نشست ورشو، از حذف نام ایران تا واکنش‌های منفی گسترده

به گزارش پایداری ملی، روز جمعه بیست‌ویکم دی ماه امسال بود که «مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد که در تاریخ‌های 24 و 25 بهمن ماه (13 و 14 فوریه) کنفرانسی بین‌المللی را با تمرکز بر موضوعات مربوط به ایرانی در «ورشو» پایتخت لهستان برگزار کنند.

پامپئو در مصاحبه با شبکه خبری «فاکس‌نیوز» ضمن اعلام خبر میزبانی مشترک آمریکا و لهستان از این نشست ضد ایرانی، مدعی شد واشنگتن تلاش می‌کند ده‌ها کشور از مناطق مختلف جهان را برای حضور در این نشست گردهم آورد و این همایش برای ارتقای ثبات، امنیت و آزادی در منطقه غرب آسیا و با هدف کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران برگزار می‌شود.

اعلام برگزاری نشست ضد ایرانی ورشو، با واکنش‌های متفاوت بین‌المللی مواجه شد. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه طی کنفرانس خبری سالانه‌ای که روز بیست‌وششم دی ماه برگزار کرد، با بیان اینکه مسکو دعوتنامه واشنگتن برای حضور در این نشست را دریافت کرده اما تصریح کرد که برگزاری نمایش‌های این چنینی نمی‌تواند کمکی به حل بحران‌های منطقه و جهان کند.

لاوروف با اشاره به پیش‌نویس دستورکار این نشست مبنی بر گفت‌وگوها درباره بحران‌های سوریه، یمن و مسائل مربوط به برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران، توضیح داد: «به نظر می‌رسد که کل برنامه این نشست به منظور پیشبرد رویکردهای آمریکا برای مقابله با ایران در منطقه طراحی شده است... در متن دعوتنامه نیز صراحتا اعلام شده که سند پایانی نشست را آمریکا و لهستان بدون حضور احتمالی دیگر کشورها تنظیم و تصویب خواهند کرد. این روند معمول در مسائل بین‌المللی نیست».

چند روز پس از این اظهارات لاوروف، وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای رسما اعلام کرد که در نشست ضد ایرانی ورشو شرکت نمی‌کند. در این بیانیه تاکید شده بود: «دستورکار کنفرانس ورشو درباره خاورمیانه در پوشش تمام مشکلات منطقه بویژه مسئله صلح خاورمیانه شکست خورده است. برنامه ریزی برای برگزاری این کنفرانس بسیار با عجله‌ انجام گرفته بدون اینکه از نظرات کشورهای اثرگذار در خاورمیانه و خارج از این منطقه استفاده شود».

رؤسای جمهور آمریکا و لهستان

در ادامه واکنش‌های منفی به این اقدام آمریکا، «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا – که یکی از تدوین‌کنندگان توافق هسته‌ای ایران و گروه 5+1 بوده و به ادعای خودش در تلاش است تا بعد از خروج واشنگتن از برجام، به هر شکلی که شده آن را حفظ کرده و مانع خروج متقابل ایران شود – اعلام کرد که در نشست ضد ایرانی لهستان شرکت نمی‌کند.

یک مقام ارشد اتحادیه اروپا نیز که نامش فاش نشد به نشریه «وال استریت ژورنال» گفت در مورد مشارکت وزرای خارجه کشورهای اتحادیه اروپا در کنفرانس لهستان هم «ابهامات زیادی» وجود دارد و مشخص نیست که این نشست قرار است چه چشم‌اندازی را برای آینده خاورمیانه ترویج کند.

وال استریت ژورنال به نقل از این مقام اروپایی نوشت که  فرانسه احتمالا از اعزام وزیر خارجه خود به این نشست خودداری می‌کند. انگلیس و آلمان هم هنوز در مورد سطح حضور در این نشست تصمیم‌گیری نکرده‌اند. وزیر خارجه لوکزامبورگ نیز اعلام کرده که به دلیل تداخل برنامه‌هایش، در این کنفرانس شرکت نمی‌کند.

همزمان با این واکنش‌ها، بیش از سه هزار فعال ضد جنگ بین‌المللی از قاره‌های اروپا، آمریکا و آسیا با به راه‌انداختن پویشی در وبگاه گروه غیردولتی «کُدپینک»، طوماری را با محتوای درخواست از کشورهای اروپایی برای شرکت نکردن در آنچه که «کارزار پامپئو علیه تهران» دانستند، امضا کردند.

این فعالان سیاسی، دانشگاهی و اجتماعی سرشناس از آمریکا و اروپا، در این طومار با بیان اینکه هدف نشست ورشو مهیا کردن زمینه‌ای برای درگیری غیرضروری با ایران است، تاکید کردند: «به‌جای نشستی برای مقابله با ایران، ما از جهان می‌خواهیم که به ایالات متحده برای بازگشت به توافق هسته‌ای ایران فشار بیاورد... و تحریم‌های مخرب علیه ایران را مرتفع کند».

در بخش دیگری از این طومار با سرزنش کردن رئیس‌جمهور آمریکا به‌دلیل خروج از برجام، آمده است: «ما از شما می‌خواهیم که در این نشست شرکت نکنید و در عوض، نشست دیگری را با تمام کشورهای منطقه از جمله ایران، میزبانی کنید... این خروج دولت [دونالد] ترامپ از توافق (هسته‌ای) و افزایش خصومت‌ها علیه ایران است که بر بی‌ثباتی منطقه افزوده و اکنون نیز تهدید می‌کنند که می‌خواهند نبرد فاجعه‌بار دیگری را در خاورمیانه شروع کنند».

معاون وزیر خارجه لهستان و همتای ایرانی

وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز با احضار «ویچخ اونلت» کاردار لهستان در تهران، مراتب اعتراض رسمی به میزبانی ورشو از این نشست آمریکایی را به اطلاع وی رسانده و از وی توضیح خواست. کاردار لهستان در این دیدار با ارائه توضیحاتی در خصوص کنفرانس مذکور،  بر ضد ایرانی نبودن آن و بیان اینکه مواضع لهستان با اظهارات اخیر مقامات آمریکایی متفاوت است.

فراخوانده شدن کاردار لهستان به وزارت خارجه، واکنش ورشو را درپی داشته و وزارت خارجه این کشور با صدور بیانیه‌ای مدعی شد: «به عقیده ما، جامعه بین‌الملل این حق را دارد که موضوعات مختلف منطقه‌ای و جهانی را به بحث گذاشته و لهستان هم [این حق را دارد] که کنفرانسی را برگزار کند که هدف آن ایجاد بستری برای اقداماتی برای ترویج ثبات و شکوفایی در منطقه خاورمیانه است».

بعد از افزایش فشارهای بین‌المللی به واشگتن و ورشو بر سر نشست ضد ایرانی، «یاچک چاپوتوویچ» وزیر امور خارجه لهستان در مصاحبه با یک رسانه محلی به تشریح دلایل میزبانی این کشور از نشست صد ایرانی پرداخته و مدعی شد که لهستان امیدوار است این کنفرانس به «بن‌بست» پیش‌آمده میان اروپا و آمریکا بر سر ایران، خاتمه دهد.

چاپوتوویچ در پاسخ به این سوال که آیا کنفرانس ورشو به‌دنبال منزوی کردن ایران است، ادعا کرد: «این کنفرانس اهداف متفاوتی دارد: بحث در مورد وضعیت خاورمیانه و آغاز روند ایجاد صلح‌ و امنیت در این منطقه... با این حال جامعه بین‌المللی، ایرانِ امروز را تهدیدی جدی می‌داند. آمریکایی‌ها هم به همین دلیل از توافق هسته‌ای خارج شدند».

وی سپس درباره دعوت نشدن نماینده‌ای از ایران به نشستی که درباره این کشور است، گفت: «ما نماینده ایران را [به نشست ورشو] دعوت نکردیم، چراکه که این امر از روند عادی گفت‌وگوها جلوگیری می‌کند. ایرانی‌ها از ادبیاتی استفاده می‌کنند که به سختی قابل پذیرش است. آن‌ها اخیرا با این لحن به لهستان اشاره کرده‌اند».

یک روز پس از این مصاحبه (دوم بهمن) «جاناتان کوهن» نماینده موقت آمریکا در سازمان ملل متحد در جلسه شورای امنیت با عقب‌نشینی از اظهارات «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا درباره تمرکز نشست ورشو بر مسائل ضد ایرانی، گفت: «دستور کار این جلسه موارد زیر را شامل می‌شود: بحث درباره بحران‌های بشری در سوریه و یمن، برگزاری جلساتی درباره توسعه موشکی، افراط‌گرایی و امنیت سایبری... این هم اهمیت دارد که به صراحت بگوییم که محور این نشست وزراتی چه چیزهایی نخواهد بود. [این جلسه]، محفلی برای طرح دعوی مجدد درباره صلاحیت‌های برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نیست».

وزرای خارجه آمریکا و لهستان

وبگاه خبری تحلیلی «المانیتور» نیز طی یادداشتی در تاریخ چهارم بهمن ماه  با بیان اینکه نشست مذکور باعث آشکار شدن نگرانی و احتیاط متحدان آمریکا در حمایت از سیاست‌های ضد ایرانی واشنگتن شده، نوشت که اروپایی‌ها در تلاش هستند تا از تمرکز ضد ایرانی این نشست بکاهند.

المانیتور به نقل از منابع اروپایی نوشت: «متحدان اروپایی (آمریکا) به دنبال بهانه‌هایی هستند تا هیأت دیپلماتیکی با سطح پایین، نه در سطح وزرای خارجه، به کنفرانس ورشو در تاریخ 13 و 14 فوریه (24 و 25 بهمن) اعزام کنند و همچنین درپی روش‌هایی هستند تا به‌صورت غیرمستقیم و بدون سرزنش کردن آمریکا، دستور کار این نشست را تضعیف و تقلیل دهند».

بعد از اینکه واشنگتن آهسته آهسته خود را در حال منزوی شدن در برگزاری نشست ضد ایرانی ورشو دید، مجبور شد که اعلام کند دستورکار کنفرانس لهستان علیه ایران نیست. یک مقام آمریکایی در نشست خبری توجیهی هشتم بهمن ماه درباره کنفرانس لهستان گفت که نشست ورشو دستورکار ضد ایرانی ندارد.

وزرای خارجه عراق و لبنان – که آمریکایی‌ها امید زیادی برای حضورشان در نشست ورشو برای وارد کردن فشار حداکثری به ایران داشتند – اما اعلام کردند که وارد هیچ محوری علیه ایران نخواهند شد و در کنفرانس  لهستان نیز شرکت نمی‌کنند.

«بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز که پای‌کار تمام نشست‌های کوچک و بزرگ، مهم و غیرمهم علیه ایران است، برای کاستن از این انزوای آمریکایی‌ها در روز نهم بهمن ماه اعلام کرد که در کنفرانس ورشو شرکت کرده و علیه ایران نیز سخنرانی خواهد کرد.

روزنامه «جروزالم پست» در ادامه گزارش داد که نتانیاهو در حاشیه این نشست، با وزیر خارجه و معاون رئیس‌جمهور آمریکا دیدار و تصمیماتی علیه ایران اتخاذ خواهند کرد. نتانیاهو در این باره مدعی شد: « اولین موضوعی که بررسی می‌شود ایران است که چگونه می‌توان از سنگر بندی این کشور در سوریه جلوگیری و تجاوزگری‌هایش در منطقه را خنثی کرده و ورای همه آنها چگونه می‌توان از دست‌یابی ایران به تسلیحات هسته‌ای جلوگیری کرد.»

توئیت ظریف در واکنش به میزبانی لهستان

امارات عربی متحده هم در تاریخ چهاردهم بهمن ماه به‌دنباله‌روی از آمریکا و رژیم صهیونیستی ضمن استقبال از طرح آمریکا برای برگزاری کنفرانس لهستان، آن را وسیله‌ای «برای ارسال پیام یکپارچه به ایران در خصوص دغدغه‌های جامعه جهانی درباره فعالیت‌ها و دخالت‌های نگران‌کننده آن در منطقه» برشمرد.

روزنامه سعودی «الشرق الاوسط» طی یادداشتی در تاریخ 21 بهمن مدعی شد که قرار است کنفرانس ورشو به تشکیل شش کمیته کاری [کارگروه] برای اجرای توصیه‌های کنفرانس منجر شود. این شش کمیته در حوزه‌های «مبارزه با تهدید امنیت سایبری»، «موشک‌های بالستیک»، «مبارزه با تروریسم»، «فراهم کردن امنیت و انرژی»، «امنیت راه‌های دریایی» و «حقوق بشر» فعال‌ خواهند بود؛ حوزه‌هایی که به شکل مستقیم به رفتار ایران در خاورمیانه مربوط است.

الشرق الاوسط نوشت که ایده کنفرانس ورشو به چند ماه پیش برمی‌گردد که دونالد ترامپ پیشنهاد کرد ائتلافی گسترده با هدف ایجاد «ائتلافی ضد ایران به موازات ائتلاف ضد داعش» تشکیل شود.

همان روز یک مقام ارشد لهستانی که نامش فاش نشد در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای اعلام کرد برنامه موشکی ایران یکی از موضوعاتی است که نشست ورشو بررسی می‌شود.