ارتباط هوش مصنوعی با علوم انسانی و اسلامی

به گزارش پایداری ملی، نشست نخستین همایش ملی هوش مصنوعی و علوم انسانی با شعار استفاده از فناوری اطلاعات و فضای مجازی  در خبرگزاری فارس برگزار شد. 

حجت‌الاسلام محمدحسین بهرامی نایب رئیس شورای سیاستگذاری همایش و مرکز تحقیقات علوم انسانی در این نشست خبری درباره همایش ملی هوش مصنوعی و علوم انسانی گفت: رویکرد این همایش پاسخگویی در حوزه‌ها و مسائل مختلف جامعه است که از منظر علمی پاسخ داده می‌شود. در واقع در این همایش، تدوین نظام جامعه و فضای مجازی و همچنین تدوین رشته‌های سطح سه به هفت گرایش و رشته‌های سطح چهار با سه گرایش، تخصصی برگزار می‌شود. به طوری که رشته تخصصی دین و فضای مجازی از شاخص‌های این همایش است. از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که تشکیل گروه علمی با موضوع فضای مجازی از برنامه‌های این همایش است که به بازآفرینی فعالیت حوزه در فضای مجازی می‌پردازد. 

وی افزود: حوزه‌های علمیه در گذشته در مجمع تحقیقات کامپیوتری فعالیت می‌کردند و به تحقیق و توسعه و همچنین برچسب‌گذاری آیات و روایات در قالب نرم‌افزار می‌پرداختند، اما با همکاری مرکز تحقیقات علوم انسانی و مرکز حوزه علمیه، رویکرد جدیدی برای پاسخگویی به مسائل مختلف جامعه برنامه‌ریزی شد به طوری که ظرفیت‌پذیری در حوزه پژوهش‌ها برای توسعه پژوهش‌ها در حوزه علوم انسانی و فقه از محورهای اصلی این همکاری است، چرا که با این رویکرد، فقها می‌توانند به پژوهش فقهی و همچنین حوزه جدید دانشی با نگاه تمدن‌سازی بپردازند. 

بهروز مینایی دبیر علمی همایش و رئیس دانشکده کامپیوتر دانشگاه علم و صنعت درباره همایش ملی هوش مصنوعی و علوم انسانی گفت: از مهمترین اهداف این همایش، ارتباط هوش مصنوعی با علوم انسانی و اسلامی است. در واقع در این همایش، طبق برنامه‌ریزی که انجام داده‌ایم، متونی که برای پژوهشگر مورد نیاز بوده را دراختیار آنها قرار می‌دهیم. از طرفی باید بگویم در این همایش محور اصلی روایت دقیق هوش مصنوعی و شبیه سازی تفکر انسانی و یا همان فرایند استدلال است، به طوری که ماشین به گونه ای مجهز می‌شود که کارکردش تبدیل به حل مسائل و مشکلاتی که در سر راه پژوهشگران است، باشد. همچنین در این فعالیت، نیازسنجی‌های مختلف و مستمری انجام می‌شود، چرا که بتوان با حس کارکرد، جستجوی معنایی همراه به کشف تناقض‌های بین مبانی مختلف حاصل شود. 

وی افزود: مقصود ما از هوش مصنوعی این است که بتوانیم توانایی قابل قبولی را در اختیار پژوهشگران قرار دهیم. در واقع هوش مصنوعی و علوم اسلامی به عنوان جایگزینی در قالب دستیار برای پژوهشگران مورد استفاده قرار می‌گیرد، به طوری که در قالب یک شبکه اجتماعی خاص، شبکه پژوهشگران را با یکدیگر متصل می‌کند که نتیجه آن پاسخگویی سؤالات دینی مردم است. 

مینایی ادامه داد: در مجموع باید بگویم فرایند الگوریتم این کار فواید زیادی برای جامعه و مردم خواهد داشت. از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که از سال ۹۷ ارتباط هوش مصنوعی و علوم انسانی با حمایت رئیس حوزه علمیه قم آغاز شد به طوری که یک مخزن از دانش اسلامی در فضای شیعه و اهل سنت وجود دارد که دراختیار پروژه قرار گرفته و داده‌های هر دو به اشتراک گذاشته می‌شود. همچنین از نظر محتوای علمی کمک زیادی برای ناشران خواهد بود. این در حالی است که ما در ارتباط هوش مصنوعی و علوم انسانی یک تحریر طراحی کردیم که فرایند استدلال علوم اسلامی در آن به راحتی انجام می‌شود. همچنین یک جستجوگر دیگری به نام جهد به صورت برخط راه‌اندازی شده است که متصل به اینترنت بوده و دارای اطلاعات زیادی است که این کار در چند حوزه علمیه در کشور به صورت پایلوت در حال اجرا است. در واقع یکی از کارکردهای آن، ایجاد مدرسه مشکات در قالب و بستر پلتفرم در هوشمندسازی مدارس است. 

وی افزود: ارتباط هوش مصنوعی و علوم اسلامی در قالب یک همایش به اتمام نمی‌رسد بلکه ما یک چشم‌انداز یکساله داریم که دانش عصبی با هوش مصنوعی برای رفع ابهام از معانی از جمله برنامه‌های ما است. از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که به طورکلی مسیر حرکت ما برنامه‌ریزی ده ساله است که شروع ارتباط هوش مصنوعی و علوم اسلامی با این همایش آغاز شده و سال آینده در گام دوم مسئله هسته‌شناسی معانی در قالب اتصال مفاهیم به داخل متن را انجام می‌دهیم. همچنین گام سوم ما برای دو سال آینده خواهد بود که در آن به استخراج مفاهیم قابل تأمل از دل متن خواهیم پرداخت. 

وی اضافه کرد: یکی از مهمترین اهداف ما در ارتباط هوش مصنوعی و علوم اسلامی این است که هر کسی که راجع به هوش مصنوعی و متن اطلاعاتی داشته باشد می‌تواند به شبکه‌ای که ما برای محققان و پژوهشگران راه‌اندازی می‌کنیم متصل شود. در واقع در این شبکه کاربست هوش مصنوعی در علوم اسلامی، پیکره‌های زیرساختی، چالش و فرصت برای حوزه فقه هوش مصنوعی یعنی وارد شدن آن به زندگی مردم در راستای تفکرات علوم اسلامی است. همچنین باید به این نکته اشاره کنم که اکنون ما در دوره بازی‌های رایانه‌ای نیاز ویژه‌ای به اصول فقهی داریم که در این رابطه درس‌های خارج را در این زمینه راه‌اندازی خواهیم کرد. 

* مقالات برتر در ژورنال‌های معتبر منتشر خواهد شد

مینایی گفت: همایش ملی هوش مصنوعی و علوم انسانی ۷۲ مقاله ارائه شده است که ۶۰ داور از دانشگاه‌های تهران و شهرستان‌های مختلف کشور به ارزیابی مقالات خواهند پرداخت. از تعداد دانشگاه‌هایی که در این همایش با ما همکاری دارد از ۱۸ دانشگاه داوران به انتخاب مقالات برتر می‌پردازند به طوری که ۳۱ مقاله که ۴۱ درصد از مقالات را به خود اختصاص می‌دهد انتخاب شده است و ۲۲ درصد دیگر از مقالات که ۲۴ درصد مقالات را شامل می‌شود در قالب مقالات پوستری انتخاب شده است به طوری که مقالات برتر در ژورنال‌های معتبر منتشر خواهد شد.

وی گفت: یکی از مظاهر اصلی پیوند حوزه و دانشگاه در این همایش شکل خواهد گرفت که دانش هوش مصنوعی تحول بسیار خوبی در حوزه ایجاد خواهد کرد، چرا که استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی اتفاقات خوبی را در عرصه دانش اسلامی رقم می‌زند.

محمدرضا قاسمی دبیر اجرایی همایش هوش مصنوعی و معاون پشتیبانی حوزه صدر درباره همایش گفت: در حال حاضر برگزاری همایش هوش مصنوعی در مرحله دولت‌سازی قرار دارد. البته ما نیاز به نظریه‌پردازی داریم، چرا که اتفاقات خوب و اثربخش بدون نظریه موفق نخواهد شد. از طرفی،‌ یکی از ویژگی همایش کثرت منابع، پرداختن به فناوری حوزه  با استفاده دقیق‌تر از هوش مصنوعی است. 

وی افزود: در حال حاضر فقهایی داریم که با استفاده از ابزار مجازی به استنباط و موضوعات مختلف می‌رسند. از آنجایی که تکنولوژی مقوله اجتناب‌ناپذیر است، حوزه‌های علمیه در یک رویداد مشارکت می‌کنند که بعضی از نهادهای علمی و پژوهشی این ظرفیت را تاکنون مهیا نکرده‌اند، اما ما در این همایش استارت این کار را فراهم می‌کنیم. در واقع نگاه راهبردی و عمیق نسبت به مقوله فقه داریم و بر روی این موضوع متمرکز شده‌ایم. 

وی افزود: برای ارتباط هوش مصنوعی و علوم انسانی و همچنین برگزاری همایش یک شورای سیاستگذاری در آذر سال ۹۸ تشکیل شد و محورهای علمی این همایش پس از مشخص شدن، فراخوان زدیم که در این رابطه  از دانشگاه‌ها و حوزه‌ها مشارکت خوبی انجام شد. سپس دبیرخانه این همایش را در تهران و قم مستقر کردیم و با ارتباط با مراکز علمی تفاهم‌نامه‌هایی را برای مشارکت‌های اجرایی منعقد کردیم. همچنین ۱۰ پیش‌نشست در مراکز دانشگاه‌ها و حوزه‌ها برای این همایش تاکنون برگزار شده است. 

قاسمی گفت: با تعدادی از فقها دغدغه‌هایی در زمینه هوش مصنوعی و علوم اسلامی عنوان شد و مورد تحلیل قرار گرفت به طوری که از ۲۸ فروردین برنامه‌ریزی‌های مختلفی برای بخش‌های مختلف این همایش درنظر گرفته شد. از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که همایش ملی هوش مصنوعی و علوم اسلامی از ۲۸ مهرماه به مدت سه روز به صورت وبینار با انتخاب مقالات برتر برگزار خواهد شد این در حالی است که این همایش به دنبال شبکه‌سازی و جریان‌سازی در حوزه هوش مصنوعی و علوم اسلامی است، این در حالی است که کتاب مقالات را در روز برگزاری همایش رونمایی می‌کنیم. همچنین از سایر دستاوردهای پروژه طرح هوش مصنوعی و علوم اسلامی رونمایی خواهد شد.

وی در پایان گفت: دبیرخانه دائمی همایش در روز افتتاحیه فعال می‌شود و به عنوان مرکز دستاوردها فعالیت خود را شروع کرده و از ظرفیت‌های ایجاد شده استفاده می‌کند.