پایان توافق سنتی واشنگتن و ریاض؛ باج خواهی جدید ترامپ از عربستان "حراج نفت در مقابل امنیت"

به گزارش پایداری ملی، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به صورت تدریجی حجم مبلغی که در برابر حمایت از رژیم آل سعود از این کشور مطالبه می‌کند را شفاف‌تر کرده است. مبلغی که به نظر می‌رسد بالغ بر چندین میلیارد دلار است. البته در واقع باید گفت که او خواستار آزادی عمل در تصمیم گیری در خصوص نفت و گاز عربستان سعودی است. این در حالی است که قیمت شرکت آرامکو عربستان بالغ بر 2000 میلیارد دلار ارزیابی شده است.

مطالبی که دونالد ترامپ در ایالت ویرجینیای شرقی آمریکا مطرح کرد، اعلام رسمی این کشور در خصوص پایان مرحله پول‌های نفتی در برابر حمایت از رژیم آل سعود بود و وی در این سخنان در واقع تأکید کرد که واقعیت جدید مبتنی بر آزادی عمل آمریکا در تصمیم‌گیری در خصوص نفت این کشور در مقابل حمایت از رژیم آل سعود است.

مرحله گذشته در مناسبات بین آمریکا و عربستان سعودی با عنوان توافق نفت در برابر حمایت معروف بود. این مرحله در جریان دیدار فرانکلین روزولت و ملک عبدالعزیز بر روی عرشه ناو کوینسی آمریکا در سال 1945 بنیانگذاری شد. به این ترتیب آمریکا میراث خوار استعمار انگلیس در کشورهای حاشیه خلیج فارس شد و مسئولیت حمایت از عربستان در مقابل تهدیدات خارجی و داخلی حاکمیت آل سعود را برعهده گرفت.

با این وجود در مرحله گذشته عربستان نفت و چاه‌های نفتی این کشور و منابع زیرزمینی خود را به آمریکا تحویل نداده بود و دلارهای نفتی خود را به شکل قراردادهای تسلیحاتی و فروش کالا و ارائه خدمات و ... به این کشور می داد. با این وجود جریان‌های سیاسی و دینی عربستان مخالف سلطه آمریکا بر این کشور بودند.

روش حمایت آمریکا از عربستان در مقابل درآمدهای نفتی در دوره دوم ریاست جمهوری باراک اوباما با تزلزل مواجه شد و رژیم آل سعود به حمایت از جنگ‌های نیابتی در منطقه فراتر از نیازمندی‌های آمریکا همت گماشت. این جنگ‌ها به صورت ویژه در عراق و سوریه و یمن دنبال می‌شد. اوباما معتقد بود که آمریکا نمی‌تواند در برابر تناقض‌هایی که تهدید کننده فروپاشی داخلی سعودی‌ها است، از این رژیم حمایت کند. به همین علت اوباما از عربستان خواست تا روش‌های حاکمیت خود را تغییر دهد و اصلاحات داخلی را در این کشور انجام دهد.

ترامپ اما این روش را کاملا دگرگون کرد و ابراز داشت سلاح‌هایی که عربستان سعودی از آمریکا و کشورهای غربی خریداری می‌کند، برای حمایت از این کشور کافی نیست. وی تاکید کرد که عربستان در برابر تحویل دادن درآمدهای خود نمی‌تواند از امنیت برخوردار باشد، بلکه باید به ترامپ آزادی عمل در خصوص افزایش تولید نفت عربستان سعودی برای تحت پوشش قرار دادن نیازهای بازار را بدهد، چرا که ترامپ به دنبال افزایش تحریم‌ها بر ایران و کاهش صادرات نفت این کشور بود. وی همچنین تلاش داشت سازمان اوپک را از بین ببرد و قیمت نفت را کاهش دهد تا به این ترتیب بتواند از آمریکا و کشورهای صنعتی در برابر بحران‌های اقتصادی که در نتیجه افزایش احتمالی قیمت نفت و گاز گریبان‌گیر آنها می‌شود حمایت کند.

هزینه‌های مستقیمی که ترامپ از عربستان طلب می‌کند، تهدیدات جدی در خصوص بحران اقتصادی داخلی در عربستان را افزایش داده است. نرخ تعادلی قیمت نفت در بودجه عربستان سعودی حدود 87 دلار برای هر بشکه تعریف شده و در صورتی که قیمت نفت کاهش پیدا کند، بودجه عربستان نیز با کسری مواجه خواهد شد. در حالی که بودجه مازاد عربستان در سال 2008 بالغ بر 155 میلیارد دلار بود، اما کسری بودجه این کشور در سال 2018 فراتر از رقم 60 میلیارد دلار است.

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی برای جبران خسارت‌های ناشی از کسری بودجه تلاش کرده هزینه‌های دولتی را حدود 30 میلیارد دلار کاهش دهد. وی همچنین به دنبال خصوصی سازی 5 درصد از سهام آرامکو به ارزش 30 میلیارد دلار است. البته تمامی این اقدامات باعث تهدید بیشتر قشر فقیر در عربستان سعودی می‌شود، چرا که افزایش صرفه‌جویی های دولتی آنها را تهدید می کند و شاهزادگان سعودی از کنار گذاشتن امتیازات خود در مالکیت نفت عربستان خودداری می‌کنند.

ترامپ به ملک سلمان یادآور شد که هزینه حمایت واشنگتن از عربستان بسیار بیشتر از صدها میلیارد دلاری است که این کشور تاکنون پرداخت کرده است. نیم نگاه ترامپ به خصوصی سازی تمامی شرکت آرامکو در بورس نیویورک است تا به این ترتیب 2000 میلیارد دلار پول را از چنگ عربستان در آورد و تصمیم گیری در خصوص آن را برعهده خود داشته باشد. البته احتمالا نگاه ترامپ فراتر از این باشد و وی تلاش کند عربستان را به استقراض از بانک جهانی و بانک‌های آمریکایی مجبور کند تا به این ترتیب بالاترین بودجه موجود در میان کشورهای عربی را از بین ببرد.

نکته قابل توجه اینکه ترامپ همچنان هیچ اشاره‌ای به قانون جاستا نکرده است. قانونی که بار دیگر تحرکات خود را آغاز کرده تا خسارت خانواده‌های 2500 قربانی حادثه 11 سپتامبر و 20 هزار زخمی و موسسات متضرر را که بالغ بر صد میلیارد دلار است، از عربستان طلب کند.

با این وجود ترامپ هیچ حمایتی از عربستان در مورد تناقض‌های داخلی که حاکمیت این کشور را تهدید می‌کند، به عمل نیاورده و حتی به دنبال افزایش این تناقض‌ها است. ترامپ حتی در برابر تهدیدات خارجی نیز از عربستان حمایت نمی‌کند، بلکه این کشور را تشویق می کند تا دولت‌های منطقه را تهدید کند. تنها موضوعی که ترامپ از عربستان حمایت می کند، در روند تجاوز به یمن و کشتار یمنی‌ها و گرسنه نگه داشتن آنها است.