چقدر برای مواجهه با سوانح آموزش دیده‌ایم؟

به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری مهر، بامداد جمعه ۱۹ اردیبهشت ماه بود که لرزیدن چند ثانیه‌ای شهر تهران، خواب را از چشم مردم ربود و اغلب مردم را به خیابان‌ها کشاند. وقوع زمین لرزه در تهران برای همه غیره منتظره بود و مردم تنها راه نجات خود را در فرار از خانه و سپری کردن شب در پارک را انتخاب کردند اما در تمام حوادث موضوعی که به طور ناگهانی تازگی پیدا می‌کند، آموزش‌های مدیریت بحران و نحوه برخورد با سوانح طبیعی است. در بسیاری از حوادث به ویژه سیل‌های چندین سال اخیر در کشور، کمبود آموزش‌های همگانی کافی و عدم آگاهی مردم منجر به افزایش سطح آسیب‌های حادثه یا اختلال در روند امدادرسانی شده است. حال با به لرزه در آمدن تهران و پیش بینی‌های کارشناسان از میزان خسارات احتمالی وقوع زمین لرزه در پایتخت، موضوع آموزش‌های همگانی بحران بیش از هر زمان دیگری التزام پیدا کرده است.

هرچند که در حال حاضر آموزش‌های عمومی برای زلزله توسط جمعیت هلال احمر در حال اجرا است اما ارتقا سطح و کیفیت این آموزش‌ها برای کاهش تلفات حوادث ضروری است. برای اطلاع از طرح‌های آموزش‌های عمومی جمعیت هلال احمر و آگاهی از برنامه‌های جدید این نهاد در زمینه آموزش بحران، به گفتگو با نواب شمسی پور مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش جمعیت هلال‌احمر پرداختیم. شمسی پور در این گفتگو ضمن تشریح طرح‌های آموزشی فعلی هلال احمر در خصوص برنامه‌های آتی این نهاد توضیح داد.

شمسی پور با توضیح درباره آموزش‌های هلال احمر عنوان کرد: درک خطر حوادث و بلایا توسط مردم بسیار مهم است و این یعنی جامعه تا چه میزان توانایی کنترل حوادث را دارد. حدود یک قرن است که هلال احمر در زمینه آموزش‌های همگانی مخاطرات در حال فعالیت است اما به طور جدی پس از زلزله رودبار موضوع آموزش‌های عمومی اهمیت پیدا کرد اما متأسفانه پس از مدتی این آموزش‌ها فراموش می‌شود. در سال‌های اخیر زلزله کرمانشاه، آذربایجان، تهران و غیره موجب ترس مردم شد و حوادث اخیر تلنگری بود تا مردم به سمت آموزش‌ها بروند.

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به زلزله اخیر تهران برنامه آموزشی هلال احمر برای ارتقای آموزش‌های همگانی چیست، اظهار داشت: ما آمادگی کامل برای افزایش آموزش‌های خود را داریم و در حال حاضر آموزش‌های ما در سطوح مختلف در حال ارائه است اما باید مخاطب برای دریافت این اطلاعات وجود داشته باشد در حال حاضر که در شهر تهران زلزله رخ داده، مخاطبان آموزش‌ها نیز افزایش یافته و ما نیز برنامه‌های قبلی خود را با قوت بیشتری ارائه می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر مطالبی را در قالب موشن‌گرافی، عکس و پوستر در فضای مجازی و رسانه‌ها منتشر می‌کنیم و با رسانه ملی نیز همکاری داریم. حال با وقوع زلزله در تهران، آموزش‌های رسانه‌ای ما بیشتر خواهد شد. یکی از اقدامات ما در این راستا، طرح «سرباز» است که حدود یک سال است که اجرا می‌شود. در این طرح با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح تمامی سربازان پیش از شروع دوران خدمت خود، آموزش‌های مخاطرات و کمک‌های اولیه را به صورت اجباری می‌گذرانند و خوشبختانه تاکنون نتایج بسیار خوبی داشته است. به طوری که در زلزله آذربایجان شاهد رضایت جوانان از سپری کردن این دوره‌ها بودیم.

مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش جمعیت هلال‌احمر درباره جدیدترین برنامه آموزشی هلال احمر، توضیح داد: طرح اخیر ما برگزاری دوره‌های آموزش بحران برای رانندگان است و در صورت همکاری نهادهای مربوطه، این دوره‌ها در خانه‌های محله و سراهای شهرداری برای رانندگان برگزار خواهد شد.

شمسی پور تاکید کرد: به طور کلی ما گروه‌های هدف و مخاطبان مختلفی داریم که متناسب با هر گروه آموزش‌های همگانی را اجرا می‌کنیم. در حال حاضر نیز با وقوع این حادثه در تهران و با تاکید آقای همتی رئیس جمعیت هلال احمر، آموزش‌های خود به ویژه آموزش‌های مجازی و رسانه‌ای را افزایش خواهیم داد و از مردم نیز می‌خواهیم که در دوره‌های آموزشی هلال احمر که در مراکز عمومی برگزار می‌شود نیز شرکت کنند.

وی با بیان اینکه آموزش‌های هلال احمر در چندین قالب از جمله به شکل آموزش عمومی، مجازی و غیره ارائه می‌شود، بیان کرد: آموزش عمومی هلال احمر در سه محور مرحله به مرحله است که محور اول شامل، آموزش کمک‌های اولیه است. در این آموزش اقدامات لازم در هنگام بحران و تا زمان رسیدن نیروهای امدادی ارائه می‌شود و این امر با این هدف است که افراد تا زمان رسیدن نیروها توان سالم ماندن را داشته باشند. به عنوان مثال ممکن است در هنگام وقوع حادثه یا حتی در حالت عادی فردی دچار سانحه، تصادف، حمله قلب و غیره شود که با آموزش کمک‌های اولیه تا زمان رسیدن نیروهای اورژانس خود و دیگران را از خطر نجات دهند.

مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش جمعیت هلال‌احمر افزود: سالانه حدود ۴ هزار تا یک میلیون نفر در این آموزش‌ها شرکت می‌کنند و کلاس‌های آموزشی در این مراکز هلال احمر، خانه‌های هلال و سراهای محله برای عموم مردم برگزار می‌شود. متأسفانه بسیاری از افراد به دلیل عدم آموزش دوره‌های تزریقات وارد دوره‌های آموزشی نمی‌شوند اما باید گفت که آموزش تزریقات نیازمند مجوز قانونی است و نمی‌توان آنها را در دوره‌های هلال احمر آموزش داد.

شمسی پور با اشاره به محور دوم آموزش‌های همگانی هلال احمر توضیح داد: محور دوم در خصوص مخاطرات و اینکه افراد تا چه میزان در برابر بحران‌ها آمادگی دارند است. در این دوره‌ها نوع مخاطرات و رفتارهای لازم برای مواجهه با آنها آموزش داده می‌شود. سالانه حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار نفر در این طرح شرکت می‌کنند و آموزش می‌بینند. طرحی با عنوان خانواده ایمن نیز برای آموزش همین موارد توسط هلال احمر در حال اجرا است که در شعب هلال برگزار می‌شود.

وی با بیان اینکه سومین محور آموزش‌های همگانی هلال احمر مدیریت بحران و مدیریت مردم محور است، بیان کرد: این آموزش بدین منظور است که مردم بتوانند در هنگام وقوع بحران و تا زمان رسیدن نیروهای امدادی خود را نجات دهند. به عنوان مثال بسیار اهمیت دارد که در هنگام وقوع زلزله اعضای خانواده باید چه اقداماتی انجام دهند و چگونه از محل حادثه خارج شوند. در برخی از حوادث راه‌های ارتباطی و الکترونیکی قطع می‌شود و تا زمان رسیدن نیروهای امدادی نیاز است تا افراد توانایی نجات خود و دیگران را داشته باشند. با آموزش مدیریت بحران و مدیریت مردم محور، افراد اقدامات لازم در هنگام وقوع حادثه را فرا می‌گیرند و به عنوان مثال نقاط امن خانه یا فضای بیرون، نحوه فرار، نحوه مراقبت از خود در محیط‌های مختلف و جمع آوری لوازم لازم در هنگام بحران را فرا می‌گیرند.

مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش جمعیت هلال‌احمر ادامه داد: این آموزش‌ها باید در سطح بزرگ‌تر یعنی در سطح آمادگی محلات و آمادگی ساختمان‌ها ارائه شود. این دوره پیش‌تر تنها مخصوص مدیران مجموعه‌های امدادی بود اما در حال حاضر برای مردم عادی نیز آموزش داده می‌شود. دوره آموزشی مدیریت مردم محور ۶ الی ۷ ماه است که با همکاری سازمان‌های مردم نهاد آغاز شده و در خانه‌های محله و خانه‌های هلال کلاس‌های آموزشی برگزار می‌شود.

شمسی پور با اشاره بر اطلاع‌رسانی‌های مجازی نیز عنوان کرد: دوره‌های آموزشی گفته شده در قالب اطلاع رسانی‌های عمومی بود. بخش دیگر آموزش‌های هلال احمر در قالب آموزش‌های مجازی است که از طریق رسانه‌ها، تلویزیون، رادیو، فضای مجازی، خبرگزاری‌ها و غیره اطلاعات مورد نیاز در خصوص اقدامات لازم هنگام وقوع بحران و کاهش آسیب‌ها ارائه می‌شود. این آموزش‌ها همواره وجود دارد اما غالباً کسی به آنها توجه نمی‌کند و تنها در زمان وقوع یک بحران مورد توجه قرار می‌گیرد.

وی ابراز داشت: هدف از اطلاع رسانی‌های مجازی حساس سازی مردم نسبت به آموزش‌های بحران است. در این اطلاع‌رسانی مسائلی همچون نحوه پناه‌گیری در محل وقوع بحران، نجات خود و دیگران و اقدامات لازم در هنگام وقوع حادثه آموزش داده می‌شود. طی سال‌های اخیر نیز عملکرد خوبی در این زمینه داشته‌ایم و مطالب را در قالب اینفوگرافی و پوسترها منتشر کرده‌ایم.

مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش جمعیت هلال‌احمر با بیان اینکه بخشی از آموزش‌های هلال به صورت آموزش‌های ایستگاهی است، تصریح کرد: سالهاست هلال احمر طرحی را همزمان با برگزاری نماز جمعه در شهرها، تحت عنوان آموزش‌های ایستگاهی برگزار می‌کند و نیروهای هلال آموزش‌های لازم را به مردم ارائه می‌دهند.

شمسی پور با توضیح در خصوص طرح خادمی نیز عنوان کرد: طرح خادمی نیز یکی دیگر از طرح‌های آموزشی هلال احمر بود و در آن نیروهای هلال به درب منازل رفته و حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه آموزش‌های لازم در خصوص بحران را به مردم ارائه می‌دادند. این طرح حدود یک سال اجرا شده و در سطح گسترده‌ای اجرا شد اما متأسفانه به دلیل وجود مشکلات بودجه‌ای در حال حاضر متوقف شده است.

وی با بیان اینکه یکی از مهمترین محورهای آموزش بحران، آموزش در مدارس است، یادآور شد: هنگامی که کودکان و نوجوانان آموزش‌های لازم در این زمینه را دیده باشند، در زمان وقوع حادثه با مشکلات کمتری مواجه می‌شویم و هریک از اعضای خانواده می‌توانند به نجات خودشان و دیگران کمک کنند. به همین منظور طرح دادرس چندین سال است که در مدارس اجرا می‌شود و در این طرح به دانش‌آموز آموزش‌های لازم برای رفتارهای لازم در هنگام بروز مخاطرات ارائه می‌شود.

مدیرکل آموزش همگانی معاونت آموزش جمعیت هلال‌احمر افزود: طرح دادرس تاکنون در ۸ هزار مدرسه اجرا شده و در قالب مسابقه برای آموزش مخاطرات در روزهای سخت اجرا می‌شود. برنامه زلزله نیز هر ساله در مدارس انجام می‌شود و برای سال جدید پیشنهاد داده‌ایم که به جای مانور سالانه، این امر به صورت ماهانه در سر صفوف دانش آموزان تمرین شود. چرا که با توجه به وضعیت مخاطره‌آمیز بودن کشور، تمامی اقشار و سنین مختلف باید آمادگی لازم برای مواجهه با بحران را داشته باشند.

شمسی پور خاطرنشان کرد: در سایت khadem.ir تمام محتواها و آموزش‌های لازم در خصوص مواقع بحران و مدیریت آن برای مردم و مخاطبان قابل استفاده است. این مطالب کارشناسی اما در عین حال ساده و برای عموم قابل استفاده است. یک اپلیکیشن راهنمای مخاطرات نیز داریم که برای تمامی سوانح ازجمله سیل، زلزله، عارضه‌های انسانی و حتی سوختگی مطالب کاربردی را دارا است و از سایت خادم قابل دریافت است.