چرایی ضرر اروپا از تحریم نفتی ایران

به گزارش پایداری ملی، با متوسل شدن ایران به دیوان بین‌المللی دادگستری (لاهه) در راستای تعلیق تحریم‌های هسته‌ای توسط دولت ترامپ، اروپا خود را آماده شرایط جدید می‌کند چون اجرای کامل حلقه‌های اقدامات تنبیهی آمریکا ازجمله تحریم‌های ثانویه در فصل پایانی سال‌جاری صدماتی به کسب‌و‌کارهای اروپایی وارد می‌کند. با توجه به اقدامات اخیر دولت ترامپ، اهداف کاخ سفید یعنی ممانعت از ورود نفت ایران به بازار‌های جهانی و کاهش قدرت مالی ایران آشکار شده است. اگرچه با افزایش قیمت نفت به‌نظر می‌رسد که سیاست‌های کاخ‌سفید علاوه‌بر ایران به کشورهای دیگری نیز لطمه وارد کند. آیا کسب‌وکارهای اروپایی به شدت متضرر خواهند شد یا توان ایستادن در مقابل ایالات‌متحده را دارند 

وب‌سایت نفتی اویل‌پرایس در گزارشی با هشدار نسبت به پیامد‌های فاجعه‌بار تحریم نفتی ایران برای متحدان واشنگتن به‌ویژه کشورهای اروپایی نوشت: ایران اکنون در اوپک و پس از عربستان سعودی و عراق سومین تولید‌کننده بزرگ نفت جهان با ظرفیت تولید روزانه ۴ میلیون بشکه نفت به‌شمار می‌آید. اکنون غول‌های اقتصادی از آمریکای شمالی تا اروپا و شرق آسیا با افزایش فعالیت‌های اقتصادی روبه‌رو هستند که این موضوع خود به افزایش تقاضای ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای نفت در روز منجر شده است. همان‌طور که پیش‌تر تهران هشدار داده است اوپک از ظرفیت‌های لازم برای پاسخ به کمبود تولید نفت ایجاد شده در پی فشار آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران برخوردار نیست.

تهدیدی که با این سناریو ایجاد می‌شود آن است که اعمال محدودیت‌ها بر صادرات نفت ایران تنها موجب افزایش قیمت و به هم خوردن توازن بازار نفت جهانی خواهد شد. براساس قانون، ایالات‌متحده باید پیش از اعمال تحریم‌های نفتی بر ایران اطمینان یابد که بازار جهانی نفت به‌طور مناسبی تامین می‌شود، اما با توجه به شرایط حال‌حاضر به‌نظر می‌رسد پاسخ به این تهدید بسیار دشوارتر از انتظارها باشد چرا که ونزوئلا در بحران به‌سر می‌برد و اختلافات میان اوپک و روسیه نیز منجر به کاهش روزانه ۸/ ۱ میلیون بشکه‌ای تولید نفت نسبت به سال ۲۰۱۷ شده است. 

با خروج شرکت‌های خارجی از ایران، افزایش قیمت نفت که در اثر تحریم‌ ایران ایجاد شده است اکنون نیز به متحدان واشنگتن به‌ویژه اتحادیه‌اروپا لطماتی را وارد کرده است. اروپا ۹۸ درصد از نیاز خود به نفت را از طریق واردات تامین می‌کند؛ در این شرایط با توجه به عملکرد ضعیف یورو در برابر دلار این ضررها چندین برابر خواهند شد. افزایش قیمت‌ نفت در حال متضرر کردن آلمان، موتور محرک اقتصادی اروپا است. اقتصاد متکی به صادرات آلمان درواقع به طرز قابل‌توجهی در مواجهه با نوسانات قیمت کالا آسیب‌پذیر است. از ماه ژانویه تاکنون سفارشات کارخانجات آلمانی روندی نزولی را طی کرده است و مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که پیامد‌های افزایش قیمت نفت در حال آشکار شدن هستند. 

علاوه‌بر افزایش قیمت نفت که یک جنبه از پیامد‌های منفی تحریم‌های ایران است، اروپا باید نگران تحریم‌های ثانویه کاخ‌سفید نیز باشد؛ چراکه هر شرکتی با ایران تجارت خود را ادامه دهد مورد تحریم قرار می‌گیرد. بسیاری از شرکت‌های تجاری اروپایی که به‌دلیل ریسک قطع دسترسی به بازار‌های ایالات‌متحده مجبور به خروج از ایران شدند با ضررهای مالی که ارزش آنها به میلیاردها دلار می‌رسد مواجه هستند. 

سفیر اتریش در تهران در تیرماه سال‌جاری و در دیدار با فعالان اقتصادی مقیم تهران، از ضرر اقتصادی هنگفت اروپا بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار از کاهش صادرات نفت در ماه‌های اخیر خبر داده بود. استفان شولتز به برنامه‌های ایران برای مقابله با تبعات خروج آمریکا از برجام هم اشاره کرده و گفته بود که این برنامه، نشان از روشن بودن راهبرد ایران برای مواجهه با این وضعیت داشت. 

یک مثال مناسب برای این مورد خروج شرکت توتال فرانسه از ایران است. این غول نفتی در سال ۲۰۱۷ یک قرارداد ۲۰ساله به ارزش ۵ میلیارد دلار با ایران به امضا رساند که براساس آن قرار بود میدان عظیم گازی پارس‌جنوبی را توسعه دهد. اکنون این شرکت تلاش می‌کند پیش از ضرب‌الاجل ۴ نوامبر به‌طور کامل دسترسی خود به اموال ایران را مسدود کند. همراه با شرکت رویال‌داچ‌شل، توتال در زمره نخستین شرکت‌هایی بود که پس از اعلام خبر خروج آمریکا از برجام خرید نفت خام خود از ایران را متوقف کرد. 

از سوی دیگر پالایشگاه‌های اروپایی نیز خرید نفت خود از ایران را متوقف کرده‌اند‌ هرچند دولت‌های این کشورها با این اقدام مخالف هستند. آنها امیدوارند تا با وضع قانون مسدود‌کننده، پیامدهای تحریم‌های آمریکا را خنثی کنند و از شرکت‌هایی که به تجارت خود با ایران ادامه می‌دهند حفاظت به‌عمل آورند. در نمایشی از مقاومت اروپا در برابر آمریکا ژان کلود یانکر، رئیس کمیسیون اروپا تاکید کرد که این وظیفه اتحادیه اروپا است تا از تجارت شرکت‌های کوچک و متوسط با ایران محافظت کند. قانون مسدود‌کننده در حالی از ۷ آگوست وارد فاز اجرایی شد که کماکان کارآمدی آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. 

قوانین مسدودساز، شرکت‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا را ملزم می‌کند ظرف ۳۰ روز پس از آنکه به واسطه آثار فراسرزمینی تحریم‌های اتحادیه اروپا متحمل خسارت شدند، شورای اروپا را در جریان قرار دهند. شرکت‌های اروپایی همچنین از رعایت آثار فراسرزمینی تحریم‌های مشمول قوانین مسدودساز، منع شده‌اند. علاوه‌بر این، این قوانین احکام دادگاه‌های خارجی که براساس آثار فراسرزمینی تحریم‌های آمریکا وضع شده باشند را در اتحادیه اروپا بی‌اثر می‌کند.

 مقاومت مستحکم اروپا در برابر آمریکا را نباید تنها به تعهد آن به چندجانبه‌گرایی محدود کرد بلکه این مقاومت دارای توجیه اقتصادی نیز است. درواقع اروپا تا پایان سال با یک تیغ دولبه مواجه خواهد شد؛ نه تنها تحریم‌های ایران از ماه نوامبر اجرایی می‌شود بلکه از ماه اکتبر نیز تحریم‌ها علیه غول آلومینیوم روسیه آغاز خواهد شد. شرکت روسال روسیه ۲۰ درصد از نیاز اتحادیه اروپا به فلزات را تامین می‌کند. در نتیجه اعضای اتحادیه تا پایان امسال با دو شوک در زمینه کمبود آلومینیوم و نفت روبه‌رو خواهند بود.

مانند اعمال تحریم‌های هسته‌ای ایران، تحریم‌ شرکت روسال در ماه آوریل نیز در حالی از سوی کاخ‌سفید انجام شد که دولت ترامپ در این زمینه مشورتی را با متحدان اروپایی خود انجام نداد. زنجیره تامین آلومینیوم در بازارهای جهانی به‌سرعت وارد یک بحران غیرقابل پیش‌بینی شد که افزایش قیمت‌ها را برای مصرف‌کنندگان آمریکایی و اروپایی در پی داشت. به‌علاوه جایگزین کردن آلومینیوم روسال هزینه‌بر خواهد بود و در نتیجه افزایش قیمت ۲۰درصدی ایجاد خواهد شد. 

شرکت‌های خودروسازی که از آلومینیوم در محصولات خود استفاده می‌کنند ۱۳ درصد از اشتغال اروپا را به‌خود اختصاص داده‌اند. در آلمان صنعت خودرو ۶۰ درصد از مشاغل را شامل می‌شود. با وارد شدن دو شوک بزرگ نفتی و آلومینیوم این موضوع می‌تواند به یک بحران در زمینه اشتغال برای اروپا بدل شود.سیاست‌خارجی کنونی واشنگتن به‌طور روزافزونی در مغایرت با منافع اصلی اتحادیه اروپا است. نفت و آلومینیوم برای روشن نگاه داشتن موتورهای اقتصاد اروپا ضروری هستند. عجله ترامپ برای اعمال تحریم‌ها باید آنگونه که هست دیده شود که هدف آن چیزی جز یک تهدید خارجی برای اتحادیه‌ اروپا نیست. اکنون تنها باید امیدوار بود تا اتحادیه اروپا در عزم خود برای مقاومت در برابر واشنگتن دچار تردید نشود.

منبع: دنیای اقتصاد