکه هدف این بوده است که این متن به عنوان سندی
قابل اتکا برای تحلیل بعدی کارشناسان و روشن کردن نقاط قوت و ضعف آن و
همچنین مبنای مطالبه از تیم هسته ای برای توافق نهایی قرار گیرد. آن چه در
ادامه می خوانید «فکت شیت شفاهی» ایران است.
1- ماهیت بیانیه سوئیس
1/1- بیانیه مشترک هسته ای غیر حقوقی، غیرالزام آور و قابل تغییر است.
2- غنی سازی
1/2- ایران برای مدت 10 سال با 6 هزار و 104 ماشین سانتریفیوژ (مجموع نطنز و فردو) زیر 5 در صددقیقا 67/3 درصد غنی سازی خواهد کرد.
2/2-
بعد از دوره ۱۰ ساله ایران به بحث غنی سازی صنعتی بدون محدودیت خود ادامه
خواهد داد و با تکمیل تحقیق و توسعه (در بند 9 جزئیات تحقیق و توسعه آمده
است) در یک فاصله 2 الی 5 سال به ظرفیت غنی سازی یک میلیون سو خواهد رسید.
3/2-چون
نطنز پاسخ نیازهای ایران به غنی سازی اورانیوم را می دهد، ایران برای سال
های طولانی برنامه ای برای ایجاد یک مرکز جدید غنی سازی نخواهد داشت.
4/2-
در چارچوب راه حل های موجود، هیچ یک از تاسیسات و فعالیت های مرتبط هسته
ای متوقف، تعطیل و یا تعلیق نمی شود و فعالیت ها در تمامی تاسیسات هسته ای
از جمله نطنز، فردو، اصفهان و اراک ادامه خواهد یافت.
3- نطنز
1/3- در 10 سال آینده نطنز تنها مرکز غنی سازی ایران خواهد بود و در آن 5060 سانتریفیوژ به کار غنی سازی ادامه خواهند داد.
2/3-
ماشین های اضافه بر این تعداد و زیرساخت های مرتبط با آنها جهت جایگزینی
با ماشین هایی که در طول این زمان آسیب می بینند جمع آوری و تحت نظارت
آژانس نگهداری خواهد شد.
3/3-
اگر براثرجایگزینی سانتریفیوژهای انبار شده با سانتریفیوژهایی که آسیب می
بیند، ذخیره سانتریفیوژهای IR1 ایران تمام شود، این کشور می تواند نسبت به
تولید همین نوع سانتریفیوژ اقدام کند.
4- فردو
1/4-
در فردو غنی سازی انجام نخواهد شد ولی 1000 سانتریفیوژ با تمام زیر ساخت
ها و تاسیسات خود به صورت کاملا آماده نصب خواهد شد اما به آن ها گاز تزریق
نخواهد شد. 2 زنجیره از آن ها در حالت چرخش قرار خواهد گرفت و 4 زنجیره هم
در حالت ثابت خواهد بود. 2 زنجیره ای که در حالت چرخش خواهند بود در یک
برنامه زمانی به کار تولید ایزوتوپ های پایدار می پردازند.
2/4- تعداد سانتریفیوژهایی که در فردو در حال چرخش خواهد بود بیش از 350 دستگاه است.
3/4- مواد شکاف پذیر به سانتریفیوژهای فردو تزریق نمی شود.
4/4- نیمی از تاسیسات فردو با همکاری برخی از کشورهای1+5 به انجام تحقیقات پیشرفته هسته ای تبدیل می شود.
5/4-
هر لحظه ای که طرف مقابل به تعهداتش عمل نکرد، با توجه به بحث بازگشت
پذیری(که دربند 4/13 توضیح داده شده)، ایران می تواند کل ظرفیت غنی سازی
فردو یا 1000 سانتریفیوژ نصب شده را در هر سطحی از غنی سازی در کمتراز ۲۴
ساعت فعال کند.
5- ذخایر غنی سازی
1/5- ایران توافق کرده است که بخشی از ذخایر اورانیوم غنی شده خود را در بازارهای بین المللی بفروشد و اورانیوم [طبیعی] خریداری کند.
6- راکتور اراک
1/6- راکتور اراک آب سنگین باقی خواهد ماند اما با همکاری های بین المللی بازطراحی و مدرنیزه می شود.
2/6- کارآیی راکتور اراک به میزان قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد.
3/6-
در باز طراحی راکتور اراک، قلب راکتور تغییر می کند. ایران زمانی قلب
راکتور اراک را خارج خواهد کرد که نسبت به اجرایی شدن تعهدات طرف مقابل
اطمینان حاصل کند.
4/6-
میزان پلوتونیم تولیدی راکتور اراک از 10 کیلو در سال با طراحی که ایران
انجام می دهد و تغییر قلب راکتور به یک کیلو کاهش می یابد.
5/6- ایران قصد ندارد در حوزه بازفرآوری پلوتونیم ورود کند.
6/6- کارخانه تولید آب سنگین مانند قبل به کار خود ادامه خواهد داد.
7- تحریم ها
*
در روز نخست اجرای توافق تمامی تحریم های اقتصادی و مالی که شامل تحریم
های بانکی ، تحریم های مربوط به انتقال پول، سوئیفت،تحریم های نفتی ،گازی،
فروش نفت، پتروشیمی و خودروسازی، سرمایه گذاری در صنعت نفت، آزاد شدن
دارایی های ایران در خارج از کشور، کشتیرانی، هواپیمایی جمهوری اسلامی،
بیمه حمل و نقل و همچنین تحریم ها علیه اشخاص حقیقی و حقوقی، سازمان ها،
نهادهای دولتی و خصوصی تحت تحریم های مرتبط با هسته ای ایران به طور همه
جانبه فورا لغو خواهد شد.
* کشورهای عضو گروه 1+5 متعهد هستند از وضع تحریم های جدید در موضوع هسته ای خودداری نمایند.
1/7- تحریم های آمریکا
1-1/7-دولت
آمریکا در روز توافق «متعهد می شود» که اجرای کلیه تحریم های مالی و
اقتصادی اعمال شده علیه ایران، اعم از تحریم های کنگره و خود دولت را «لغو»
کند.
2-1/7-
از روزی که قطعنامه شورای امنیت (که در بند 8 به آن اشاره می شود) اجرایی
شود و آژانس انرژی اتمی تایید کندکه ایران اقدامات لازم را انجام داده است
در آن لحظه آمریکا موظف است «کلیه تحریم های اقتصادی و مالی»را که علیه
ایران وضع کرده است، «متوقف کند.»
2/7- تحریم های اتحادیه اروپا
1-2/7- بعد از نهایی شدن توافق در همان روز بلافاصله تحریم های اتحادیه اروپا لغو خواهد شد.
3/7- تحریم های شورای امنیت
1-3/7- کلیه قطعنامه های شورای امنیت از روز توافق حذف می شود.
8- قطعنامه شورای امنیت
1/8-
یک قطعنامه تحت ماده 41 فصل هفتم منشور ملل متحد در شورای امنیت صادر شود
که تمام قطعنامه های قبلی شورا علیه ایران را لغو و توافق نهایی را تایید
کند و طرفین براساس قوانین بین المللی ملزم به اجرای قطعنامه این شورا
هستند.
2/8-
برخی از بندهای قطعنامه های شورای امنیت که مربوط به اقلام اشاعه ای و
تسلیحاتی است از قطعنامه شورای امنیت خارج خواهند شد اما لغو نمی شوند و به
عنوان محدودیت برای مدت زمان معینی که روی آن توافق خواهد شد، اعمال می
شود.
3/8- شورای امنیت نظارت بر اجرای توافق را بر عهده خواهد داشت.
9- تحقیق و توسعه
1/9- ایران برنامه تحقیق و توسعه علمی خود را بدون کمترین وقفه ادامه خواهد داد.
2/9-
ایران به تحقیق و توسعه روی سانتریفیوژهای نسل جدید که با عنوان IR4 ،IR5 ،
IR6 ، IR8 شناخته می شود ادامه می دهد و در یک زمان مشخص به مرحله ای
خواهد رسید که آماده تولید خواهد بود. پیشرفته ترین سانتریفیوژ ایران IR8
در حال حاضر مشغول به کار است. فعلا یک نمونه آن تولید شده و بعد در مرحله
تحقیق و توسعه نمونه های دیگر آن تولید خواهد شد تا به مرحله ای برسد که
آماده تولید صنعتی باشد.
3/9- از زمان عملیاتی شدن توافق نهایی، ایران کار بر روی سانتریفیوژهای IR8 را شروع خواهد کرد.
4/9- ایران از انتهای سال دهم تولید انبوه (صنعتی) سانتریفیوژ IR8 را آغاز می کند که روند آن 3-4 سال طول می کشد.
10- بازرسی ها؛ شفافیت ها و محدودیت ها
1/10-
محدودیت غنی سازی ایران 10 سال خواهد بود اما ایران برخی از محدودیت های
شفافیت ساز، مثل وارد نشدن در فرآیند بازفرآوری پلوتونیم را نیز برای مدت
15 سال پذیرفته است.
2/10-
موادی که کاربرد دوگانه دارد و نیز موادی مانند «اچ آی بی» مانند مواد
اورانیوم کیک زرد تا مدتی، شامل دوره اعتماد سازی و دوره ای دیگر به ایران
فروخته نخواهد شد.
3/10- نظارت بر تولید و انتقال کیک زرد در اردکان یزد و مجتمع اصفهان 20 ساله خواهد بود.
4/10- برای فروش برخی کالاها به ایران که ممکن است کاربرد دوگانه داشته باشد کمیته ای با رویکرد تسهیل کننده تشکیل می شود.
5/10-
راستی آزمایی ها توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام می شود و بازرسی
هایی که قرار باشد از ایران انجام شود نیز صرفا از سوی آژانس خواهد بود و
هیچ کشوری اجازه بازدید از سایت های ایران را ندارد.
6/10- بازرسی ها از ایران باید مدیریت شده باشد.
11- پروتکل الحاقی
1/11-
پروتکل الحاقی به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسیده است بنابراین دولت ایران
نمی تواند از طرف مجلس قول بدهد که در مجلس تصویب خواهد شد.
2/11- پروتکل طبق یک جدول زمانی در چارچوب اختیارات رئیس جمهور و مجلس شورای اسلامی به تصویب خواهد رسید.
3/11- مدت زمان اجرای پروتکل الحاقی دائمی است.
4/11- دسترسی ها به تاسیسات هسته ای ایران براساس پروتکل الحاقی خواهد بود.
12- زمان بندی
1/12-
بین زمان تصویب و زمان اجرایی شدن توافق فاصله وجود دارد و طرف های برنامه
جامع اقدام مشترک پس از تصویب قطعنامه شورای امنیت، به یک دوره زمانی
آماده سازی برای اجرای برنامه جامع اقدام مشترک نیاز خواهند داشت. پس از طی
مرحله آماده سازی و همزمان با شروع به اجرای اقدامات هسته ای از سوی ایران
در یک روز تعیین شده لغو تمامی تحریم ها به طور خودکار به اجرا در خواهد
آمد.
2/12- پرونده هسته ای ایران پس از 10 سال بدون نیاز به هیچ مذاکره ای به حالت عادی برمی گردد.
13- چارچوب توافق
1/13- فعلا مشخص نیست توافق نهایی به امضای طرفین می رسد یا صرفا بیانیه ای خواهد بود که برسرآن توافق می شود.
2/13- توافق زمانی دائمی خواهد شد که به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.
3/13- برای حل اختلافات یک ساز و کار حل اختلاف در خود توافق پیش بینی خواهد شد.
4/13- اگر توافق نهایی نقض شود، هر دو طرف به ساز و کار متوازن برگشت پذیری می رسند.
پی نوشت ها:
منظور از توافق، توافق نهایی هسته ای است که قرار است تا 10 تیر 1394 بین ایران و 1+5 حاصل شود.
منظور
از تحریم های آمریکا تحریم های ثانویه است. (تحریم های ثانویه: آمریکا بعد
از انقلاب، ایران را تحریم های اقتصادی کرده است که یکی از این تحریم ها
این است که هیچ یک از اتباع آمریکایی حق ندارد با ایران کار اقتصادی انجام
دهد که این تحریم قبل از بحث هسته ای ایران بوده است و در واقع این تحریم
ها، تحریم های اولیه هستند. تحریم های ثانویه، تحریم هایی هستند که آمریکا
همان تحریم های داخلی و در واقع اولیه را به دیگر کشورها تسری دهد، یعنی از
سایر کشورها بخواهد که ایران را در چارچوب آن تحریم کنند که در واقع این
تحریم های ثانویه از جمله اقدامات غیرقانونی آمریکایی ها بود.)
منابع:
منبع جزئیات فکت شیت شفاهی ایران عبارت است از:
1.گفت
و گوی ویژه خبری 15 فروردین 1394 با حضور سید عباس عراقچی براساس گزارش
سایت وزارت خارجه به نقل از خبرگزاری فارس و نیز خبرگزاری صداوسیما.
2.حضور محمد جواد ظریف در برنامه نگاه یک 15 فروردین 94 براساس گزارش مشروح باشگاه خبرنگاران و نیز خبرگزاری های تسنیم و صداوسیما.
3.گفت و گوی ویژه خبری 20 فروردین 1394 با حضور علی اکبر صالحی براساس گزارش مشروح خبرگزاری صداوسیما و باشگاه خبرنگاران.
4.
حضور علی اکبر صالحی در برنامه نگاه یک 5 اردیبهشت 94 براساس گزارش مشروح
باشگاه خبرنگاران و خبرگزاری های نسیم، فارس و صداو سیما.
5.سخنرانی مجید تخت روانچی در نشست تخصصی دانشگاه علامه طباطبایی در 31 فروردین 94 براساس گزارش وزارت خارجه.
6.سخنرانی
سید عباس عراقچی در نشست تخصصی دانشگاه علامه طباطبایی در 31 فروردین 94
براساس گزارش خبرگزاری های تسنیم، دانشجو و سایت دیپلماسی ایرانی.
7.متن
جزئیات مذاکرات (فکت شیت ایرانی) که لحظاتی پس از بیانیه لوزان توسط
خبرگزاری های تسنیم، فارس و ایسنا به نقل وزارت خارجه ایران منتشر شد.
خراسان
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!