بیماری «هزار چهره» در کمین کرمانشاهیان

بیماری تب مالت در قرن هجدهم میلادی توسط یکی از دانشمندان انگلیسی به نام «بروس» کشف شد و چون در آن زمان روی تعدادی از سربازان شاغل در جزیره مالت آزمایش هایی به عمل آمد، وجه تسمیه تب مالت نیز همین رخداد تاریخی بوده است.

این بیماری که به گفته رییس دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه به بیماری هزار چهره معروف است، همه ارگان های بدن انسان را درگیر می کند و به طور معمول از پنج نوع حیوان گوسفند، بز، سگ، گاو و خوک به انسان منتقل می شود.

کرمانشاه یکی از کانون های دامپروری ایران و منطقه زاگرس به شمار می آید و از جمعیت دامی چهار میلیون و 400 هزار راسی این استان، 33 درصد را دام های سنگین و 67 درصد دیگر را دام های سبک تشکیل می دهند.

نکته قابل تامل و مرتبط با بیماری های دامی برتری چشمگیر دامپروری های سنتی در این استان نسبت به دامداری های صنعتی است به طوری که عمده دامپروری های این استان همچنان به شیوه سنتی اداره می شود و از این رو نمی توان نظارت چندانی از حیث کنترل بیماری ها بخصوص بیماری تب مالت روی آنها انجام داد.

با این حال بخش دامی استان کرمانشاه بین سه تا 3.5 درصد از کل مواد پروتیینی تولیدی در کشور را به خود اختصاص داده و بر اساس گفته مسوولان، این رقم در پایان سال 1404 خورشیدی می تواند به 10 درصد افزایش یابد.

اما مرزی بودن استان کرمانشاه گرچه مزیت های فراوانی دارد اما همیشه از باب بروز بیماری های مشترک بین انسان و دام از جمله تب مالت، تب کریمه کنگو و آنفلوانزای پرندگان نوعی تهدید را متوجه این استان کرده است.



* استان کرمانشاه در تیررس تب مالت

رییس دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا عمده چالش استان را برتری محسوس و چشمگیر دامپروری های سنتی بر صنعتی عنوان کرد و گفت: متاسفانه در مورد این بیماری وضعیت مناسبی در این استان و کشور وجود ندارد.

«حسین کریم» ادامه داد: کرمانشاه اکنون در زمره پنج استان نخست ایران در ابتلای ساکنان به این بیماری قرار دارد و دلیل آن هم نبود شیوه های اصولی در دامپروری و باقی ماندن بیماری در محیط است.

وی اظهار کرد: در حالی که کشورهای مهد دامپروری دنیا مانند استرالیا و نیوزیلند این بیماری را برای همیشه ریشه کن کرده و همه واحدهای دامی در این کشورها از نوع صنعتی و قابل کنترل هستند اما پیشتازی نوع دامپروری سنتی بر صنعتی در ایران بویژه در کرمانشاه، باعث پویایی کانون فعالیت این بیماری شده است.



* مبارزه مقطعی جواب نمی دهد

رییس دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه تاکید کرد که برخورد مقطعی و فصلی با این بیماری و اقداماتی از قبیل واکیسناسیون دام ها و سایر برنامه های پیشگیرانه نمی تواند این بیماری را برای همیشه از استان ریشه کن کند و لازم است تدابیری جدی و همیشگی در این خصوص اندیشید.

کریم گفت: یکی از راهکارهای رفع این مشکل این است که به سمت ایجاد دامپروری های صنعتی حرکت کنیم و تا آنجا که امکان دارد از دامداری های سنتی بکاهیم و کاری کنیم که سود و صرفه دامپروری صنعتی خیلی بیشتر از سنتی شود تا دامداران به سمت ایجاد این نوع واحدها گرایش پیدا کنند.

حذف دام آلوده از چرخه، اجرای به موقع و مرتب واکسیناسیون دام ها و از همه مهمتر ارایه آموزش های همگانی به مردم در مورد بیماری تب مالت و انواع دامداری ها و تفاوت آنها در حوزه سلامت از دیگر راهکارهایی بود که رییس دانشگاه علوم پزشکی بر لزوم اجرای آنها به عنوان راهکارهای مقابله با بیماری تب مالت تاکید کرد.



* ابتلای سالانه یکهزار و 80 کرمانشاهی به تب مالت

رییس دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه گفت: ضریب ابتلا به این بیماری به ازای هر 100 هزار نفر، 54 مورد است که با احتساب این رقم سالانه و در 12 ماه از میان جمعیت دو میلیون نفری استان، یکهزار و 80 نفر در سال از این استان به تب مالت دچار می شوند.

این در حالی است که به گفته کریم، ضریب ابتلای به این بیمار در میانگین کشوری به ازای هر100 هزار نفر جمعیت، 24 نفر است.

وی هشدار داد که تب مالت یک بیماری «هزار چهره» است و ابتلای به آن همه ارگان های بدن انسان را درگیر می کند.

کریم افزود: نازایی، عوارض استخوانی و عوارض مغزی از تبعات بلندمدت ابتلای به این بیماری است و همین بیماری می تواند هزینه های گزافی بر استان تحمیل کند.



* رشد قارچ گونه لبنیاتی ها و بی محلی به نظر دامپزشکی استان

یکی از مشاغل نوپا در استان و بخصوص شهر کرمانشاه، رشد بی رویه و قارچ گونه واحدهای تولید و فروش لبنیات با عنوان «لبنیات سنتی» در شهر کرمانشاه است و در هر محله شهر کرمانشاه می توان مغازه های 12 متری و شاید هم کمتر را یافت که تنها با داشتن یک یخچال و امکاناتی حداقلی و با تهیه شیر از گاوداری ها اقدام به تهیه ماست، کره، روغن حیوانی، سرشیر، دوغ می کنند.

مدیرکل دامپزشکی استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا از این که در اعطای پروانه فعالیت به این واحدها از دامپزشکی استان نظری خواسته نمی شود، گلایه کرد.

«نادر پرور» گفت: متولیانی که به این واحدهای عرضه لبنیات سنتی مجوز می دهند، باید از آنان تعهد محضری بگیرند که خارج از چارچوب های بهداشتی اقدام به تولید فرآوده های لبنی نکنند.

وی تاکید کرد: لازم است سختگیری های فراوانی روی فعالیت این واحدها انجام شود زیرا یکی از راه های انتقال بیماری تب مال به انسان می تواند ناشی از مصرف فرآورده های لبناتی سنتی باشد.

پرور با خطرناک توصیف کردن این واحدهای لبنیات فروشی گفت: منشا شیری که به این واحدها می رسد، با کارخانه های تولید محصولات لبنی فرقی ندارد اما با این تفاوت که روی شیر ارسالی به کارخانه ها آزمایش های فراوانی از نظر سلامت شیر، بروسلوز و.. انجام می شود اما این واحدها بدون این که از سلامت شیر اطمینان داشته باشند، اقدام به تولید می کنند.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه هم معتقد است که در تولید فرآورده های لبنی این واحدهای سطح شهر، افزودنی های غیرمجاز وجود دارد و برای مثال در تولید کره، روغن نباتی نیز استفاده می شود.

«قباد محمدی» در عین حال از نظارت بازرسان معاونت غذا و دارو بر فعالیت این واحدها خبر داد.



* مبارزه با تب مالت، نوعی پدافند غیرعامل است

رییس دانشگاه علوم پزشکی استان کرمانشاه، مبارزه با این بیماری را فعالیتی در راستای پدافند غیرعامل و حفظ جان مردم در برابر این بیماری عنوان کرد.

کریم اظهار کرد: باید حتما آزمایش کشتار را در کشتارگاههای استان جدی بگیریم و برای ریشه کنی این بیماری، برنامه بلندمدتی با رویکرد بهسازی دامداری ها، محیط زندگی و حرکت به سمت هرچه صنعتی تر شدن واحدهای دامپروری در استان تعریف کنیم.

همچنین به گفته مدیرکل دامپزشکی استان کرمانشاه برای برنامه های مبارزه با این بیماری در سال جاری نیاز به حدود 850 میلیون تومان اعتبار است.

وی با بیان این که ابتلا به تب مالت در این استان از میانگین کشوری بالاتر است، شهرستان های دالاهو، سنقر و کلیایی، گیلانغرب، کنگاور و ثلاث باباجانی را از نقاط پرخطر استان در ابتلای به این بیماری برشمرد.

مرزی بودن استان کرمانشاه و مساله صادرات دام زنده و امکان انتقال ویروس این بیماری باعث افزایش ضریب ابتلا به تب مالت در استان کرمانشاه شده است.

در سال های گذشته نیز در مواردی مانند آنفلوانزای پرندگان و تب کریمه کنگو را در استان های مرزی شاهد بودیم که جا دارد مسوولان کشوری با تخصیص اعتباری مناسب، دامپزشکی و متولیان بهداشتی استان کرمانشاه را برای ریشه کنی تب مالت یاری دهند.