طرح عربستان تا قبل از امضای توافق نهایی با ایران

شیخ تمیم بن حمد، امیر قطر هفته گذشته از ترکیه دیدن کرد. او در انجام این دیدار حتی یک لحظه تردید نکرد و سفر خود را حتی برای یک ثانیه هم به تعویق نینداخت، به ویژه که زمان بندی آن تاکید می کرد که در چارچوب مذاکرات آشتی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با قطر است که طی آن قطر تعهد به توقف خصومت سیاسی و رسانه ای خود علیه حکومت مصر داده است.

عملا، ترکیه نیز از هم آوازی با قطر جدید و نوظهور تاخیر نکرد، به گونه ای که چند روز بعد بولنت ارینگ، معاون نخست وزیر ترکیه از کویت دیدار کرد و متعاقب آن مولود جاویش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه به عربستان و قطر و بحرین و عمان سفر کرد. در حالی که تا کنون روشن نشده که چرا آنکارا امارات را در این تور دیپلماتیک قرار نداده است. شاید به این دلیل باشد که ابوظبی اخیرا شماری از سازمان های نزدیک به حزب عدالت و توسعه را که در حال حاضر در ترکیه قدرت را در اختیار دارند در فهرست گروه های تروریستی خود قرار داده که در راس آنها اخوان المسلمین است.

از جمله نشانه هایی که می توان از آن این گونه برداشت کرد که ترکیه سیاست خارجی خود را در سایه تحولات اخیر منطقه تغییر داده، استقبال ترکیه از «نضج تجربه دموکراتیک در تونس» بعد از پیروزی نامزد سکولار، الباجی قائد السبسی، در انتخابات ریاست جمهوری در برابر المنصف المرزوقی، نامزد مورد حمایت اخوان المسلمین است.

هم زمان نگاه ها به تغییر موضع قطر نیز دوخته شده است، به ویژه بعد از سفر رئیس سازمان امنیت قطر به قاهره و به دنبال آن تعطیلی موقت شبکه «الجزیره مباشر مصر».

این اقدامات سریع و هشدار آمیز حکایت از انتقال اوضاع منطقه از مرحله ای به مرحله دیگر دارد. در این میان اخباری به گوش می رسد مبنی بر این که ترکیه تلاش می کند روابط خود با مصر را از طریق کشورهای عربی حوزه خلیج فارس احیا کند، به ویژه تحرکات اخیر عربستان را می توان در چارچوب کلی رابطه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس با مصر و ترکیه ارزیابی کرد، هدف مشترک همه آنها نیز یک چیز است، ایجاد محوری سنی که به طور مستقیم رئیس جمهور بشار اسد را هدف قرار دهد.

اما در این جا یک پرسش مهم مطرح می شود، چگونه می توان عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر را قانع کرد که وارد پیمان ترکی – عربی با هدف مبارزه با رئیس جمهور اسد که خود با گروه های تندروی اسلامی می جنگد، کرد. در حالی که قاهره و همچنین ابوظبی و ریاض اخوان المسلمین را یک جریان تروریستی می دانند. هم زمان رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز خود را "رهبر معنوی" سازمان "اخوان" در جهان به ویژه در سوریه و مصر می داند. بر کسی پوشیده نیست که این سازمان همچنان حمایت مطلق ترکیه در تمامی زمینه ها را پشت سر خود دارد. شاید بتوان گفت که برای این مشکل نیز راه حلی اندیشیده شده است. این روزها صحبت از "تعلیق" فعالیت های "اخوان" در مصر با توصیه های مشترک اردوغان و دوحه برای مدتی معین، در چارچوب توافقی جدید، بسیار زده می شود، تا به این ترتیب مجموعه کاملی از رهبران سنی از جمله السیسی در برابر محور سوریه و ایران که یک طرح گسترده منطقه ای دارند، تا قبل از امضای توافق نهایی غرب با تهران بر سر برنامه هسته ای اش، ایجاد شود.

برخی انتظار دارند که در این پیمان اداره ویژه خاورمیانه در کاخ سفید و جامعه جهانی نیز وارد شوند، به ویژه که اکنون واشنگتن جنگ علنی ای را علیه داعش و جنگ سردی را علیه مسکو آغاز کرده است.

در این راستا، نقش آنکارا در حل بحران داعش می تواند بسیار کلیدی باشد، اکنون به خوبی روشن شده که واشنگتن توانایی یک سره کردن کار داعش را ندارد، مساله ای که سبب شده است تا دست همکاری به سوی دمشق، نخستین دشمن داعش، دراز کند. این به آن معنا است که در آخر امریکا مجبور خواهد شد برای حل معضل داعش دست همکاری آنکارا را نیز بفشارد برای این که بعد از آن که ترکیه مرزهای خود را برای عبور ده ها هزار نفر از افراد خواهان پیوستن به داعش باز کرد، روشن شد که ترکیه نقش تسهیل کننده دارد و حامی اصلی این شبکه در سوریه و عراق است.

پیمان جدید گروه های مسلح سوری را قانع خواهد کرد که صف واحدی برای خلاص شدن از «رئیس جمهور علوی سوریه، بشار اسد، و هم پیمان شیعی آن در بغداد» ایجاد کنند تا به این ترتیب برای همه روشن شود که سرنوشت سوریه و عراق بر اساس نقشه جدید و مطابق با طرح واشنگتن برای تجزیه جغرافیایی و طایفه ای و نژادی عراق مشخص خواهد شد.

 

الاخبار