دو مانع عمده بر سر راه ادامه سیاست‌های تحریمی آمریکا

در یک سال اخیر و به ویژه در پی اوج‌گیری تقابل آمریکا با روسیه بر سر موضوع اوکراین، دولت آمریکا نشان داد، به جز موضوع هسته‌ای ایران، استفاده از ابزار تحریم‌های اقتصادی را به عنوان یک اصل کلی در سیاست خارجی خود مورد توجه قرار می‌دهد. با این حال، انتقادات کار‌شناسان و رسانه‌های آمریکایی از این سیاست در حال افزایش است.روزنامه «لس‌آنجلس تایمز» در مطلبی به بررسی سیاست‌های تحریمی آمریکا پرداخته و می‌نویسد، سال گذشته، دولت ایالات متحده فهرست بلندی از چالش‌های امنیتی موجود علیه این کشور را مطرح کرد که مواردی از جمله پیشروی‌های داعش در عراق، تهاجمی شدن سیاست روسیه و همچنین مسائل مربوط به ایران، سوریه و کره شمالی را شامل می‌شد. در واکنش به هر یک از این چالش‌ها، کاخ سفید یک ابزار واحد را به کار گرفته است: تحریم‌های اقتصادی.

بنا بر این گزارش، هنگامی ‌که کشورهای مختلف جهان با آشوب و درگیری‌ها و همچنین مسائل اقتصادی دست به گریبان هستند، مقامات آمریکایی، مجازات‌‌ اقتصادی را ‌سلاحی کم هزینه در نظر می‌گیرند که می‌تواند سبب شود دولت‌های خارجی از انجام آنچه واشنگتن را ناخرسند می‌سازد، بازداشته شوند. تعداد برنامه‌های تحریمی آمریکا طی یک دهه گذشته، دو برابر شده و از هفده مورد به ۳۴ مورد افزایش یافته است.
 
جاکوب لو، وزیر خزانه داری آمریکا بر این باور است، طراحان تحریم، میدان نبرد جدیدی ‌برای آمریکا گشوده‌اند که این کشور را قادر می‌سازد، علیه دولت‌های معارض اقدام کند؛ بدون اینکه نیرو‌هایش در میدان نبرد و در معرض خطر قرار گیرند.

با این حال، به موازات افزایش استفاده آمریکا از تحریم‌ها، محدودیت‌های‌ کارآمدی آن‌ها نیز آشکار‌تر شده است. به همین ترتیب، مشخص شده که این سیاست‌ها می‌توانند سبب ضربه خوردن روابط آمریکا با متحدانش شود؛ هرچند مقامات آمریکایی تلاش کرده‌اند سیاست‌های تحریمی را با متحدان خود هماهنگ کنند، ‌قادر بوده‌اند هر ‌گاه ضروری بدانند، به تنهایی در این زمینه اقدام کنند؛ بنابراین، برخی متحدین آمریکا در انتقاد از این موضوع با مخالفان آمریکا همسو شده و می‌گویند تحریم‌ها، نشانگر شکل جدیدی از یکجانبه‌گرایی آمریکاست.
 
در میان کشورهای مخالف آمریکا، روسیه و کره شمالی وعده انتقام‌گیری از این کشور را داده‌اند. چین هم تصریح کرده که در بلندمدت، در پی ایجاد نهادهای مالی بین‌المللی جدیدی برخواهد آمد که می‌تواند سبب محدود شدن قدرت آمریکا برای استفاده از سلاح تحریم شود.

برخی از کشورهای اروپایی نیز از این شکایت دارند که تحریم‌هایی که علیه برخی کشور‌ها، از جمله روسیه وضع شده، سبب ایجاد مشکلاتی برای متحدین آمریکا شده است. فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه، هفته گذشته گفت، سیاست غربی افزایش تحریم‌ها علیه روسیه، باید فوراً متوقف شود. وی گفت: «من طرفدار سیاست دستیابی به اهداف از طریق بد‌تر کردن اوضاع نیستم».

یان برمر، تحلیلگر سیاست ریسک معتقد است، ‌استفاده دولت اوباما از تحریم‌ها، به منزله «استفاده تسلیحاتی از اقتصاد» است. وی می‌گوید، این گونه ساز و کار‌ها به این دلیل برای سیاستگذاران جذاب است که آمریکا می‌تواند در شرایطی که ایجاد ائتلاف در عرصه بین‌المللی دشوار شده، به تنهایی از آن‌ها ‌استفاده کند.
 
در این میان، هرچند کاخ سفید خود از ابزار تحریم‌ها ‌تهاجمی استفاده بهره برده، استفاده کنگره از این ابزار بیشتر و بارز‌تر ‌بوده است. در موارد مربوط به ایران، روسیه، ونزوئلا و برخی دیگر از کشور‌ها، کنگره خواستار انجام اقداماتی شدید‌تر شده است.

طی سال‌های اخیر، مقامات آمریکایی سیاست‌های تحریمی خود را ‌بازنگری ‌و آن را از ابزاری برای تحریم تجارت با برخی کشور‌ها و قطع کمک مالی به آن‌ها، به مجموعه مجازات‌هایی تبدیل کرده‌اند که هدف منزوی کردن اقتصادی افراد، شرکت‌ها و نهادهای مختلف خارجی را دنبال می‌کند. آن‌ها همچنین ساز و کارهای پیچیده‌ای برای ردگیری شرکت‌های متخلف از تحریم‌ها ابداع کرده‌اند.

اما نکته مهم دیگر، به جز آسیب این تحریم‌ها به متحدان آمریکا این است که این سیاست‌ها نتوانسته سبب تغییر رفتار دولت‌های مدنظر و حرکت آن‌ها به سمت مسیر دلخواه واشنگتن شود.

آیت الله خامنه‌ای، رهبر ایران، همچنان تأکید دارد ‌درخواست‌های غرب برای به عقب برگرداندن برنامه هسته‌ای کشورش را نخواهد پذیرفت. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز هیچ نشانه‌ای مبنی بر قصد بازگشت از اقدام خود در الحاق شبه جزیره کریمه نشان ندادده است.

از سوی دیگر، روسیه و دیگر کشورهای تحت تحریم آمریکا، راه‌هایی ‌برای انتقام گیری از این کشور یافته‌اند که می‌تواند سبب ضربه خوردن منافع ایالات متحده شود. مقامات روس تهدید کرده‌اند ‌در واکنش به تحریم‌ها، در همکاری خود با آمریکا در موضوع مختلف بین المللی تجدیدنظر خواهند کرد. مقامات اطلاعاتی آمریکا نیز نسبت به احتمال نفوذ روس‌ها به سیستم‌های رایانه‌ای آمریکا هشدار می‌دهند.

برمر نیز می‌گوید به عقیده وی، روسیه و کره شمالی می‌توانند با ‌حملات سایبری، از ایالات متحده انتقام بگیرند. به هر حال، مجموعه این موارد بیانگر محدودیت‌های سیاست تحریمی آمریکا علیه کشورهای مختلف بوده است.