مهار قابل‌توجه سیلاب و ذخیره‌سازی منابع آبی در جنوب سیستان

به گزارش پایداری ملی به نقل از شرکت مدیریت منابع آب ایران، سیف‌الله آقا بیگی درباره اقدام‌های پیشگیرانه‌ای که منجر به مهار قابل‌توجه سیلاب در جنوب سیستان ادامه داد: سامانه بارشی که در این منطقه فعالیت کرد، در کشور‌های همسایه مانند پاکستان منجر به ۳۶ کشته و در افغانستان جان نزدیک به ۲۶ نفر را گرفت.

وی افزود: آنچه که در جمهوری اسلامی ایران منجر به کنترل و مدیریت خوب حجم سیلاب اخیر شد و این موهبت را داشت که هیچ تلفاتی از هم‌وطنان بر جای نگذاشت، اجرای نظام‌نامه مدیریت سیلاب وزارت نیرو بود که تکالیف و مسئولیت‌های حوزه‌های داخلی بخش‌های آب و برق و آب و فاضلاب را مشخص کرده و عمده تمرکز آن بر اقدام‌های پیشگیرانه است.

آقا بیگی، مهم‌ترین نکته در مدیریت بخش قابل‌توجهی از سیلاب اخیر را انجام موفق اقدام‌های پیشگیرانه پیش از وقوع سیل دانست و خاطرنشان کرد: باتوجه‌به اینکه جبهه فعال در استان سیستان و بلوچستان، جبهه‌های متوالی بارشی بود، با تحلیل‌های ارائه شده در ستاد شرکت مدیریت منابع آب در قالب جلسات ستاد پشتیبانی فرماندهی عملیات مدیریت سیلاب، همکاران آب منطقه‌ای استان نسبت به رهاسازی آب تعدادی از سد‌های منطقه به‌منظور ایجاد حجم مناسب در مخازن، برای مهار سیلاب و کاهش شدت خسارت‌ها اقدام کردند.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران خاطرنشان کرد: مخزن سد زیردان از سد‌های استان سیستان و بلوچستان در بارش‌های اخیر پیک ۲ هزار و ۸۰۰ مترمکعب در ثانیه را مهار کرد. اگر این میزان سیلاب پیش‌بینی نشده و مخزن سد کنترل و مهار نمی‌شد می‌توانست علاوه بر تهدید سازه سد، در پایین‌دست سد نیز برای مناطق جمعیتی مشکلاتی ایجاد کند.

وی گفت: بعضاً مشاهده شد که در فضای مجازی افرادی که اطلاعات خوبی از مباحث جانمایی سد‌ها ندارند، اظهارنظر‌های غیرصحیحی مطرح کرده بودند. در صحت جانمایی سد کهیر به همین میزان بسنده کنیم که موقعیت قرارگیری این سد توانست در فاصله کوتاهی از آبگیری و بهره‌برداری در سال جاری، قریب به ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب با پیک متوسط ۲ هزار مترمکعب در ثانیه را مهار کند.

به گفته آقا بیگی، اگر جانمایی این سد مناسب نبود، این میزان ورودی به سد می‌توانست ایجاد خسارت کند و مهم‌تر از آن، بدون هیچ‌گونه استفاده‌ای، وارد دریا شده و شور شود.

وی افزود: امروز مخزنی در این استان وجود دارد که حجم آن حدود ۲۴۰ میلیون مترمکعب است و به‌واسطه جانمایی درست و مدیریت درستی که در جریان سیلاب اخیر انجام شد، تمام سیل در مخزن سد مهار شد و ورودی ۲ هزار مترمکعب در ثانیه به خروجی صفر تبدیل شد؛ بدون اینکه به باز شدن دریچه‌های سد به‌منظور سرریز و تخلیه از طریق دریاچه‌های تحتانی و پایین‌دست نیاز پیدا کند و پس از بارندگی نیز در پایین‌دست، اثرات هم‌افزایی پیدا نکرد و بر شدت سیلاب نیفزود.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران ادامه داد: با اقدام‌های خوبی که در مدیریت پیشگیرانه انجام شد و درحالی‌که منطقه در چندین سال متوالی دچار خشکسالی بود، عملکرد مناسب سد‌ها موجب شد که از ریزش‌های جوی در روز‌های اخیر حداکثر استفاده در مخازن سد‌ها صورت گیرد که هر آینه می‌تواند با رهاسازی تدریجی میزان آب ذخیره شده مخازن در فصول مختلف سال، برای استفاده‌های مختلف در بخش کشاورزی، شرب و محیط‌زیست مورداستفاده قرار گیرد.

آقا بیگی گفت: به طور نمونه سدی که دارای حجم مخزن ۷۰ میلیون مترمکعب است و برای پر کردن آن در بهار پیش رو نگران بودیم، طی بارش‌های اخیر سرریز شد و این بدان معناست که حداکثر حجم آبگیری در این سد انجام شده است.

وی خاطرنشان کرد: مجموعه بررسی‌ها در پدیده بارشی اخیر جنوب سیستان نشانگر آن است که انجام اقدامات پیشگیرانه در چارچوب نظام‌نامه وزارت نیرو نتیجه خوبی در پی داشته و توانست با هشدارها، اقدامات به‌موقع و اطلاع‌رسانی‌های صورت‌گرفته از تلفات انسانی جلوگیری کند و تلفات دام در حداقل ممکن رخ دهد و از سوی دیگر آبگیری خوبی در سد‌ها صورت گرفت.

آقا بیگی افزود: اگر در تصاویر مشاهده می‌شود که منطقه زیر آب است، این مسئله از یک سو مربوط به‌شدت بسیار بالای بارندگی در منطقه است و از سوی دیگر به این دلیل است که عمده بارش‌ها در پایین‌دست سد‌ها اتفاق افتاد.

وی گفت: از آنجاکه جغرافیای منطقه سیستان به‌گونه‌ای است که دارای رودخانه با دیواره‌های بلند نیست و سیلاب‌دشت است، بالا آمدن سطح آب موجب گسترش آن در دشت می‌شود که این پدیده خود موجب تغذیه آبخوان‌ها و افزایش ذخایر آب زیرزمینی در منطقه است که یک موهبت تلقی می‌شود.