ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
مروری بر
ما باید بیاموزیم که خود را با وضعیت دائمی «نه جنگ و نه صلح» سازگار کنیم. دنیای به هم پیوسته‌تر به معنای طیف وسیع‌تری از خطرات بالقوه است.
به گزارش پایداری ملی به نقل از پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، روش‌های سنتی جنگ همراه با عناصر جدیدتر مانند اطلاعات نادرست آنلاین، حملات سایبری، و استفاده از جایگزین‌ها منجر به «جنگ ترکیبی» می‌شود. این می‌تواند از ابهام سوء استفاده کند و توسط بازیگران دولتی یا غیردولتی برای ایجاد آسیب، محو کردن مرز بین جنگ و صلح، ایجاد شک و بی‌ثباتی در جوامع استفاده شود. چنین درگیری‌های غیرخطی منطقه خاکستری توسط قدرت‌های بزرگ به کار گرفته شده‌اند چرا که به دنبال تضعیف رقبا و اجتناب از یک جنگ تمام عیار هستند. بسیج فعالان و هکتیویست‌ها حامیان خود را قادر می‌سازد تا ضمن گسترش هرج و مرج، بی اعتبار کردن دشمنان، و متجاوز جلوه‌دادن کسانی که انتقام می‌گیرند، از انتساب مستقیم اجتناب کنند. درگیری انکارناپذیر و غیرمستقیم از جمله جنگ سایبری (جایی که فاصله و قدرت نظامی دیگر محلی از اعتبار ندارد) را می‌توان با تحریم‌های اقتصادی و تجاری همراه کرد. شیوع فزاینده جنگ ترکیبی نشان‌دهنده تغییر نظم جهانی و توزیع مجدد قدرت در جهان است و تنها مختص به کشور‌هایی نیست که ممکن است توانایی آن‌ها برای پاسخگویی به تهدید به دلیل جدایی سنتی ارتش، سرویس‌های اطلاعاتی و بخش خصوصی محدود شده باشد، بلکه ابرقدرت‌ها نیز مایلند امروزه از این نوع جنگ استفاده کنند.
جنگ ترکیبی خطرات خاصی را برای بخش‌های مختلف کشور‌ها از جمله مشاغل ایجاد می‌کند. از آنجایی که این نوع جنگ برای فرار از محدودیت‌های قانون تعیین شده و کنوانسیون‌های جنگ طراحی شده است، می‌تواند به راحتی هرگونه فعالیت، حتی فعالیت تجاری را به خطر بیندازد. عملیات روانی و تبلیغات می‌تواند بر بخش‌هایی مانند رسانه‌ها تا بیمه، که بر ثبات سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت متکی است، تأثیر بگذارد. این نوع عملیات می‌تواند شهرت تجاری را نیز هدف قرار دهد. گروه‌های جنایتکار بین‌المللی در مورد جنگ ترکیبی نوآوری نشان می‌دهند و به سطوح بی‌سابقه خشونت و بی‌ثباتی سیاسی دامن می‌زنند. در حالی که جنگ سنتی یک آغاز و یک پایان دارد، وجود تهدیدات ترکیبی چندگانه یک «تداوم درگیری» ایجاد می‌کند که ما باید یاد بگیریم که در آن حرکت کنیم. در یک وضعیت دائمی غیرجنگی و همچنین غیر صلح، ما باید راه‌هایی برای ایجاد تاب‌آوری یا توانایی مقاومت در برابر تهدیدات متعددی که هر جنبه‌ای از جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بیابیم. ایجاد تاب‌آوری باید به یک وظیفه مدنی و یک فرآیند مداوم تبدیل شود. با درک این واقعیت جدید، بایستی تصمیم‌گیران، تصمیم‌سازان و افکار عمومی کشور به طور جمعی متعهد به افزایش تاب‌آوری در برابر طیف کامل تهدیدها، از جمله تهدیدات ترکیبی، از هر جهت باشند.
کشور‌هایی که در موضع آفند هستند قاعدتاً تمرکز آن‌ها بر جنگ ترکیبی و شناخت و اجرای آن است و در مقابل، کشور‌هایی که در برابر جنگ ترکیبی قرار دارند اولین ضرورت آن‌ها پدافند در برابر این آفند است. در مقابل جنگ ترکیبی تنها راه، پدافند غیرعامل است و تنها راهی که می‌تواند این پدافند را تقویت کند شناخت عمیق تهدیدات ترکیبی و برطرف ساختن آن‌ها است. تهدیدات ترکیبی، رخنه‌ها و شکاف‌های کشور است که دشمن در جنگ ترکیبی که علیه کشور برقرار ساخته است بر آن‌ها تمرکز کرده و مورد هدف قرار داده است و لذا بایستی در سه سطح تصمیم‌گیران، تصمیم‌سازان و افکار عمومی به افزایش آگاهی، که اولین گام در جهت عملیاتی ساختن برنامه‌ها و راهبرد‌ها است، در این خصوص اقدام کرد. یکی از لوازم این آگاهی، تسلط بر ادبیات تولید شده در سطح بین‌الملل و استفاده از تجارب جهانی است.
گزارشی که در اینجا خلاصه مدیریتی آن ترجمه شده است، یک پروژه تحقیقاتی ۱۲۴ صفحه‌ای است که در سال ۲۰۱۹ در مرکز عالی ارتباطات راهبردی ناتو به درخواست دولت‌های لیتوانی و استونی انجام شده است. این پروژه برای تعمیق درک کشور‌های عضو ناتو از طیف وسیعی از اقداماتی که در زیر چتر «تهدیدات ترکیبی» قرار دارند طراحی شده است؛ بنابراین برای کشور ما نیز که در زیر چتر چنین تهدیداتی قرار دارد می‌تواند مفید باشد، به خصوص اینکه این گزارش به صورت کاملاً تحلیلی و عملیاتی به تحقیق پرداخته و ۳۰ مورد مطالعاتی عینی را با ارائه مدل و چارچوب تحلیلی مورد مداقه قرار داده است. شاید بعضی از موارد بررسی شده از نظر ما دچار سوءگیری باشد ولیکن چارچوب تحلیلی ارائه شده و همچنین نوع نگاه آن‌ها به موارد و مسائل می‌تواند برای ما درس‌های تازه‌ای به دنبال داشته باشد.
برای دریافت خلاصه مدیریتی گزارش تهدیدات ترکیبی از منظر ارتباطات راهبردی اینجا کلیک کنید.
این متن و ترجمه خلاصه مدیریتی گزارش، توسط حسین تدین، عضو پژوهشکده فرهنگ پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تهیه شده است.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!