صادرات ۱ میلیون و ۲۲۵ هزار بشکه‌ای نفت ایران در ماه‌های اخیر

به گزارش پایداری ملی، یکی از مهمترین سوالاتی که درباره لایحه بودجه سال ۹۸ مطرح است، میزان واقعی بودن رقم درنظر گرفته شده برای صادرات نفت با توجه به اجرایی شدن تحریم های نفتی آمریکا است.

همانطور که تاکنون مسئولان سازمان برنامه و بودجه بارها اعلام کرده اند، لایحه بودجه سال آینده بر مبنای صادرات نفت روزانه ۱.۵ میلیون بشکه (به تفکیک ۱ میلیون و ۳۷۴ هزار بشکه در روز نفت خام و ۱۲۶ هزار بشکه در روز میعانات گازی) تنظیم شده است. بر همین اساس ۱۴۲ هزار میلیارد تومان از منابع عمومی دولت در سال ۹۸ قرار است از محل درآمدهای نفتی تامین شود.

بسیاری از کارشناسان و مراکز پژوهشی مانند مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی اعتقاد دارند رقم درنظر گرفته شده برای میزان صادرات نفت ایران در لایحه بودجه سال ۹۸ بسیار خوش بینانه است و این رقم در سال آینده احتمالا حدود ۱ تا ۱.۲ میلیون بشکه در روز خواهد بود.

*آمارهای رسمی درباره میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی در سال ۹۷

یکی از بهترین روش ها برای بررسی این موضوع که رقم پیش بینی شده توسط سازمان برنامه و بودجه برای میزان صادرات نفت در سال ۹۸، رقم منطقی است یا خوش بینانه، بررسی میزان صادرات نفت ایران در ماه های اخیر است.

معمولا آمارهای مربوط به میزان صادرات نفت کشورمان توسط وزارت نفت به عنوان مسئول فروش نفت ایران و سازمان برنامه و بودجه به عنوان مسئول توزیع درآمدهای نفتی اعلام می شود. در ماه های اخیر و همزمان با خروج آمریکا از برجام و اجرایی شدن تحریم های نفتی این کشور علیه ایران، مدیران ارشد وزارت نفت درباره میزان صادرات نفت کشورمان روزه سکوت اختیار کرده اند و از ارائه هر گونه اطلاعاتی درباره این موضوع خودداری می کنند.

با این وجود، سازمان برنامه و بودجه در سال ۹۸ بارها آمارهایی درباره میزان صادرات نفت کشورمان اعلام کرده است که می توان با استفاده از آمارهای مذکور، میزان صادرات نفت ایران در ماه های مهر و آبان یعنی همزمان با اجرایی شدن تحریم های نفتی آمریکا را تخمین زد.

محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه در نشست خبری در تاریخ ۲۲ خردادماه با اشاره به اینکه میانگین قیمت فروش نفت ۶۵ دلار برای هر بشکه است گفت: «طی دو ماه گذشته بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی صادر کرده‌ایم». همچنین رئیس سازمان برنامه و بودجه در مصاحبه با خبرگزاری خانه ملت در تاریخ ۵ تیرماه گفت: «برای 3 ماه گذشته فروش روزانه دو میلیون و 410 هزار بشکه نفت پیش‌بینی شده بود که خوشبختانه حدود دو میلیون و 800 هزار بشکه نفت به فروش رفت و پیش‌بینی قیمت  55 دلاری برای هر بشکه نفت صورت گرفته بود اما هر بشکه نفت تا حدود 65 دلار فروخته شد».

به علاوه، نوبخت در نهمین جلسه ستاد تهیه و تدوین لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ کل کشور در تاریخ ۲۴ مهرماه، با اشاره به گزارش وزارت نفت در هفته گذشته اظهار کرد: «این گزارش حاکی از آن است که ما توانسته‌ایم، دو میلیون و ۳۱۳ هزار بشکه نفت با قیمت متوسط هر بشکه ۷۰ دلار و ۷۶ سنت صادر کنیم در حالی که در قانون بودجه سال ۱۳۹۷ این رقم را حدود ۵۵ دلار پیش‌بینی کرده بودیم».

این اظهارات رئیس سازمان برنامه و بودجه نشان می دهد که میزان صادرات نفت (نفت خام و میعانات گازی) ایران در نیمه نخست امسال حدود ۲ میلیون و ۳۱۳ هزار بشکه در روز بوده است.

همچنین در گزارش سازمان برنامه و بودجه درباره عملکرد منابع و مصارف عمومی دولت در هشت ماهه ۹۷ آمده است: «میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی در هشت ماهه اول سال به طور میانگین ۲۰۴۱ هزار بشکه در روز بوده که ۳۶۹ هزار بشکه در روز کمتر از مبنای بودجه مصوب ۱۳۹۷ است. میانگین قیمت صادراتی هر بشکه نفت نیز ۷۱.۵۳ دلار بوده است که ۱۶.۵۳ دلار بیشتر از مبنای رقم مصوب است».

براساس گزارش فوق هم میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی در هشت ماهه اول سال به طور میانگین ۲ میلیون و ۴۱ هزار بشکه در روز بوده است.

با مقایسه دو آمار فوق مشخص می شود «مجموع» صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در ماه های مهر و آبان امسال، ۲ میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه در روز بوده است. در نتیجه، متوسط صادرات نفت خام و میعانات گازی کشورمان در ماه های مهر و آبان حدود ۱ میلیون و ۲۲۵ هزار بشکه در روز بوده است.

کاهش چشمگیر صادرات نفت ایران در ماه های اخیر در حالی رخ داده است که راهکارهای مقابله با تحریم های نفتی آمریکا مانند عرضه نفت در بورس و همچنین تهاتر نفت با روسیه، به دلایل نامعلومی توسط وزارت نفت به صورت جدی دنبال نمی شود.

*ضرورت جدی گرفتن احتمال عدم تحقق بخشی از درآمدهای نفتی در سال ۹۸ 

با توجه به میزان متوسط صادرات نفت (نفت خام و میعانات گازی) ایران در ماه های مهر و آبان امسال و همانطور که بسیاری از کارشناسان و مراکز پژوهشی مطرح کرده بودند، رقم در نظر گرفته شده برای میزان صادرات نفت در سال آینده یعنی ۱.۵ میلیون بشکه در روز، رقم خوش بینانه ای محسوب می شود که به احتمال فراوان محقق نخواهد شد.

بر همین اساس، تنظیم لایحه بودجه سال آینده بر مبنای این رقم خوش بینانه اقدام منطقی محسوب نمی شود و انتظار می رود نمایندگان مجلس بخصوص اعضای کمیسیون تلفیق به این موضوع توجه خاصی داشته باشند و با کاهش درآمدهای نفتی و استفاده از سایر راهکارهای افزایش منابع بودجه که در گزارش اخیر مرکز پژوهش های مجلس به برخی از آنها اشاره شد، جلوی ایجاد کسری قابل توجه بودجه در سال ۹۸ را بگیرند.

البته در صورتی که نمایندگان مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه ۹۸، وزارت نفت را ملزم به عرضه نفت در بورس به صورت منظم (هفتگی) و با حجم بالا (مثلا ۱۰ تا ۳۰ درصد حجم صادرات نفت) کند هم امکان افزایش صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در سال آینده با استفاده از ظرفیت بخش غیردولتی وجود دارد.