یکی از نقاط افتراق مذاکرات کجاست؟
مقامات آمریکایی می‌گویند هر نوع توافق جامع باید از چهار مسیر برای دستیابی به مواد به اندازه کافی شکاف پذیر جلوگیری کند، این طرح اقدام جامع باید شامل محدودیت های سخت و موانع شدید بر برنامه هسته ای ایران باشد و در نهایت این که نیاز به نظارت قوی و اقدامات شفاف سازی است تا توانایی جامع بین المللی برای کشف سریع هر نوع تلاش ایران برای گریز به حداکثر برسد
قائم مقام وزارت خارجه آمریکا "آنتونی بلینکن" در
سخنرانی خود که در کمیته بانکداری سنای آمریکا ایراد کرده بود به اظهاراتی
پیرامون لغو مرحله به مرحله تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته
است، نکته ای که بارها مقامات جمهوری اسلامی ایران با آن مخالفت کرده و
خواستار لغو کامل تحریم‌ها برای رسیدن به توافق کلی با طرف غربی شدهاند.
وی در اظهارات خود پیرامون برنامه هسته‌ای ایران اینچنین بیان کرده است که "چالشی که برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرده است از مدت‌ها پیش یکی از مهمترین اولویت امنیتی ما و مورد توجه کنگره و دولت بوده است و جامعه بین المللی در نگرانی‌های جدی ما درباره برنامه هسته‌ای ایران شریک است ما به همراه شرکایمان در 1+5 و اتحادیه اروپا برای دنبال کردن راه حل جامع جهت رفع نگرانی‌ها و در جهت تعهد قوی رئیس جمهور برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متحد شدیم.
وی مدعی شده است: هر نوع توافق جامع باید از چهار مسیر برای دستیابی به مواد به اندازه کافی شکاف‌پذیر جلوگیری کند: دو مسیر غنی‌سازی از طریق فعالیت‌های در نطنز و فوردو ، یک مسیر پولوتونیوم از طریق راکتور آب سنگین اراک و یک مسیر پنهان احتمالی.
این طرح اقدام جامع باید شامل محدودیت‌های سخت و موانع شدید بر برنامه هسته‌ای ایران باشد و در نهایت این که نیاز به نظارت قوی و اقدامات شفاف سازی است تا توانایی جامع بین المللی برای کشف سریع هر نوع تلاش ایران برای گریز به حداکثر برسد جامعه بین المللی در عوض برای ایران برحسب اقدامات قابل راستی آزمایی این کشور، کاهش مرحله به مرحله تحریم‌ها را فراهم می کند، چنین کاهشی به آسانی قابل بازگشت خواهد بود، طوری که تحریم‌ها در صورتی که ایران تعهدات خود را نقض کند، بتواند به سرعت دوباره اعمال شود "
"آنتونی بلینکن" همچنین در بخشی از سخنان خود گفته است : کنگره آمریکا در رساندن ما به جایی که امروز هستیم نقش حیاتی را بازی کرده است و بی تردید در آینده نیز نقش مهمی را ایفا خواهد کرد، تحریم‌ها ابزاری بودند که ایران را به میز مذاکره آورد(!) اما برنامه ایران تا رسیدن به طرح اقدام مشترک در مذاکرات ادامه یافت تحریم‌ها پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف نکرد، مذاکرات این کار را کرد و به نفع ما است تا خود را از شانس رسیدن به راه حل جامع و طولانی مدت محروم نکنیم.
قائم مقام وزارت خارجه آمریکا چندی پیش نیز در سخنرانی خود که در جریان نشست کمیته روابط خارجی سنای آمریکا که با موضوع برنامه هسته‌ای ایران برگزار شده بود تصویب تحریم‌های تازه علیه تهران را منجر به منزوی شدن آمریکا و شکست مذاکرات دانسته.
"وی اقدام جامعه بین‌الملل را در مقابل این عمل کاهش مرحله به مرحله تحریم‌ها بر اساس اقدامات قابل راستی‌آزمایی را به ایران ارائه می‌کند، کاهش تحریم‌ها، طوری طراحی شدهاند که به سادگی قابل بازگشت باشند تا اگر ایران تعهدات خود را نقض کرد، مجددا اعمال شوند.
وی با بیان اینکه واشنگتن از ابتدا می‌دانسته مذاکرات ساده نخواهد بود، در مورد روند گفتگو گفت: «هدف ما این است که کار بر روی عناصر اصلی را تا پایان ماه مارس (اسفند ماه) تمام کرده و جزئیات فنی را تا ژوئن (تیر ماه) به پایان برسانیم.»
قائم مقام وزارت خارجه آمریکا در بخش دیگری از این نشست در توضیح بررسی تعویق لایحه ضد ایرانی برای تحریم‌های جدید علیه ایران است، بر اساس این گزارش منندز توافق نهایی که تعهدات ایران را مشخص می‌کند، به دست آید."
این نکته قابل توجه است که نمایندگان سنای آمریکا، که از ابتدای سال جدید میلادی رسما کار خود را با اکثریت جمهوری‌خواه آغاز کرده، در حال حاضر دو طرح ضد ایرانی را در نوبت معرفی دارند، طرح اول را «مارک کرک» و «رابرت منندز» در نظر دارند که خواهان تصویب تحریم‌های مشروط علیه ایران است، طرح دوم هم متعلق به «باب کورکر» و «لیندسی گراهام» است که خواهان تصویب هرگونه توافق با ایران، پیش از اجرایی شدن آن، در کنگره است .
اما نشریه تخصصی کنگره خبر داده است که سناتور "رابرت منندز"در حال بررسی تعویق لایحه ضد ایرانی برای تحریم‌های جدید علیه ایران است، بر اساس این گزارش منندز قصد دارد وضع تحریم‌های جدید علیه ایران را تا ماه مارس به تعویق بیندازد .
همچنین یک پایگاه تحلیلی آمریکایی در مقاله‌ای یادآور می‌شود که چنانچه کشورهای غربی انتظار داشته باشند که در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران می توانند اتحادی برای اجرای اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران تشکیل دهند، اشتباه می‌کنند، دور جدید تحریم‌هایی که ممکن است ایالات متحده نسبت به اجرای آن اقدام نماید به راحتی می تواند علاوه بر تخریب روند مذاکرات ، موجب بروز اختلاف و تفرقه میان کشورهای 5+1 نیز شود.
«جف راتک» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته است، "در صورت به دست آمدن توافق هسته‌ای جامع میان ایران و ۱+۵، آمریکا تحریم‌ها را «تعلیق» می‌کند و «لغو کامل» آن‌ها را به پایبندی ایران به توافق منوط خواهد کرد همچنین اگر مذاکرات ۱+۵ با ایران به توافقی منجر شود، دیدگاه ما این است که بهتر است تحریم‌ها در ابتدای به جای برچیده شدن، تعلیق شوند، تنها زمانی که اطمینان یابیم که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است، برای لغو تحریم‌ها اقدام خواهیم کرد»
اما باراک اوباما در واکنش به زمزمه‌های کنگره برای اعمال دور جدیدی از تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی٬ در نطق مهم سالانه خود خطاب به نمایندگان کنگره گفت که در صورت تصویب چنین طرحی آن را وتو خواهد کرد، دولت اوباما معتقد است دیپلماسی کماکان شانس خوبی برای پیروزی دارد و نباید با اقدامات شتاب‌زده دست‌آوردهای گفتگوهای دیپلماتیک را بر باد داد .
این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها متذکر شده اند که خواستار لغو کامل و همه جانبه تحریم‌ها هستند مواضع ایران بسیار شفاف است و بارها اعلام شده و به هیچ وجه از مواضع اعلام شده عقب‌نشینی صورت نخواهد گرفت.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران مداوم تأکید کرده است: لغو تحریم‌ها، موضوع اصلی و مهم مذاکرات است و میزان فعالیت‌های غنی‌سازی ایران نیز یکی دیگر از موضوعات کلیدی این گفتگوها است.
"محمد جواد ظریف" پیش از این یادآور شده بود که توافق نهایی درباره برنامه هسته‌ای ایران تنها زمانی محقق خواهد شد که طرف دیگر مذاکره‌کننده تمایل سیاسی برای انجام چنین توافقی داشته باشد.
وزیر امور خارجه ایران٬ که روز جمعه (۳ بهمن٬ ۲۳ ژانویه) در اجلاس اقتصادی داووس در سوئیس سخنرانی می‌کرد٬ گفت تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران در کنگره آمریکا احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای را از بین خواهد برد، اکثریت کشورهای جامعه بین‌الملل با ایران هم نظر هستند که ایران حق استفاد صلح آمیز از انرژی هسته‌ای و غنی سازی را دارد، اما آن تعداد از کشورهایی که نگرانی دارند ما آمادگی داشته و داریم که این نگرانی‌ها را رفع کنیم.
نظرات ریاست جمهوری ایران نیز تاکید بر همین نکته است چنانکه در بیانات خود تصریح کرده اند که: "تحریم به ضرر همه ملت‌ها و دولت‌هایی است که تحریم کننده و یا تحریم شونده هستند، هیچ گاه تحریم نتوانسته کارساز باشد و در این مسئله ای که ملت ایران کاملا در هدف فناوری صلح آمیز هسته‌ای متحد است هرگز کارگر نخواهد بود ".
"حسن روحانی"بیان کرده است تحریم‌ها بطور کامل باید برداشته شود و در هر توافقی که مسئله پایان تحریم به صراحت و قاطعانه بیان نشده باشد آن توافقنامه از دیدگاه مردم ایران قابل قبول نخواهد بود .
مقام معظم رهبری بارها از مذاکره کنندگان خواسته طرف مقابل را خلع سلاح کرده و نگذارند سلاح تحریم کارساز واقع شود. ایشان گفتند:" حتی یک قدم عقب نشینی باعث گستاخ شدن و پیشروی دشمن خواهد شد،" مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده‌اند که اگر همین الان ایران تمام فعالیت‌های اتمی را متوقف سازد و تاسیسات مربوطه را تعطیل کند، باز هم ایالات متحده حاضر به لغو کامل تحریم‌ها نخواهد شد .
ایشان همچنین فرموده‌اند: باید حربه تحریم را از دست دشمن بگیرید چرا که اگر چشم به دست دشمن بدوزید تحریم‌ها همچنان باقی خواهد ماند همانگونه که امریکایی‌ها، امروز با کمال وقاحت می گویند اگر در قضیه هسته‌ای، ایران کوتاه هم بیاید تحریم‌ها، یکجا و همه برداشته نمی‌شود.
مقام معظم رهبری در فرمایشاتشان ضمن تعیین خطوط قرمز برای مذاکره کنندگان بر اعلام حمایت از تیم مذاکره کننده هسته‌ای نیز همواره تاکید کرده‌اند .
در حالی که ایران خواستار لغو سریع و کامل تحریم‌ها است، مقامات آمریکایی همواره گفته‌اند در صورت دستیابی به توافق، تحریم‌ها در یک بازه زمانی ده تا بیست ساله به طور کامل لغو خواهند شد و آن را به این دلیل می‌دانند که این زمان مطرح شده به این دلیل است که جامعه جهانی از مسئله صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران به طور کامل اطمینان حاصل نماید.
دغدغه ایران صرفا تحریم‌های یکجانبه آمریکا و تاثیرگذاری کنگره بر روند لغو تحریم‌ها نیست، بر اساس برخی گزارش‌ها، مقامات ایرانی، همچنین خواستار لغو تحریم‌های شورای امنیت شدهاند؛ موضوعی که روزنامه «وال‌استریت‌ژورنال» با اشاره به آن نوشت: « لغو این تحریم‌ها مشروعیت و بنیان تحریم‌های یکجانبه آمریکا را نیز از بین می‌برد و واشنگتن نباید با لغو آن‌ها در آغاز اجرای توافق موافقت کند »
وی در اظهارات خود پیرامون برنامه هسته‌ای ایران اینچنین بیان کرده است که "چالشی که برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرده است از مدت‌ها پیش یکی از مهمترین اولویت امنیتی ما و مورد توجه کنگره و دولت بوده است و جامعه بین المللی در نگرانی‌های جدی ما درباره برنامه هسته‌ای ایران شریک است ما به همراه شرکایمان در 1+5 و اتحادیه اروپا برای دنبال کردن راه حل جامع جهت رفع نگرانی‌ها و در جهت تعهد قوی رئیس جمهور برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متحد شدیم.
وی مدعی شده است: هر نوع توافق جامع باید از چهار مسیر برای دستیابی به مواد به اندازه کافی شکاف‌پذیر جلوگیری کند: دو مسیر غنی‌سازی از طریق فعالیت‌های در نطنز و فوردو ، یک مسیر پولوتونیوم از طریق راکتور آب سنگین اراک و یک مسیر پنهان احتمالی.
این طرح اقدام جامع باید شامل محدودیت‌های سخت و موانع شدید بر برنامه هسته‌ای ایران باشد و در نهایت این که نیاز به نظارت قوی و اقدامات شفاف سازی است تا توانایی جامع بین المللی برای کشف سریع هر نوع تلاش ایران برای گریز به حداکثر برسد جامعه بین المللی در عوض برای ایران برحسب اقدامات قابل راستی آزمایی این کشور، کاهش مرحله به مرحله تحریم‌ها را فراهم می کند، چنین کاهشی به آسانی قابل بازگشت خواهد بود، طوری که تحریم‌ها در صورتی که ایران تعهدات خود را نقض کند، بتواند به سرعت دوباره اعمال شود "
"آنتونی بلینکن" همچنین در بخشی از سخنان خود گفته است : کنگره آمریکا در رساندن ما به جایی که امروز هستیم نقش حیاتی را بازی کرده است و بی تردید در آینده نیز نقش مهمی را ایفا خواهد کرد، تحریم‌ها ابزاری بودند که ایران را به میز مذاکره آورد(!) اما برنامه ایران تا رسیدن به طرح اقدام مشترک در مذاکرات ادامه یافت تحریم‌ها پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را متوقف نکرد، مذاکرات این کار را کرد و به نفع ما است تا خود را از شانس رسیدن به راه حل جامع و طولانی مدت محروم نکنیم.
قائم مقام وزارت خارجه آمریکا چندی پیش نیز در سخنرانی خود که در جریان نشست کمیته روابط خارجی سنای آمریکا که با موضوع برنامه هسته‌ای ایران برگزار شده بود تصویب تحریم‌های تازه علیه تهران را منجر به منزوی شدن آمریکا و شکست مذاکرات دانسته.
"وی اقدام جامعه بین‌الملل را در مقابل این عمل کاهش مرحله به مرحله تحریم‌ها بر اساس اقدامات قابل راستی‌آزمایی را به ایران ارائه می‌کند، کاهش تحریم‌ها، طوری طراحی شدهاند که به سادگی قابل بازگشت باشند تا اگر ایران تعهدات خود را نقض کرد، مجددا اعمال شوند.
وی با بیان اینکه واشنگتن از ابتدا می‌دانسته مذاکرات ساده نخواهد بود، در مورد روند گفتگو گفت: «هدف ما این است که کار بر روی عناصر اصلی را تا پایان ماه مارس (اسفند ماه) تمام کرده و جزئیات فنی را تا ژوئن (تیر ماه) به پایان برسانیم.»
قائم مقام وزارت خارجه آمریکا در بخش دیگری از این نشست در توضیح بررسی تعویق لایحه ضد ایرانی برای تحریم‌های جدید علیه ایران است، بر اساس این گزارش منندز توافق نهایی که تعهدات ایران را مشخص می‌کند، به دست آید."
این نکته قابل توجه است که نمایندگان سنای آمریکا، که از ابتدای سال جدید میلادی رسما کار خود را با اکثریت جمهوری‌خواه آغاز کرده، در حال حاضر دو طرح ضد ایرانی را در نوبت معرفی دارند، طرح اول را «مارک کرک» و «رابرت منندز» در نظر دارند که خواهان تصویب تحریم‌های مشروط علیه ایران است، طرح دوم هم متعلق به «باب کورکر» و «لیندسی گراهام» است که خواهان تصویب هرگونه توافق با ایران، پیش از اجرایی شدن آن، در کنگره است .
اما نشریه تخصصی کنگره خبر داده است که سناتور "رابرت منندز"در حال بررسی تعویق لایحه ضد ایرانی برای تحریم‌های جدید علیه ایران است، بر اساس این گزارش منندز قصد دارد وضع تحریم‌های جدید علیه ایران را تا ماه مارس به تعویق بیندازد .
همچنین یک پایگاه تحلیلی آمریکایی در مقاله‌ای یادآور می‌شود که چنانچه کشورهای غربی انتظار داشته باشند که در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای با ایران می توانند اتحادی برای اجرای اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران تشکیل دهند، اشتباه می‌کنند، دور جدید تحریم‌هایی که ممکن است ایالات متحده نسبت به اجرای آن اقدام نماید به راحتی می تواند علاوه بر تخریب روند مذاکرات ، موجب بروز اختلاف و تفرقه میان کشورهای 5+1 نیز شود.
«جف راتک» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته است، "در صورت به دست آمدن توافق هسته‌ای جامع میان ایران و ۱+۵، آمریکا تحریم‌ها را «تعلیق» می‌کند و «لغو کامل» آن‌ها را به پایبندی ایران به توافق منوط خواهد کرد همچنین اگر مذاکرات ۱+۵ با ایران به توافقی منجر شود، دیدگاه ما این است که بهتر است تحریم‌ها در ابتدای به جای برچیده شدن، تعلیق شوند، تنها زمانی که اطمینان یابیم که ایران به تعهدات خود پایبند بوده است، برای لغو تحریم‌ها اقدام خواهیم کرد»
اما باراک اوباما در واکنش به زمزمه‌های کنگره برای اعمال دور جدیدی از تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی٬ در نطق مهم سالانه خود خطاب به نمایندگان کنگره گفت که در صورت تصویب چنین طرحی آن را وتو خواهد کرد، دولت اوباما معتقد است دیپلماسی کماکان شانس خوبی برای پیروزی دارد و نباید با اقدامات شتاب‌زده دست‌آوردهای گفتگوهای دیپلماتیک را بر باد داد .
این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها و بارها متذکر شده اند که خواستار لغو کامل و همه جانبه تحریم‌ها هستند مواضع ایران بسیار شفاف است و بارها اعلام شده و به هیچ وجه از مواضع اعلام شده عقب‌نشینی صورت نخواهد گرفت.
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران مداوم تأکید کرده است: لغو تحریم‌ها، موضوع اصلی و مهم مذاکرات است و میزان فعالیت‌های غنی‌سازی ایران نیز یکی دیگر از موضوعات کلیدی این گفتگوها است.
"محمد جواد ظریف" پیش از این یادآور شده بود که توافق نهایی درباره برنامه هسته‌ای ایران تنها زمانی محقق خواهد شد که طرف دیگر مذاکره‌کننده تمایل سیاسی برای انجام چنین توافقی داشته باشد.
وزیر امور خارجه ایران٬ که روز جمعه (۳ بهمن٬ ۲۳ ژانویه) در اجلاس اقتصادی داووس در سوئیس سخنرانی می‌کرد٬ گفت تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران در کنگره آمریکا احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای را از بین خواهد برد، اکثریت کشورهای جامعه بین‌الملل با ایران هم نظر هستند که ایران حق استفاد صلح آمیز از انرژی هسته‌ای و غنی سازی را دارد، اما آن تعداد از کشورهایی که نگرانی دارند ما آمادگی داشته و داریم که این نگرانی‌ها را رفع کنیم.
نظرات ریاست جمهوری ایران نیز تاکید بر همین نکته است چنانکه در بیانات خود تصریح کرده اند که: "تحریم به ضرر همه ملت‌ها و دولت‌هایی است که تحریم کننده و یا تحریم شونده هستند، هیچ گاه تحریم نتوانسته کارساز باشد و در این مسئله ای که ملت ایران کاملا در هدف فناوری صلح آمیز هسته‌ای متحد است هرگز کارگر نخواهد بود ".
"حسن روحانی"بیان کرده است تحریم‌ها بطور کامل باید برداشته شود و در هر توافقی که مسئله پایان تحریم به صراحت و قاطعانه بیان نشده باشد آن توافقنامه از دیدگاه مردم ایران قابل قبول نخواهد بود .
مقام معظم رهبری بارها از مذاکره کنندگان خواسته طرف مقابل را خلع سلاح کرده و نگذارند سلاح تحریم کارساز واقع شود. ایشان گفتند:" حتی یک قدم عقب نشینی باعث گستاخ شدن و پیشروی دشمن خواهد شد،" مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده‌اند که اگر همین الان ایران تمام فعالیت‌های اتمی را متوقف سازد و تاسیسات مربوطه را تعطیل کند، باز هم ایالات متحده حاضر به لغو کامل تحریم‌ها نخواهد شد .
ایشان همچنین فرموده‌اند: باید حربه تحریم را از دست دشمن بگیرید چرا که اگر چشم به دست دشمن بدوزید تحریم‌ها همچنان باقی خواهد ماند همانگونه که امریکایی‌ها، امروز با کمال وقاحت می گویند اگر در قضیه هسته‌ای، ایران کوتاه هم بیاید تحریم‌ها، یکجا و همه برداشته نمی‌شود.
مقام معظم رهبری در فرمایشاتشان ضمن تعیین خطوط قرمز برای مذاکره کنندگان بر اعلام حمایت از تیم مذاکره کننده هسته‌ای نیز همواره تاکید کرده‌اند .
در حالی که ایران خواستار لغو سریع و کامل تحریم‌ها است، مقامات آمریکایی همواره گفته‌اند در صورت دستیابی به توافق، تحریم‌ها در یک بازه زمانی ده تا بیست ساله به طور کامل لغو خواهند شد و آن را به این دلیل می‌دانند که این زمان مطرح شده به این دلیل است که جامعه جهانی از مسئله صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران به طور کامل اطمینان حاصل نماید.
دغدغه ایران صرفا تحریم‌های یکجانبه آمریکا و تاثیرگذاری کنگره بر روند لغو تحریم‌ها نیست، بر اساس برخی گزارش‌ها، مقامات ایرانی، همچنین خواستار لغو تحریم‌های شورای امنیت شدهاند؛ موضوعی که روزنامه «وال‌استریت‌ژورنال» با اشاره به آن نوشت: « لغو این تحریم‌ها مشروعیت و بنیان تحریم‌های یکجانبه آمریکا را نیز از بین می‌برد و واشنگتن نباید با لغو آن‌ها در آغاز اجرای توافق موافقت کند »