اصناف می­ تواند یکی از ارکان اصلی پدافند غیرعامل را تشکیل دهد

به گزارش پایداری ملی از تسنیم، علی فاضلی رئیس اتاق اصناف درباره تحریمهای یک جانه ایالات متحده آمریکا علیه کشورمان و تاثیر آن بر اصناف، گفت.

وی در بخشی از این مصاحبه  اصناف را با توجه به اینکه مردمی هستند و مشمول تحریم ها قرار نمی گیرند راه دو زدن تحریمهای اقتصادی میداند و معتقد است که ابتکار عمل را در دست می گیرند.

وی اشاره می کند که کشور های توسعه یافته امروز، راه سختی برای پیشرفت اقتصادی طی کرده اند که مسیر این کشورها  از اتکا به بخش خصوصی و سپردن امور به آنها، گذشته است. متن این مصاحبه تفصیلی را در ذیل مطلب مشاهده کنید. 

سوال:  نگاه رییس اتاق اصناف ایران به تحریمهای تحمیلی به کشورمان چیست؟ 3میلیون بنگاه اقتصادی کشور چه تاثیری از تحریم خواهند پذیرفت؟شما به عنوان مسئول بنگاههای اقتصادی کوچک تولیدی و توزیعی چه برنامه ای دارید؟
 
جواب: مطابق با فرمایش مقام معظم رهبری در مقدمه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، لازم است برای تحلیل درست و دقیق از تحریم، این موضوع در" مختصات جنگ اقتصادی" شناسایی شود. از این رو، تحریم به­ مثابه­ یک ابزار جنگی با ماهیت اقتصادی ویژگی هایی دارد، که قطعا دفاع در برابر آن، به مراتب از پدافند در برخوردهای فیزیکی و نظامی، پیچیده تر و دشوار تر است.

 در متون علمی موجود در این رابطه از تحریم ها بعنوان هواپیماهای بدون سرنشین یاد می‌­شود که با کمترین هزینه و بیشترین دقت می­‌تواند ساختار اقتصادی یک کشور را  از محدودیت‌­های تجاری در مورد چند قلم کالا تا محاصره کامل اقتصادی پوشش دهند.

علاوه بر این پیامدهای جنگ اقتصادی با ابزار تحریم به مراتب مخرب‌­تر از جنگ نظامی است. در جنگ اقتصادی افزارهای نظامی کارایی ندارد و تدارک جنگ ­افزارهای اقتصادی که به مراتب دشوارتر از نوع نظامی آن است، ضروری است.

یا مثلا؛ جنگ اقتصادی مقید و محدود نیست. در جنگ­‌های نظامی قیود بسیاری از جمله مشروعیت کشتار، ترس از شدت گرفتن جنگ، نابودی کامل طرفین و ... از جمله مولفه­‌هایی است که شدت و حدت جنگ را کنترل می­‌کند. در حالیکه در جنگ اقتصادی تنها قیود موجود زیان طرف تحریم­ کننده از محدودیت تجارت با کشور هدف به علاوه اقدامات تلافی جویانه­ی طرف مقابل است.

 در مورد ایران که توان متعارف کمی برای تاثیرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد، هزینه‌­ی جنگ اقتصادی برای دشمن بسیار پایین است.

همین طور، جنگ­های اقتصادی تخریبی و تحدیدی است. جنگ ارزی نمونه‌­ای از یک جنگ اقتصادی تخریبی است، اما محدودیت ورود تکنولوژی به کشور نوعی جنگ اقتصادی تحدیدی است. این دو نوع جنگ در کنار یکدیگر فشار مضاعفی وارد می‌­کند و هیچ یک از آن­ها را بدون ابزارهای لازم نمی­توان پاسخ گفت. وقتی محدودیت تکنولوژیک در دراز مدت اقتصاد یک کشور را به اضمحلال می‌­کشاند، چگونه قدرت پول آن کشور امکان مقاومت در برابر حملات ارزی را خواهد داشت؟

سوال:با این وجود بیراه نیست اگر بگوییم ایران در طول 40 سل گذشته در این جبهه هم در حال نبرد بوده؟

جواب؛ بله، ما از ایتدای انقلاب علاوه بر جنگ نظامی 8ساله که جنگی تمام عیر به کشور تحمیل شد، با انواع تحریم ها نوع دوم که محدودیت ورود تکنولوژی بوده ، مواجه بوده ایم. اما به اعتقاد من به عنوان یک کارشناس اقتصادی مهمترین مسئله در جنگ اقتصادی، خودتخریبی است.

خطرناک­ترین ویژگی جنگ اقتصادی از طریق تحریم، فرسایشی بودن آن است. جنگ­ افزارهای اقتصادی بر خلاف سخت افزارهای چنگ نظامی با یکبار استفاده معدوم نمی­شوند، بلکه بارها و بارها قابل استفاده هستند. به عنوان مثال تحریم­های هسته­ای می­تواند بر سر موضوعات حقوق بشری باز گردد. به همین دلیل معتقدم کشور باید برای دوران جدید جنگ های اقتصادی آمادگی لازم را کسب کند؛ که مقابله با تحریم­ها هم بخشی از این برنامه ­ی دفاعی است.

سوال؛ پرسش اولم را مجدد به شکلی دیگر  مطرح می کنم؛ تشکیلات رسمی اتاق اصناف ایران برای مقابله با تحریم ها چه برنامه ای دارد؟
 
پاسخ: ما از ابتدای جنگ یک پیام واحد را به مدیریت کشور مخابره کردیم و مضمون آن در همه این سالها این بوده است که مقابله با تحریم‌­ها محقق نمی‌­شود، مگر با حرکت به سمت یک اقتصاد مردم محور که اصناف به عنوان فعالین اقتصادی برآمده از قاعده­ هرم جامعه، نقش بسیار موثری در آن خواهند داشت.این راهی است که بسیاری کشورهای توسعه یافته آن را طی کردند.

راه سخت و پرمشقتی است اما سرنوشت و نتیجه آن شیرین است.آلمان، چین و کره جنوبی مثالهای روشن این مدل اقتصادی هستند و هر کدام از این الگوها به خوبی در این مسیر توفیقات قابل اعتنایی داشته اند.  مهمترین ویژگی اصناف برای نقش آفرینی در این عرصه مقیاس کوچک، انعطاف و چابکی، تعدد واحدهای صنفی و برخورداری از تشکل‌­های مردمی سازمان­ یافته صنفی است. البته این تنها شروط لازم است و برای تحقق شروط کافی باید کارهای زیادی انجام شود، که امروز سنگ بنای بخش بزرگی از آن نهاده شده است.

نسبت صنوف تولیدی با توزیعی تغییر کرده است

سوال؛ به نظر شما در طول 40 سال گذشته در این مسیر قرار داشتیم؟ریلگذاری اقتصادی صحیح و برمبنای صحیح هدف گذاری شده بود؟

پاسخ:در دوران جنگ بله؛ تمام توان صنوف تولیدی در راستای تامین نیازهای داخلی کشور هدف گذاری شده بود حتی برخی مایحتاج نظامی جنگ در کارگاه‌های کوچک صنوف تولیدی تهیه میشد و این سنگ بنای بسیاری از تولیدات ادوات نظامی و سیر در مسیر خودکفایی شد.

اما در میانه راه این مسیر با توقف و حرکت معکوس مواجه شد و درهای کشور به سوی کالاهای مصرفی باز شد و صنوف تولیدی به سمت اضمحلال و یا به سپرده گذاران بانکی تبدیل شدند یا به توزیع کنندگان و فروشندگان تغییرماهیت دادند و این مارا به جایی رساند که هم اینک نسبت صنوف تولیدی به توزیعی کمتر از 40 به 60 است و در خود صنوف تولیدی آن بخش زیربنایی مثلا ریخته گران محدود و از درون تهی شدند.

واحد های صنفی در زمان تحریم ابتکار عمل را در دست می‌گیرند

سوال: صنوف در مواجهه با تحریم‌ها چه کار خواهند کرد؟

پاسخ: واحدهای صنفی بدلیل عدم­ وابستگی به نهادهای دولتی و حکومتی، قاعدتا نباید مشمول قوانین تحریم شوند و اساسا برخورد با این فعالین اقتصادی، مغایر با ادعای تحریم ­کنندگان مبنی بر تلاش برای عدم ­آسیب­ رسانی به مردم ایران خواهد بود؛ لذا واحدهای صنفی در دوران تحریم از ابتکار عمل و قدرت مانور زیادی برخوردار هستند و می توانند مواد اولیه و تجهیزات خود را وارد کنند و  از طرفی در دوران تحریم، گاهی اوقات لازم است  صنایع کشور برای تامین نوع خاصی از کالا بسیج شوند.

در زمان جنگ بارها و بارها این اتفاق رخ داد، که برای تامین نیاز جبهه ­ها، امکانات کشور در یک جهت خاص بسیج می­‌شد. طبیعتا این حالت زمانی امکان­پذیر است، که صنایع کشور از انعطاف و چابکی مناسب برخوردار باشند و بتوانند امکانات تولیدی خود را در کمترین زمان با نیاز کشور تطبیق دهند.

این پدیده در دنیای امروز چندان نا آشنا نیست و اساسا صنایع امروزی برخلاف صنایع گذشته که با یک ساختار تولیدی بسیار بزرگ به تولید انبوه محصولات یکنواخت می­ پرداختند، به سمت کاهش مقیاس و افزایش انعطاف در جهت اغنای سلایق متنوع مشتریان مختلف حرکت کرده ­اند. به عبارت دیگر، به طور کلی امروزه واحدهای تولیدی سعی دارند با مقیاس کوچک و تنوع محصولات، نیازهای متنوع مشتریان را برآورده سازند. البته وجود دانش، تکنولوژی عمومی پیشرفته، خلاقیت و نوآوری و توانمندی­‌های دانش­ پایه  شروط کافی برای رسیدن به این نقطه است.

بر این اساس، واحدهای صنفی شروط لازم برای انعطاف اقتصادی در مقابل تحریم را دارا هستند و لازم است برخی ویژگی­های دانش ­محور آنان تقویت شود. در این صورت هم در مقابل تحریم ­ها و جنگ اقتصادی، اقتصاد مقاوم­تری خواهیم داشت و هم برای رقابت در بازارهای داخلی و خارجی قدرت رقابت بیشتری کسب خواهیم کرد.

سوال: نظام نظارتی بر اصناف در زمان تحریم چگونه عمل خواهد کرد؟

پاسخ: یکی از مسائل اساسی در شرایط خاص کشورها ، خواه این شرایط ناشی از تحریم، بلایای طبیعی و یا جنگ نظامی باشد و شدت آن کم، متوسط یا زیاد باشد، بحث اعمال حمایت‌ها ونظارتها است. در واقع در شرایط خاص حفظ برخی از متغیرهای حیاتی جامعه، ضروری است. بعنوان مثال وزیر جنگ اقتصادی بریتانیا در دوران جنگ جهانی دوم، می­‌گوید فقدان انرژی و غذا می­تواند ماشین و انسان را از کار وادارد و همین موضوع یک کشور را با شکست مواجه می­کند؛ مثلا اقلام اساسی مصرف خانوار، مهمترین بسته ­ی کالایی است که تامین آن در حکم یک متغیر حیاتی و ضروری است. از این رو، بحث حمایت ها در دوران شرایط خاص اهمیت دو چندانی می­‌یابد.

 در حوزه کنترل نیز باید توجه داشت که یک نظام کنترلی از یک کنترل­ کننده، یک کنترل­ شونده و یک جریان ارتباطی تشکیل شده است و بیشترین نقش در این نظام به عهده جریان ارتباطی است. در اصناف این جریان ارتباطی به صورت سازمان­ یافته وجود دارد و در کمتر بخش اقتصادی این سازمان­ یافتگی که برآمده از خودسازماندهی خودانگیخته است و با مشروعیت و اشراف مناسب همراه است.

 به عبارت دیگر، وقتی از کنترل از طریق جریان ارتباطی سازمان ­یافته در اصناف صحبت می­‌کنیم و ویژگی خودسازماندهی برای این سازمان را بر می‌­شمریم؛ اشاره به کنترل بازار از طریق عوامل بازار یا به عبارت دیگر یک کنترل درونی داریم.

من معتقدم  کنترل این چنینی بر بازار با کمترین هزینه، بیشترین کارایی و بازدهی را به همراه دارد. در این موضوع نیز، وجود جریان ارتباطی سازمان ­یافته میان تشکل های صنفی تا واحد صنفی شرط لازم برای کارایی یک نظام کنترل است، اما شرط کافی وجود قوانین کارآمد، تناسب اختیارات و مسئولیت ها، امکانات روزآمد، هماهنگی سایر دستگاه­ها، اراده و همراهی تصمیم ­سازان بالادستی و البته تخصیص بودجه مورد نیاز است.

به عنوان سوال پایانی؛آیا رییس اتاق اصناف ایران خود از تاثیر تحریمها بر اصناف نگران است؟

هم آری و هم نه؛ اصناف از شرایط لازم برای نقش آفرینی در عرصه­ جنگ با ابزارهای اقتصادی و رویکرد تجاری برخوردار است و می­تواند یکی از ارکان اصلی پدافند غیرعامل را تشکیل دهد و این آمادگی در اصناف وجود دارد که در این عرصه قویا ورود کنند، اما همراهی و اراده­ و اعتماد سایر ارکان تصمیم­ گیری در کشور نیز در این موضوع موثر است.