این محصولات که با استفاده از تکنولوژیهای روز تهیه می شوند روز به روز کاربردهای بیشتری در کشورهای مختلف پیدا می کنند و اقتصاد بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا با تکیه بر تولید و فروش این محصولات اداره می شود محصولات مختلفی از گوشیهای موبایل گرفته تا ابزارهای الکترونیکی کوچک و کاربردی و تجهیزات پزشکی تنها بخشی از محصولات فناوری هستند که این روزها گرداننده بخش مهی از اقتصاد به شمار می آیند. کشور ما نیز روز به روز برای خودکفایی در این زمینه فعال تر می شود. علاوه بر به دست آوردن دانش فنی بسیاری از محصولات فناوری، اکنون تلاش محققان ایرانی در مراکز علمی و فناوری تولید و صادرات است. محصولاتی در حوزه دارو، قطعات الکترونیکی و ... ساخته دست محققان داخل کشور است که اکنون به جرگه محصولات صادراتی پیوسته اند.
هم اکنون در کنار تولید محصولات دانش بنیان که می تواند نیاز داخلی کشور را برطرف کند، سیاستگذاریهایی از سوی معاونت علمی فناوری رئیس جمهور برای صادرات محصولاتی که توان رقابت در بازارهای جهانی را دارند صورت گرفته است که این اقدامات را می توان در 5 گام تقسیم بندی کرد.
گام اول؛ راه اندازی دفتر مشاوره بازاریابی صادراتی
فراهم سازی زیرساخت صادرات محصولات دانش بنیان از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دولت یازدهم با راه اندازی دفتر مشاوره بازاریابی صادراتی محصولات دانش بنیان کلید خورد؛ هدف از راه اندازی این دفتر، حمایت از صادرات محصولات دانش بنیان و ارائه راهکارهای ورود به بازارهای صادراتی و همچنین رفع مشکلات آنها است که بصورت مشاوره‌ای در کریدور خدمات صادرات محصولات دانش‌بنیان راه‌اندازی شده تا صادرات از کشورهای همسایه آغاز و سپس به کشورهای اروپایی برسد.
علی مرتضی بیرنگ - معاون امور بین الملل و تبادل فناوریهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این باره به خبرنگار مهر گفت: این دفتر از مهمترین مراکزی است که می تواند در ارائه داده ها، اطلاعات و تحلیل های به روز و دقیق بازاریابی و تجاری از بازارهای داخلی و بین الملل، شرکتهای دانش بنیان را در اتخاذ تصمیمات بهینه و درست یاری کند و براین اساس شرکت هایی که آمادگی و پتانسیل اولیه برای صادرات را دارند، به این کریدور مراجعه کرده و در این مسیر مورد ارزیابی قرار می گیرند تا برای صادرات محصولات دانش بنیان آمادگی شوند.
وی ارائه مشاوره برای آغاز فعالیت صادرات، تعیین کد تعرفه محصولات و موارد قانونی مرتب، اعلام ترکیب صادراتی و وارداتی کشورهای مختلف و نیز شناسایی مقدماتی بازار هدف و ارائه اطلاعات نمایشگاههای معتبر بین المللی را از جمله مواردی عنوان کرد که در این دفتر مشاوره ای به آن پرداخته می شود.
گام دوم؛ راه اندازی دفتر توسعه کسب و کار بین الملل
در ادامه اقدامات صورت گرفته در زمینه صادرات محصولات دانش بنیان، به تازگی دفتر توسعه کسب و کار بین الملل در معاونت علمی و فناوری ایجاد شد تا حلقه های مفقوده شرکتهای دانش بنیان و صادرات را شناسایی کند؛ این دفتر قصد دارد تا با شناسایی مشکلات این بخش، نسخه ای برای رسیدن به مرحله صادرات ارائه کند.
در این راستا مهمترین دغدغه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در سال جاری، ایجاد بازار برای شرکتهای دانش بنیان عنوان شده که معاون علمی و فناوری رئیس جمهور به کشورهای زیادی جهت به میان انداختن بحث صادرات سفر کرده و اخیرا نیز طی گفتگوهایی با مقامات علمی و دانشگاهی روسیه، بحث صادرات محصولات دانش بنیان به روسیه از جمله دارو و تجهیزات پزشکی را مطرح کرده است.
به گفته سورنا ستاری صادرات به کشور روسیه از موضوعاتی است که می تواند پراهمیت باشد چرا که با ورود به بازار روسیه، می توان بازار کشورهای همسایه از جمله قزاقستان و بلاروس را نیز به دست آورد.
گام سوم؛ راه اندازی نظام آماری صادرات محصولات دانش بنیان
از سوی دیگر معاون امور بین الملل و تبادل فناوریهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از راه اندازی نظام آماری صادرات محصولات دانش بنیان خبر داد و به مهر گفت: در حال حاضر آمار دقیقی از صادرات محصولات دانش بنیان وجود ندارد اما قرار است معاونت علمی و فناوری با همکاری سازمان توسعه و تجارت گمرک، نظام آماری صادرات محصولات دانش بنیان را تا سه ماه دیگر راه اندازی کند تا براساس استانداردهای بین المللی، آمار واقعی محصولات دانش بنیان به دست بیاید.
بیرنگ با بیان اینکه گام اول این نظام، لیست کردن محصولات بر اساس کد HS و استانداردهای بین المللی است اظهار داشت: صادرات محصولات دانش بنیان ایرانی بیشتر به کشورهای همسایه امکان پذیر است وصادرات به کشورهای اروپایی سخت ترین کار است؛ اگرچه ایران، برای صادرات محصولات دانش بنیان به آمریکای لاتین، حرفی برای گفتن دارد اما این حرکت از نظر اقتصادی سودی برای ما نخواهد داشت چراکه هزینه های صادرات بیش از هزینه تولیدی این محصولات می شود.
گام چهارم؛ برندسازی برای صادرات محصولات دانش بنیان
سورنا ستاری -معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، برندسازی در محصولات دانش‌بنیان را در توسعه صادرات ضروری دانست و اظهار داشت: اگر محصولات ایرانی برند شوند، کشش بیشتری برای کشورهای دیگر وجود خواهد داشت و صادرات و فروش آنها نیز افزایش پیدا می کند؛ همچنین تا زمانی که شرکتهای بزرگ و کلان دانش بنیان شکل نگیرد به موفقیت در حوزه صادرات محصولات دانش بنیان نمی رسیم، به همین دلیل معاونت علمی و فناوری درصدد است تا شرکتهای دانش بنیان بزرگی را راه اندازی کند.
وی مهم ترین اولویت معاونت علمی را توجه به این موضوع و برنامه ریزی در حوزه افزایش صادرات عنوان کرد و گفت: صادرات محصولات دانش بنیان یک مبحث جدید در حوزه صادرات کشور است که به ضوابط و قوانین خاص خود نیاز دارد، به همین دلیل باید با ادبیات و قوانین خاصی، توسعه صادرات را پیگیری کنیم.
گام پنجم ؛ بهره مندی از تسهیلات بانکی و گمرکی
معاون علمی فناوری رئیس جمهور، گفت: برای توسعه صادرات محصولات دانش بنیان، تامین تسهیلات بانکی و گمرکی باید انجام گیرد که در این زمینه معاونت علمی می تواند کمکهای ویژه ای ارائه کند؛ در همین حال گمرک ایران برای به روز رساندن تشریفات گمرکی کالاهای صادراتی، شیوه های مناسبی برای تسریع و تسهیل در صدور کالا و اختصاص برخی گمرکات کشور به امر صادرات اتخاذ کرده است.
در همین حال طرح های صادراتی برای اخذ مجوز، از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی مورد بررسی قرار می گیرد که در این زمینه محمود قصاع - مدیر برون سپاری صندوق نوآوری و شکوفایی به مهر گفت: ارزیابی طرح ها از ابتدای سال با تشکیل صندوق نوآوری و شکوفایی آغاز شده و از 450 طرح ورودی به صندوق، 250 طرح تاکنون مورد ارزیابی قرار گرفته اند که از این 250 طرح دانش بنیان، دو طرح در خصوص تولید داروهای نوترکیب بوده که یکی از درخواستها برای اخذ مجوزهای لازم در جهت صادرات محصولات به کشورهای هدف و دیگری برای ایجاد زمینه بازار، مورد بررسی قرار گرفته است.
محصولات دانش بنیان ایرانی که صادر شدند
به گزارش مهر، گام های اولیه در حوزه صادرات محصولات دانش بنیان هم اکنون صادرات برخی محصولات به کشورهای منطقه و اروپا را در پی داشته است؛ در راستای این تحولات و ورود شرکتهای ایرانی به بازارهای رقابت خارجی، به تازگی داروی ضد سرطان توسط یک شرکت دانش بنیان به کشور سوریه صادر شده است.
مهناز قمی مدیرعامل شرکت دانش بنیان اکسیرنانوسینا در خصوص این داروی ضد سرطان می گوید: داروی ضد سرطان نانولیپوزومی دوکسوروبیسین هیدروکلراید تزریقی 20 mg/10ml با نام تجاری سینا دوکسوزوم، برای نخستین بار ، پس از اخذ مجوز تولید از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 91 در شرکت سبحان آنکولوژی تولید و به بازار دارویی کشور، در خاورمیانه عرضه شده است.
حجت اله ذبیحی- رئیس سندیکای تولید کنندگان و مصرف کنندگان داروهای دام پزشکی کشور و مدیرعامل شرکت دانش بنیان دارو درمان سلفچگان نیز از 12 میلیون و 800 هزار دلار صادرات به کشورهای خارجی خبر داد و به مهر گفت: بنا داریم در نمایشگاه بزرگی که در چین توسط پایگاه صادراتی مستقر درشهر" شن زن " برگزار می شود، قرارداد 800 هزار دلاری در زمینه ساخت "پماد زخم بستر" گیاهی، منعقد کنیم که براساس این قرارداد به مدت 10 سال همکاری مشترک با کشور چین داشته و پس از این مدت، انتقال فناوری به سایر کشورها را در برنامه داریم.
درهمین حال سیف اله سعدالدین- رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان در زمینه صادرات محصولات دانش بنیان این پارک به مهر گفت: در دو سال اخیر توانستیم محصول دانش بنیان خود که "مصالح ساختمانی پیشرفته سبک" است را به کشورهای عراق، افغانستان و تاجیکستان صادر کنیم؛ در همین حال محصول "بادامک های چرخنده های ماشین آلات بافندگی" یکی از محصولات صادراتی واحدهای فناور در پارک علم و فناوری سمنان است که به کشورهای مصر و اسپانیا صادر شده است.
هاله حامدی فر - مدیرعامل شرکت سیناژن نیز درباره صدور محصولات دانش بنیان خود به خارج از کشور اظهار کرد: داروی درمان بیماری ام اس تولید شرکت سیناژن با نام تجاری( sinovex) هشت سالی است که به تولید رسیده و در کشور مورد استفاده قرار می گیرد که در حال حاضر بین 50 تا 60 درصد بازار داخلی را در اختیار داریم. شرکت ما توان تولید داروها را برای تامین منطقه نیز دارد و بیشتر این داروها به چند کشور مانند روسیه، ارمنستان، آذربایجان، پاکستان و سوریه نیز صادر می شود.
سید حسن علم الهدی - رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی از صادرات افشانه ها و داروهای گیاهی تولیدی این پارک به کشورهای منطقه خلیج فارس، عمان، تاجیکستان، افغانستان و قزاقستان خبر داد و به مهر گفت: محصول دانش بنیان دیگری که در پارک علم و فناوری خراسان رضوی صادر شده "گیت های امنیتی" است که تا کنون به عراق، اربیل کردستان و کشورهای همسایه صادر شده است؛ در همین حال شرکت دانش بنیان "کیان ترانسفور" نیز از شرکت های دانش بنیانی است که سیستم موتوربرق تولید خود را به چین و کردستان عراق صادر کرده است.
لاله حجازی - مدیرعامل شرکت دانش بنیان باریج اسانس نیز درخصوص صادرات انجام شده از سوی این شرکت گفت: در هلدینگ دانش بنیان باریج اسانس، محصولات تولیدی به کشورهای ترکیه، روسیه و تاجیکستان صادر می شود که در راستای افزایش زمینه های صادراتی، شرکتی در این کشورها برای توزیع مویرگی داروهای گیاهی و دانش بنیان ایرانی ایجاد شده و محصولات ارائه شده نیز با استقبال بالای مردم این کشورها روبرو شده است
خرسند کاظمی - مدیرعامل شرکت نوين انديش سهند آرام نیز با اشاره به صادرات محصولات شرکت دانش بنیان خود، گفت: این شرکت درزمینه دستگاه های برش لیزری به ترکیه صادرات داشته است، همچنین در زمینه رزوناتورهای لیزری هم برنامه میان مدت داریم تا بعد از این که فعالیت هایمان در حوزه صنعتی شروع شد، بازار ترکیه را به عنوان اولین بازار هدف، به دست بگیریم.
جدول صادرات محصولات دانش بنیان ایرانی
| شرکت دانش بنیان | محصول | کشور |
| شرکت دانش بنیان اکسیرنانوسینا | داروی ضد سرطان | سوریه |
| شرکت دانش بنیان دارو درمان سلفچگان | پماد زخم بستر | چین و کشورهای اروپایی |
| پارک علمی و فناوری سمنان | 1-مصالح ساختمانی پیشرفته سبک 2-بادامک چرخنده ماشین آلات بافندگی | 1- عراق، افغانستان، تاجیکستان 2- مصر، اسپانیا |
| شرکت دانش بنیان سیناژن | داروی درمان ام اسsinovex | روسیه، ارمنستان، آذربایجان، پاکستان، سوریه |
| پارک علمی و فناوری خراسان | 1- افشانه ها و داروهای گیاهی 2-گیت های امنیتی 3-سیستم موتوربرق | 1-خلیج فارس،عمان، تاجیکستان، افغانستان،قزاقستان 2-عراق، اربیل کردستان و کشورهای همسایه 3-چین، کردستان |
| باریچ اسانس | داروهای گیاهی | ترکیه، سوریه، تاجیکستان |
| شرکت دانش بنیان نوين انديش سهند آرام | دستگاه های برش لیزری و رزوناتورهای لیزری | ترکیه |
موانع پیش روی صادرات محصولات دانش بنیان
اگرچه در شرایط فعلی و با توجه به جدید بودن قانون شرکتهای دانش بنیان، شرکتهای نوپای بسیاری در کشور وجود دارند که در ابتدای یادگیری الفبای تجارت هستند و صادرات به نوعی برای آنها ریسک محسوب می شود اما معاون امور بین الملل و تبادل فناوریهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از فراهم کردن زمینه صادرات برای این شرکتها خبر داد و گفت: ما به فکر تسهیل فرآیند صادرات برای این شرکتها هستیم.
معاون امور بین الملل و تبادل فناوریهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به مشکلات قانونی که برای صادرات محصولات دانش بنیان وجود دارد، گفت: صادرات محصولات دانش بنیان از ایران به سایر کشورها، نیازمند اخذ استانداردهای بین المللی است که این قانون، صادرات محصولات را با پیچیدگی مواجه می کند چرا که این استاندارد در ایران وجود ندارد.
به گفته این مقام مسئول، اقدامات معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای صادرات محصولات دانش بنیان نیازمند 3 تا 4 سال زمان است و از این رو لازم است شرکت های دانش بنیان ابتدا در نمایشگاههای بین المللی معتبر حضور یابند تا اعتماد برای عقد قرارداد صادرات در کشورهای هدف ایجاد شود.