جدی شدن احتمال اتحاد دولت‌های عربی و رژیم اسرائیل علیه ایران

از مدت‌ها پیش و همزمان با پیگیری روند دیپلماتیک در موضوع هسته‌ای ایران از سوی کشورهای عضو گروه ۱+ ۵، برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس ضمن ابراز نگرانی نسبت به این موضوع، درصدد راه‌هایی برای مقابله با ایران برآمده‌اند. اکنون و در شرایطی که چشم انداز دستیابی طرفین مذاکرات هسته‌ای به توافق از هر زمانی جدی‌تر شده، حتی صحبت از اتحاد این کشور‌ها با رژیم اسرائیل نیز به میان می‌آید.

 روزنامه «جروزالم پست» امروز با انتشار مطلبی درباره آخرین تحولات منطقه خاورمیانه می‌نویسد، به عقیده برخی کار‌شناسان، این احتمال وجود دارد که کشورهای عرب منطقه در واکنش به روند حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران و همچنین استمرار خطر برآمده از گروه تروریستی داعش، گزینه اتحاد با رژیم اسرائیل را بررسی کنند.

هارولد رود، پژوهشگر ارشد مؤسسه «گیت استون» آمریکا و مشاور سابق وزارت دفاع این کشور بر این باور است در این شرایط، احتمال شکل گیری یک اتحاد موقت تاکتیکی میان دولت‌های عربی و رژیم اسرائیل وجود دارد. وی در این زمینه به تجربه جنگ نخست خلیج فارس و حمله عراق به کویت اشاره می‌کند که در پی آن، سازمان‌های صهیونیستی با سعودی‌ها و کویتی‌ها همسو شدند.

با این حال، رود اشاره می‌کند در آن زمان نیز این اتحاد، جنبه‌ای موقت داشت و پس از آزادسازی کویت از دست صدام، چون نیاز کشورهای عربی به اسرائیلی‌ها از میان رفته بود، این اتحاد نیز از میان رفت؛ بنابراین، وی معتقد است تا زمانی که ایران به عنوان مسأله‌ای مشترک برای کشورهای عربی و اسرائیل بماند، می‌توان انتظار برقراری روابط گرم تری میان این دولت‌ها و تل آویو را داشت.

مقامات کشورهای عربی در هفته‌های اخیر مکرر با یکدیگر دیدار و درباره تهدیدی که از ناحیه داعش و همچنین ایران متوجه خود می‌دانند، با یکدیگر گفت‌و‌گو کرده‌اند. در این میان، چشم انداز بهبود روابط ایران و آمریکا، همواره همچون چالشی مهم مورد توجه آن‌ها قرار داشته است.

با این حال، رود معتقد است هنوز نمی‌توان انتظار شکل گیری یک جبهه واحد در منطقه از «دولت‌های سنی» علیه ایران را داشت، زیرا از یک سو کشوری چون ترکیه، روابط اقتصادی نزدیکی با ایران دارد و از سوی دیگر، برخی کشورهای این مجموعه، حامی اخوان المسلمین و برخی دیگر حامی رویکرد عربستان هستند.

این مقام سابق آمریکایی در پاسخ به سؤالی درباره چرایی دیدارهای مکرر مقامات ارشد کشورهای عربی طی هفته‌های اخیر می‌گوید، آن‌ها با یک مشکل جدی مواجه هستند که از ناحیه تلاش آمریکا برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران ناشی می‌شود. از سوی دیگر، ظهور داعش نیز موجب شده در عمل ایران و آمریکا برای مبارزه با این گروه به یکدیگر نزدیک شوند و این تحولات در مجموع به نفع ایران بوده است.

با وجود این، کشورهای عرب منطقه همچنان به همراه کردن ترکیه با خود و تشکیل بلوکی واحد علیه ایران امیدوارند. عبدالرحمان الراشد، تحلیلگر سعودی در مطلبی که در این زمینه در روزنامه «الشرق الاوسط» منتشر کرده، می‌نویسد: «در صورت امضای توافق هسته‌ای توسط تهران، ترکیه می‌تواند برای جلوگیری از توسعه نفوذ منطقه‌ای ایران ـ که آنکارا را نیز تهدید می‌کند ـ با این بلوک بزرگ همکاری کند. آنکارا می‌تواند ببیند ایران چگونه به سرعت در عراق و سوریه (دو کشوری که مستقیم بر امنیت و ثبات ترکیه تأثیر می‌گذارند) نفوذ می‌کند».
 
یفرائیم انبار، مدیر مرکز مطالعات استراتژیک بگین ـ سادات در دانشگاه «بار ایلان» نیز می‌گوید: کشورهای عرب منطقه، منتظر امضای توافق هسته‌ای نخواهد ماند و از هم اکنون در تلاش برای شکل دادن به جبهه‌ای در مقابل ایران هستند. از دید وی، این دولت‌ها معتقدند احتمال تحول در روابط آمریکا و ایران و تبدیل ایران به شریکی راهبردی برای ایالات متحده وجود دارد و همین آن‌ها را نگران می‌سازد.

وی در پاسخ به سؤالی درباره احتمال پیوستن ترکیه به این بلوک، ضمن تأیید این احتمال می‌گوید، حتی احتمال اینکه آنکارا رهبری چنین بلوکی را به دست بگیرد نیز وجود دارد. وی می‌افزاید: «ممکن است ما شاهد احیای رقابت تاریخی ایران و عثمانی در منطقه باشیم».