شماره شانزدهم خبرنامه دیده‌بان
۲۸ آبان ۱۴۰۳ - ۱۳:۳۹
انفجار دو نفتکش ژاپنی در دریای عمان بار دیگر اهمیت این تنگه را از نظر سیاسی و اقتصادی نمایان کرد.
به گزارش پایداری ملی، روز گذشته دو نفتکش که ظاهرا متعلق به شرکت های ژاپنی بودند، در دریای عمان مورد حمله قرار گرفت و آتش گرفت.
هرچند تاکنون گروهی مسئولیت این حادثه را برعهده نگرفته است، اما انفجار این نفتکش ها واکنشهای مختلفی را از نظر سیاسی و اقتصادی در پی داشت.
*واکنشهای اقتصادی حمله به دو نفتکش
از نظر اقتصادی باید گفت این حادثه ضمن بالا بردن قیمت جهانی نفت موجب شد تا ، شاخصبورس کشورهای عربی سقوط کندبه طوری که خبرگزاری رویترز اعلام کرد، شاخص اصلی بورس عربستان سعودی 1.6 درصد کاهش یافت، به طوری که از هر 11 سهم یک سهم صعودی و 10 سهم نزولی بود.
همچنین سهام بانک معروف الراجحی نیز 1.9 درصد و «سابیک» غول صنایع شیمیایی و پتروشیمی عربستان سعودی نیز 2.2 درصد کاهش یافت.
شاخص بورس ابوظبی پایتخت امارات نیز به خاطر سقوط 2.4 درصدی سهام بانک بازرگانی ابوظبی و کاهش 3.7 درصدی بخش مستغلات این شهر، 0.5 درصد کاهش یافت.
شاخص بورس دبی 1.2 درصد به دلیل کاهش 1.5 درصدی سهام بخش املاک و مستغلات وکاهش 1.4 درصدی سهام بانک اسلامی دبی یکی از بزرگترین بانک های این امارت نشین کاهش یافت.
همچنین شاخص بورس بحری. هشت صدم درصد کاهش یافت که در این بین بخش سرمایه گذاری (قطاع الاستثمار) 2.19 درصد، سهام مجموعه مالی «جی. اف. اچ» 4.17، درصد و بخش صنایع 1.57 سیر نزولی داشت.
شاخص بورس قطر نیز تحت فشار سقوط 2.4 درصدی سهام بانک "الریان" و سهام 1.9 درصدی بخش سوخت این کشور، یک درصد کاهش یافت.
از سوی دیگر باید گفت که انفجار این دو نفتکش موجب تغییر قیمت جهانی نفت خام شد، به طوری که در پی این انفجار، قراردادهای آتی نفت خام برنت 2 دلار، معادل 3.3 درصد افزایش و به رقم 61.97 دلار برای هر بشکه نفت رسید.
همچنین قراردادهای آتی نفت خام "وست تگزاس اینترمدیت"، 1.41 دلار معادل 2.7 درصد رشد و به رقم 52.55 دلار برای هر بشکه نفت رسید.
همچنین برخی از رسانه ها نیز اعلام کردند در پی این حادثه دو شرکت کشتیرانی DHT Holdings و Heidmar تا اطلاع ثانوی فعالیت‌های خود در خلیج فارس و تنگه هرمز به حالت تعلیق در می‌آورند که این موضوع می تواند منجر به افزایش قیمت نفت در روزهای آتی نیز شود.
*واکنشهای سیاسی حمله به دو نفتکش
همان طور که گفته شد حمله به این دو نفتکش واکنشهای سیاسی نیز به همراه داشت؛ برخی از تحلیلگران سیاسی مانند عزام تمیمی فعال و کارشناس انگلیسی در توییتر خود نوشتند:
«وقتی ایران هیچ منفعتی در وقوع جنگ در خلیج فارس ندارد و دولت آمریکا هم به شدت به دنبال عدم شدت گرفتن تنش تا سطح جنگ است ، چه کسی نفت کش ها را امروز مورد هدف قرار داد؟
من دست اسرائیلی را در این زمینه دور از ذهن نمی دانم ، هیچ کس به اندازه نتانیاهو به دنبال جنگ نیست ، نسبت به افزایش تنش در منطقه خلیج فارس هشدار می دهم.»
همچنین استاد دانشگاه جرج تاون در حساب توییتر خود می نویسد، انفجار نفتکشها در دریای عمان کار اسرائیل بود.
«ابراهیم فریحات» استاد فلسطینی‌الاصل دانشگاه «جرج تاون» و کارشناس «بحران‌های بین‌المللی» در پژوهشکده «دوحه»، انفجار نفتکشها در دریای عمان را اقدام رژیم صهیونیستی برای ارسال پیام به نخست‌وزیر ژاپن توصیف کرد.
*تنگه هرمز و جنگ نفتکشها
این بخش از گزارش را با بیانیه اتحادیه بین المللی صاحبان تانکرهای مستقل آغاز می کنیم که در پی این حادثه اعلام کرده است« انتقال نفت خام کشورهای غربی با ناامن شدن تنگه هرمز با مشکلات جدی مواجه شود.»
تنگه‌ی هرمز که خلیج فارس را از طریق دریای عمان به آب‌های آزاد جهان متصل می‌کند، یکی از استراتژیک‌ترین تنگه‌های جهان است و اوضاع حاکم بر آن می‌تواند اقتصاد جهان را دستخوش تغییر یا حتی بحرانی کند.
بر اساس آمارهای سازمان های بین المللی حدود 88 درصد نفت عربستان، 90 درصد نفت ایران، 98 درصد نفت عراق، 99 درصد نفت امارات متحده عربی و تمام نفت کویت و قطر از تنگه‌ی هرمز به کشورهای دیگر صادر می‌شود و روی‌هم رفته حدود 90 درصد صادرات نفت خلیج فارس، توسط تانکرهای نفتی از این مسیر انجام می‌شود و این درحالی است که علاوه بر نفت، 50 درصد معاملات تجاری کشورهای منطقه با جهان نیز از راه همین تنگه صورت می‌گیرد و بسته‌شدن این تنگه به معنای توقف تمام معاملات تجاری برخی کشورهای منطقه است.
به همین خاطر برخی کشورهای منطقه کوشیده‌اند برای صادرات نفتی خود تنها به عبور از این آب‌راه متکی نباشند و با احداث خطوط لوله، نفت خود را به کشورهای دیگر صادر کنند، اما باتوجه به اینکه حدود 68 درصد ذخایر نفت و گاز دنیا در خلیج فارس قرار دارد و همچنان بیشتر صادرات نفتی کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس با نفتکشها انجام می‌شود، امنیت این تنگه در تأمین انرژی دنیا اهمیت بالایی دارد.
بیشتر نفت و گاز صادراتی کشورهای ایران، عربستان، امارات، کویت، عراق بحرین، قطر از طریق این تنگه به بازارهای جهانی ارسال می‌شود که طبق آمارهای سال 2017، میزان این صادرات به حدود روزانه 17.5 میلیون بشکه می‌رسد که حدود 40 درصد، نفت صادرشده توسط کشتی‌های نفتکش و 30 درصد تمام صادرات نفت جهان را در بر می‌گیرد. به همین دلیل این گذرگاه یکی از راهبردی‌ترین مسیرهای بین‌المللی کشتیرانی جهان محسوب می‌شود.
انفجار دو نفتکش ژاپنی که در دریای عمان رخ داد جنگ نفتکشها را بار دیگر در اذهان سیاسیون تداعی کرد جنگ نفتکشها به مجموعه عملیات نظامی بین سالهای 1981 تا 1988 در خلیج فارس و در طول جنگ ایران و عراق می گویند که طرفین درگیر جنگ و نیروی دریایی آمریکا (24 ژوئیه 1987 تا 26 سپتامبر 1988) علیه کشتی‌های تجاری و نظامی یکدیگر به کار می‌بستند.
هدف عراق از به‌راه انداختن این جنگ جلوگیری از صادرات نفت ایران بود، اما در این کار شکست خورد. آمریکا نیز در این جنگ عملیاتی را در راستای ضربه زدن به ایران و کمک به پیروزی عراق انجام داد. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نیز سعی کردند با در انزوا قرار دادن اقتصادی و سیاسی ایران، به این کشور فشار وارد کنند.
این نبرد در 8 اوت 1988 با اعلام آتش‌بس دوجانبه خاتمه یافت. این جنگ بعد از نبردهای دریایی جنگ جهانی دوم دومین نبرد بزرگ دریایی قرن بیستم به شمار می‌رود که آمریکا در آن درگیر شده‌است. در پایان این نبرد، ایران و عراق هرکدام به دلایل مخصوص به خود نتوانستند، به طرف مقابل ضربه کاری وارد نمایند.
ایران به دلیل نداشتن هواپیماهای کافی و عراق نیز به دلیل ضعف مهارتی خلبانانش. وحشت خلبانان عراقی از رویارویی با سامانه‌های پدافند هوایی ایران موجب می‌شد که آن‌ها از ارتفاع بالاتری اقدام به بمباران نمایند که به دلیل نداشتن مهارت و آموزش کافی، بیشتر بمب‌ها و موشک‌ها به هدف اصابت نمی‌کرد و این موضوع قدرت حملات هوایی عراق را کاهش داده بود.در این نبرد بین 411 تا 543 کشتی از انواع گوناگون مورد حمله قرار گرفتند.
*حوادثی که در دهه 90 برای نفتکشها رخ داده است
در این قسمت از گزارش خوب است نگاهی اجمالی به حوادثی که برای نفتکش ها در طول دهه 90 شمسی رخ داده است بیاندازیم.
اواخر اردیبهشت ماه امسال بود که 4 نفتکش در بندرفجیره دچار حادثه و انفجار شدند که هنوز علت انفجار این نفتکشها مشخص نشده است که روز گذشته نیز دو نفتکش ژاپنی در دریای عمان منفجر شدند.
بررسی ها در خصوص علت حادثه انفجار نفتکشها در فجیره امارات ادامه دارد هرچند که برخی از کار شناسان معتقدند مسئولیت انفجار این نفتکشها نیز برعهده رژیم صهیونیستی است زیرا که این کشور تمایل دارد منطقه خلیج فارس را به آشوب کشاند.
اگر همین طور تقویم را ورق بزنیم و به عقب باز گردیم به سال 96 و حادثه ای که برای نفتکش سانچی در دریای چین رخ داد می رسیم که البته در این حادثه نفتکش ایرانی سانچی با کشتی فله بر چینی برخورد می کند و آن حادثه تلخ رخ می دهد که درنهایت نفتکش سانچی با تمام خدمه و سرنشینانش در دریای چین غرق می شود.
در مرداد ماه سال 95 نیز بار دیگر شاهد حادثه برخورد نفتکش ایرانی با کشتی کانتینر بر سنگاپوری بودیم که خوشبختانه در این حادثه اتفاقی رخ نداد.
در طول دهه 90 شمسی شاهد 20 حادثه برای نفتکشها بودیم که اغلب این حوادث ناشی از برخورد نفتکشها با کشتی های تجاری و یا قایق های مسافربری و یا حمله دزدان دریایی رخ داده است و در طول این مدت حوادثی مانند آنچه که اخیرا رخ داده در تاریخ این حوادث به چشم نمی خورد و عملا حمله دزدان دریایی در طول این مدت بیشترین علت حادثه برای نفتکشها بوده است.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!
شماره پانزدهم خبرنامه دیده‌بان
۲۷ آبان ۱۴۰۳ - ۱۳:۵۶
شماره چهاردهم خبرنامه دیده‌بان
۱۹ آبان ۱۴۰۳ - ۱۱:۳۳
شماره سیزدهم خبرنامه دیده‌بان
۱۵ آبان ۱۴۰۳ - ۱۳:۲۰
شماره دوازدهم خبرنامه دیده‌بان
۲۰ شهريور ۱۴۰۳ - ۲۲:۴۹
شماره یازدهم خبرنامه دیده‌بان
۱۷ مرداد ۱۴۰۳ - ۱۲:۲۳
شماره دهم خبرنامه دیده‌بان
۰۱ مرداد ۱۴۰۳ - ۱۳:۵۶
شماره نهم خبرنامه دیده بان
۱۸ تير ۱۴۰۳ - ۱۸:۳۱
شماره هشتم خبرنامه دیده بان
۲۶ خرداد ۱۴۰۳ - ۱۳:۵۷
شماره هفتم خبرنامه دیده بان
۱۳ خرداد ۱۴۰۳ - ۱۰:۱۳
شماره ششم خبرنامه دیده‌بان
۳۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۶:۰۶
شماره پنجم خبرنامه دیده‌بان
۲۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۲:۳۷
شماره چهارم خبرنامه دیده‌بان
۱۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۲۲:۳۳
شماره سوم خبرنامه دیده بان
۰۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۲:۰۵
شماره دوم خبرنامه دیده بان
۰۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۲۳:۳۵
شماره اول خبرنامه دیده بان
۲۱ فروردين ۱۴۰۳ - ۲۳:۴۲