ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
نیاز به مصوبات الزام‌آور پیشگیرانه برای حوادث طبیعی و غیرطبیعی احساس می‌شود.
به گزارش پایداری ملی، با توجه به سیل خسارت‌بار اخیر و در نظر گرفتن اینکه ایران عزیز پذیرای حوادث گوناگون طبیعی و غیرطبیعی است و با تشکر از خدمات کارکنان کمیته‌های ۱۴ گانه مدیریت بحران، ارتش، بسیج، سپاه، همدلی و انسجام مردم ایران برای کمک‌رسانی به حادثه‌دیدگان، پیشنهادات و سؤالاتی در خصوص فعالیت‌های پیشگیرانه بحران بیان می‌شود.
این پیشنهادات به رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، رئیس کمیسیون اقتصادی، مجمع نمایندگان مازندران، رئیس کمیسیون اجتماعی، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، رئیس صداو سیما، وزیر کشور، وزیر جهاد کشاورزی، وزیر نیرو، رئیس سازمان سازندگی خاتم الانبیاء سپاه، رئیس شورای عالی استان‌ها، رئیس جمعیت هلال احمر، استاندار مازندران (با تشکر از مدیریت در اقدامات بعد از سیل، جهت ابلاغ به معاونین و مدیران مرتبط با بحران) نیز از ارسال شد.
۱. اضافه شدن کارگروه (خانواده، بانوان و حمایت روانی) به‌عنوان پانزدهمین کمیته مدیریت بحران برای رسیدگی به مایحتاج و احوال بانوان، کودکان و کهنسالان و آسیب دیدگان روحی ناشی از دست دادن عزیزان و اموال.
۲. سازوکار الزام‌آور برای ورود کانون و نظام مهندسی، عمرانی و کشاورزی به انضمام کانون روانشناسان در امور مشورتی، اجرایی و خروج از وضعیت تشریفاتی سکوت فعلی.
۳. تشکیل وزارت مستقل مدیریت بحران، با ترکیب (اورژانس ۱۱۵، پایگاه‌های امداد و نجات هلال احمر، سازمان آتش نشانی و ...) برای پیشگیری از تداخل و موازی‌کاری و همچنین انسجام تجهیزات، وحدت رویه کاری و تخصصی محورشدن به شرط خدشه‌دار نشدن فعالیت‌های داوطلبانه.
۴. ارتقای وضعیت تقلیل‌یافته اداره‌کل آبخیزداری و حفاظت خاک به سازمان مستقل یا معاونت آبخیزداری و حفاظت خاک و تزریق منابع مالی جهت کاشت و داشت درختان و حتی کودپاشی مراتع، تثبیت خاک، اصلاح آبراهه روستایی و جنگلی، لایروبی اَنهار جنگلی، قطع اشجار مزاحم و سایر موارد مرتبط.
۵. تصویب مصوبه الزام‌آور برای حضور مدیران کمیته‌های مدیریت بحران و رؤسای ستاد تسهیلات سفر در حوزه خدمتی استحفاظی در ایام نوروز، تعطیلات چندروزه غیر نوروز همچنین در شرایط نامساعد جوی و بحرانی.
۶. حوادث اخیر بر همگان آشکار کرد که هر چند اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام شد اما به هیچ وجه اقدام و عمل کافی و راضی‌کننده نبود لذا نیاز است تا نمایندگان، از این پس به‌عنوان نظارت سالانه تمامی امور اجرایی انجام‌شده در امور پیشگیرانه را با ریز جزئیات از دولت دریافت کنند یا با هماهنگی رئیس قوه قضائیه به سازمان بازرسی چنین نظارتی را محول کنند و همچنین امور پیشگیرانه قبل از سیل را درخواست کنند.
۷. شورای شهر و شهرداران در خصوص اقدام پیشگیرانه در رودخانه‌های حوزه شهری به بروکراسی زمان‌بَر سازمان آب منطقه‌ای اشاره دارند و انتظار می‌رود یا مدیریت رودخانه‌های حوزه شهری به شهرداری‌ها واگذار شود و با تفکیک قائل شدن بین لایروبی و برداشت بی‌رویه و یا آنکه این اختیار در مواقع اضطرار به شهردار و فرماندار تنفیذ شود تا در صورت نیاز منتظر موافقت سازمان آب منطقه‌ای برای سدبندی حاشیه رودخانه، دیوار حفاظتی، لایروبی و تخریب پل های پایه کوتاه نشوند.
۸. با توجه به تکرار حوادث، کسری تجهیزاتِ چندمنظوره سنگین، نیمه‌سنگین و سبک که در خشکی، باتلاق، آب و کوهستان دارای قابلیت باشد، دستگاه‌های مکانیکی، هیدرولیکی و پنوماتیک در زلزله، طوفان، سیل و حوادث دیگر، بالگرد دید در شب، قایق، لودر، بیل مکانیکی، آتش‌نشانی‌های مجهز مخصوص برج‌های مرتفع، بولدوزر، پمپ لجن‌کش و کف‌کش، سیستم‌های نوین آواربرداری و زنده‌یاب مشهود است و پیشنهاد می‌شود قبل از تصویب کلیات بودجه در کمیسیون تلفیق از دولت خواسته شود تا لایحه‌ای تقدیم مجلس برای تأمین اعتبار دستگاه‌های یادشده با رعایت طرح تقسیم عادلانه در مناطق جغرافیایی خطر‌پذیر انجام شود که در این میان توجه به قرارگاه‌های سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) و ارتش در کنار کارگروه‌های ۱۴ گانه نیز کمک‌کار بزرگی است.
۹. از زلزله گیلان، بم، کرمانشاه و سیل عبرت نگرفتیم تا کانکس، خانه پیش‌ساخته با دیواره‌های جداشونده، حمام و سرویس بهداشتی به تیراژ بالا تولید کنیم تا به‌جای چادر، سرپناه حادثه‌دیدگان شود یا پل متحرک حمل‌شونده برای ارتباط بین شهری و جاده‌ای پیشنهاد می‌شود ردیف بودجه‌ای برای وزارت صمت و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) و بنیاد مسکن جهت تولید خانه‌های پیش‌ساخته دیواره‌های جداشونده و دپو در محوطه سازمان‌ها و ادارات کل فنی و مهندسی مرتبط با مسکن و عمران تمامی استان‌ها که شأن هموطن حادثه‌دیده والاتر از زیستن در چادر است زیرا چادر برای زیستن در مدت کوتاه اردوگاهی خوب است اما بیشتر از چند روز آیا مسؤولان عالی رتبه تحمل ماندن در سرما، گرما، شرجی و طوفان در چادرهای عموماً بدون پالت کف را داریم؟ هر چند خدمات هلال احمر در تهیه و توزیع چادر و پتوهای نساجی هلال بین‌حادثه دیدگان تحسین‌برانگیز و قابل تقدیر است.
۱۰. خدای ناخواسته اگر احتمالاً سازمانی از سازمان‌های زیرمجموعه وزرای نیرو و جهاد در دیواره حفاظتی، لایروبی و امور پیشگیرانه کوتاهی احتمالی داشتند، حاضر به استیضاح هستند؟
۱۱. جایگزینی سریع اقلام انبارهای سازمان‌های دولتی، غیردولتی و نهادهای نظامی و امدادی که کالای انبارها را در اختیار مردم عزیز حادثه دیده قرار دادند جهت آمادگی برای حوادث احتمالی بعدی تزریق سریع منابع مالی سازمان برنامه و بودجه جهت جایگزینی اقلام توزیع شده ۲۲ گانه انبارهای امدادی هلال احمر که واقعا از بدو حادثه بصورت جهادی تلاش کردند.
تأمین بودجه توسط سازمان برنامه و بودجه با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیریت بحران برای جایگزینی اقلام انبارهای آبفای شهری و آبفار روستایی، شرکت‌های برق، شرکت‌های گاز، انبارهای بسیج، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص)، ارتش، راه و شهرسازی، راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، بنیاد مسکن، بنیاد مستضعفان و ستاد فرمان امام و تدبیر برای تقویت و اشاعه بیش از پیش فرهنگ عمومی و مردمی مواجه با بحران و بیمه همگانی محصولات باغی، کشاورزی و ساختمان مورد نظر باشد.
۱۲. آندسته از کارمندانی که در پایگاه‌های امداد و نجات (جاده‌ای، کوهستان و دریایی) در امر نجات و رهاسازی کمک‌رسان هستند، در موارد زیادی از حوادث در معرض خطرات جانی و کار سنگین قرار دارند اما بهره‌مند از امتیاز سختی و زیان‌آور‌بودن در سنوات بازنشستگی نیستند.
تعداد کارمندان پایگاه‌ها در آن حد نیست که بار مالی سنگین بر دولت تحمیل کند از این رو پیشنهاد می‌شود تا حائز بازنشستگی کار سخت و زیان‌آور شوند که به نوعی از مشوق‌های ایجاد انگیزه بیشتر و رضایت بهتر هم هست و کارکنان پایگاه‌های امداد و نجات و مسؤولان کشوری، استانی و شهرستانی هلال احمر همواره متعهد به رسالت خدمت بودند و هستند و البته سازمان برنامه و بودجه اعتبار مورد نیاز را در اختیار مسؤولان خدوم هلال احمر که همواره در حوادث پای کار هستند، قرار دهد و برای امدادگران زحمتکش که کارمند نیستند نیز در صورتی‌که مغایر با اصول فلسفه کاری هلال احمر نباشد و منافاتی با قانون نداشته باشد تا سقف ۵ روز بیمه در ماه با تأمین اعتبار دولت برای جبران زحمات ایشان به شرط رعایت موازین قانونی داوطلب‌محور بودن در صورت منع قانون و خدشه بر فعالیت داوطلبی تشویقی کسر خدمت سربازی امدادگران جوان حاضر در مناطق حادثه‌دیده لحاظ شود.
۱۳. کسر خدمت سربازی بسیجیانِ جوان، سربازان، امدادگرانِ تمامی سازمان‌های دولتی و غیردولتی حاضر در کمک‌رسانی بحران‌ها حاضر در مناطق بحران‌زده مورد برنامه‌ریزی قرار گیرد.
۱۴. تأمین ردیف بودجه برای تجهیز سازمان‌های پیش‌بینی‌کننده نظیر سازمان هواشناسی و لرزه‌نگاری به دستگاه‌ها و تجهیزات ماهواره‌ای و زیرسطحی اجرایی شود.
۱۵. تصویب قانونی که وزارت ارتباطات برای تمامی استان‌های کشور، بالن یا سیستم‌های مخصوص ارتباطات در شرایط بحرانی و قطع برق را راه اندازی کند.
۱۶. تصویب قانونی که وزارت نیرو (سازمان آبفای شهری و آبفار روستایی) را مکلف کند که موتورخانه‌ها، پمپاژ و سیستم‌هایی را طراحی کند که در صورت خاموشی چندروزه، برق تأمین‌کننده آب شرب باشند و پمپاژ آب متوقف نشود.
۱۷. تمامی سازمان‌ها اعم از دولتی و غیردولتی، مقاومت سازه‌ها و تأسیسات را در برابر زلزله، طوفان، رد ارتعاشات صاعقه، سیل، رانش، تجهیزات ضدحریق به پژوهش‌های مجلس، وزارت مسکن و شهرسازی، پدافند غیرعامل و سازمان بازرسی اعلام کنند.
۱۸. ضمن تشکر از وزیر راه و شهرسازی، خادمان این وزارتخانه، ناظران وزارت راه و کارکنان شرکت زیرساخت و پیمانکاران به‌ویژه کارگران و رانندگان زحمتکش شرکت‌ها و راهداری که در حال خدمات بودند و هستند، به‌دلیل اینکه برخی از قطعات جاده ای یا ترانشه‌ها یا سد‌بندی‌ها یا کیفیت آسفالت و بتن یا اشکال هندسی جاده‌ای یا ایمنی جاده‌ای یا پی و شیب و مصلح‌بودن سد یا مقاومت و کف‌سازی و بستر تونل‌ها یا در برخی نقاط احتمالی هر چند محدود شاید ارزیابی مجدد کیفیت عناوین یادشده لازم باشد، ضمن احترام به عوامل خدوم وزارت راه که زحمت کشیدند هر چند به‌دلیل کسر بودجه تقدیمی از سوی سازمان برنامه و بودجه یا عوامل دیگر، عملیات اجرایی برخی محورها مثل محور سوادکوه و پل پل‌سفید سوادکوه حدود ۲۰ سال با تأخیر قابل ملاحظه به درازا کشید اما بسیاری از خدمات نیز قابل تقدیر است، لذا نیاز هست ناظرین صاحب تجربه و تخصص، خارج از وزارت راه که وابستگی شغلی با وزارت راه ندارند یا ناظران خارج از استان‌های مدنظر از سوی وزارت راه به مناطق اعزام شوند تا به‌صورت رندومی تمامی جاده‌ها و به ویژه ذیل جاده‌ها که هنگام عبور با خودرو در دید نیست، ساختمان‌سازی‌های کشور را به‌صورت سرزده مورد ارزیابی کیفی قرار دهند تا شاهد تکرار مواردی نظیر شکست بیمارستان نوساز استان کرمانشاه پس از زلزله یا شکاف طولی جاده سرخ‌کلا سوادکوه و شکست جاده قاسم‌آباد شهر زیراب و سقوط سد عریض پایین جاده در محور اصلیِ سوادکوه - تهران نشویم و البته این امر به معنای بی‌اعتمادی به ناظران وزارت راه و شرکت زیرساخت یا زیر‌سؤال بردن یا خدای نخواسته اتهام‌زنی و سیاه‌نمایی نیست، چون خدمات و تلاش بسیار خوبی را هم شاهد بودیم بلکه به معنای لزوم نظارت دقیق‌تر است، ضمن اینکه برخی از ابنیه‌های راه آهن در جلوگیری از رانش، هدایت آبراهه، زه‌کشی از منطقه آبخیز رأس به ذیل، استحکام سد و تونل و کف‌سازی، شیب و پی سد، حتی شست‌وشوی ماسه‌ها و جدا‌سازی گل از ماسه برای بتن‌ریزی، سدهای هلالی و شبکه‌ای و لانه‌زنبوری و مشبک و پلکانی بهترین الگو برای جاده‌سازی می تواند باشد.
۱۹. آموزش همگانی بر اساس تخصص هر سازمان در صدا و سیما و میان مردم با ذات کاری سازمان‌ها اجباری شود.
مثلاً اورژانس و مراکز بهداشت آموزش درمانی، بهداشتی، مقابله با بیماری‌ها و تزریقات، آتش نشانی، آموزش مقابله با انواع آتش‌سوزی، هلال احمر آموزش امداد و نجات و کمک‌های اولیه و شرکت‌های آب و برق و گاز نیز به تناسب کاری برنامه‌ریزی شود.
۲۰. درخواست از تمامی سازمان‌ها برای اقدام قبل، حین و پس از بحران و ارایه برنامه و چشم انداز مثل مدیریت بحران که فقط خدمات بعد از بحران نیست بلکه اصل امور پیشگیرانه است که مدیریت پیشگیرانه بر مدیریت بحران ارجح هست، سپس به تعبیر اینجانب از لحظه بحران تا ۳ هفته خدمات حین بحران و خدمات کوتاه مدت، اما از ۳ هفته تا ۳۰ روز به بعد خدمات اساسی و ماندگار باید شروع شود و مسؤولان در وعده‌ها دقت کنند آنچه را وعده دهند که از توان اجرا و عملیاتی‌کردنش بر‌می‌آیند چون خُلف وعده تبعات عدم اطمینان و آسیب اجتماعی در پی دارد.
۲۱. طراحی دوربین‌های کنترل ترافیک شهری و جاده‌ای همچنین دوربین‌های عمومی سازمان‌های عضو کارگروه‌های بحران و شهرداری‌ها همچنین دهیاری‌ها به گونه‌ای باشد که با رعایت مصالح امنیتی و حراستی و به شرط مقاوم بودن در برابر هکرها، در مواقع لزوم قابل اتصال به مراکز مدیریت بحران استان و شهرستان و کشور باشد.
۲۲. سازمان هوا فضا و دانشگاه‌های طراز اول ایران و سازمان ژئوفیزیک و لرزه‌نگاری دانشگاه تهران نیز تشویق به ساخت نسل‌های جدید ماهواره‌ای و سیستم‌های هشداردهنده شوند.
۲۳. پیشنهاد می شود با فرمانده ستاد نیروهای مسلح هماهنگی شود تا با توجه به تعهد، تخصص، همت، تجهیزات و نیروهای انسانی نیروهای مسلح که در سازندگی و امداد و نجات حضور پررنگ دارند و حامی مردم هستند، در ارتش، بسیج، سپاه، نیروی انتظامی، معاونت فنی و مهندسی هم زمان عهده‌دار مدیریت بحران و امداد و نجات نیز شوند و در صورت صلاحدید عضو دائمی کارگروه‌های مدیریت بحران شوند و قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا(ص) نیز هماهنگی و هم‌افزایی نیروهای مسلح در بحران‌ها را با همکاری دولت به‌عهده گیرد.
۲۴. فراتر رفتن از موضوع سیل، همه‌جانبه‌نگر بودن است، به گونه‌ای که در شهرهای تازه‌تأسیس همه موارد حوادث طبیعی و غیرطبیعی پیش بینی شود و همچنین طرح مشترک عبور کابل‌های برق و خطوط آب و مخابرات و سایر موارد مرتبط از تونل مخصوص شهری، طرح جامع فاضلاب شهری به انضمام مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده در رئوس برنامه باشد و دولت ملزم به ارائه لایحه به مجلس برای بودجه متناسب شود.
۲۵. شرکت‌های مشاور و طراح وزارتخانه‌های نیرو، نفت، راه و ارتباطات محل عبور جاده و خطوط آب، برق، گاز، مخابرات را به‌گونه‌ای طراحی کنند که از حریم نقاط خطر‌پذیر، رانش و سیل فاصله گیرند.
۲۶. وزارت جهاد مکلف به سرشماری دام و احشام و طیور شود تا اطلاعات دقیقی از مالکان و آمار در دست داشته باشد که نیاز به بروکراسی شمارش مجدد و استعلام محلی جهت صدق گفتار پس از حادثه برای احشام و طیور نباشد.
۲۷. آموزش تخصصی و نظام‌مند به سازمان‌های همیارِ هلال‌احمر در تقسیم کمک‌های مردمی انجام شود.
۲۸. مواردی نظیر اینکه کمیسیون ماده ۱۰۰ که شاید با اخذ جریمه هر تخلف ساختمانی را بعد از جریمه، قانونی کند اصلی اشتباه است که نیاز به قانون مجلس برای حذف اینگونه تصمیمات و تجدید نظر اساسی در شیوه اجرای ماده ۱۰۰ است.
۲۹. الزام وزارت جهاد به کاشت باغی و زراعی به‌صورت افقی در اراضی شیب‌دار به‌جای طولی در امتداد شیب، الزام وزارت نیرو و شهرداری برای ایجاد بِرید رودخانه و دیواره حفاظتی و سدبندی، انتقال تجربیات آموزش سازمان بنادر و کشتیرانی و آتش‌نشانی پتروشیمی و چاه‌های نفتی به شهرداری‌ها و آتش‌نشانی در تخلیه آب حجم بالا و آتش سوزی سهمگین، تجدید نظر شورای عالی مسکن و شهرسازی، وزارت جهاد و بهزیستی در شیوه همکاری نظام مهندسی عمرانی و کشاوری و کانون روانشناسان، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر حوادث و پای کار آوردن بانک‌ها برای وام کم‌بهره، آموزش به مردم و جابجایی فوری مالکان منازل از گُسل زلزله یا مسیر سیل و ورود خبرنگاران و تحلیلگران صدا و سیما و خبرگزاری‌ها به آسیب‌شناسی‌ها یا کوتاهی احتمالی یا قصور احتمالی قبل از حوادث و همچنین پوشش اخبار خدمات ارائه‌شده به انضمام ارزیابی استراتژی‌های بلندمدت و آمادگی وزارت بهداشت برای تأمین تجهیزات درمانی، دارویی، پادتن و پرسنل حاذق برای مواجهه با هر نوع بیماری نادر یا اپیدمی پس از بحران اجرایی شود.
۳۰. تغییر رویکرد و فرایند کارگروه‌های عمرانی استانداری‌ها و فرمانداری‌ها تحت نظر استانداران با ارائه استراتژی جدید و عملیاتی و اجرایی کردن به‌خصوص در امور پیشگیرانه متناسب با اقلیم جغرافیایی و انواع حوادث از زلزله، سیل، رانش، طوفان، صاعقه، حتی تصادفات و برای امور زیرساختی، سازه‌ها، منازل مسکونی همچنین شناسایی ضعف‌های قبل از بحران و جبران آن مورد توجه باشد.
درخواست دارم پاسخ بر اساس فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر پاسخگو بودن مسؤولان همچنین مطالبه‌گری منطقی برای اینجانب ارسال فرمایید و بدیهی است سؤالات نافی خدمات نمایندگان، دولتمردان و مسؤولان دستگاه‌های غیردولتی نیست.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!