جایگاه امنیت غذایی در مجلس کجاست؟

به گزارش پایداری ملی، سازمان فائو طی گزارشی اعلام کرد که برای تامین غذای جمعیت ۹ میلیارد نفری جهان در سال ۲۰۵۰، باید دو برابر میزان کنونی تولید کرد و برای رسیدن به این هدف باید موانعی مانند محدودیت زمین‌های کشاورزی، کمبود آب، قیمت بالای انرژی، افت سرمایه گذاری در زمینه تحقیقات کشاورزی و افزایش ضایعات غذایی را در نظر داشت. سازمان فائو با توجه به چشم انداز امنیت غذایی قرن ۲۱ جهان مربوط به کمبود مواد غذایی، تولید مواد غذایی را در قرن حاضر با مشکلاتی پیش بینی نموده‌است.

از این رو رقابت بر سر زمین‌های کشاورزی و منابع آب، قیمت بالای انرژی و تغییرات آب و هوایی همگی نشان می‌دهد که باید با منابع کمتر، غذای بیشتری برای مردم سرتاسر جهان تولید شود. رشد پایدار در بخش کشاورزی، عاملی حیاتی برای تغذیه جهان در دهه‌های آتی است.

در همین راستا «ایانا» با دو تن از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، آقایان «حیدرعلی عابدی» و «مرتضی صفاری نطنزی» به گفت وگو پرداخته است.

صفاری نطنزی با اشاره به اینکه امنیت ذایی در دستور کار کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی قرار دارد، گفت: نشست‌هایی نه‌تنها با وزارت کشاورزی و بارزگانی بلکه با سازمان پدافند غیرعامل برای پیش‌بینی‌های لازم در حوزه غذایی داشته‌ایم. البته دولت‌ها برای ذخیره استراتژیک مواد غذایی اصلی پیش‌بینی‌هایی دارند. با توجه به بحران کم‌آبی و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران تلاش بر این بوده است که در اقلام کشاورزی به خودکفایی برسند. وزارت کشاورزی هم درگیر این قضیه است».

یکی از مهمترین موضوعات مطرح در مبحث امنیت غذایی در ایران، خودکفایی ایران در تولید کالاهای استراتژیک کشاورزی نظیر گندم است. صفاری نطنزی در این خصوص می گوید:«جدیداً تجدیدنظری روی این بحث شده است که با توجه به کمبود آب چه اصراری بر تولید گندم در برخی زمین‌های کم آب انجام شود. موضوع جایگزین برای این مسئله مطرح‌شدن بحث‌های کشت فرا سرزمینی است که طی آن کشت اقلام ضروری همچون گندم در کشورهای همسایه که مشکل کمبود آب ندارند انجام شود و محصول به ایران ارسال شود. در این راستا اقداماتی در حال انجام است. حتی پیشنهاد این نوع کشت از کشورهایی دیگری که با مشکل کمبود آب مواجه نیستند نیز است. مسئولان در تلاش‌اند که با این نوع کشت‌ها کمبودهایی که در حوزه آبی کشور در بخش کشاورزی وجود دارد، جبران شود».

حیدر علی عابدی اما معتقد است وزارت کشاورزی باید لیستی از محصولات کشاورزی استراتژیک را تهیه کند و در تولید آنها بکوشد. عابدی می گوید:«اگر قرار است ما تسلیم آمریکا نشویم، وزارت جهاد کشاورزی باید محصولات استراتژیک را لیست کند تا در کشور تهیه شود. اگر قرار است به ما دلار ندهند و بانک‌ها را در مراوده با ما تحریم کنند به‌راحتی می‌توانند گندم را نیز برای ما تحریم کنند. شاید این موضوع به‌صورت علنی مطرح نشود اما می‌توانند از طریق دیگر این کار را بکنند. آنچه مهم است این است که ما محصولات استراتژیک را در کشور خودمان تولید کنیم».

مسئله اما این است که بحث امنیت غذایی برای وزارت کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌طوری‌که اگر این امنیت روزی به مخاطره بیفتد اولین نهادی که باید پاسخگو باشد وزارت کشاورزی است. از سویی این اعتقاد در وزارت کشاورزی وجود دارد که این وزارت خانه برای تامین امنیت غذایی باید از کمک و همکاری نهادهای دیگر نیز برخوردار باشد. بحث گندم ازجمله مباحث مهم است و عملاً وزارت کشاورزی مجبور است بخشی از منابع را برای تولید گندم مصرف کند.

عابدی در این خصوص می گوید: ازنظر طرز تفکر کشوری هیچ‌وقت به جهاد کشاورزی گفته نخواهند شد، بابت یک هکتار گندم شما چه میزان آب مصرف کرده‌اید. درواقع هیچ‌وقت از وزارت سؤال نخواهند کرد، چرا؟ چون همه می‌دانند که گندم یک کشت استراتژیک است و بنابراین مهم نیست چه میزان آب مصرف شود؛ اما از همین وزارتخانه سؤال می‌شود برای یک کیلو هندوانه چقدر آب مصرف می‌شود و درنهایت چرا این هندوانه صادر می‌شود.

عبادی پیشنهاد می کند که «وزارت جهاد کشاورزی باید سیاست‌گذاری کند و لیست دهد و بگوید این میزان محصول، محصول استراتژیک کشور هستند. هیچ‌وقت علیه وزیر کشاورزی حرف یا شعاری مبنی بر اینکه چرا هندوانه نیست زده نمی‌شود؛ اما اگر گندم و ذرت نباشد، صدای مردم درمیاید؛ بنابراین جهاد کشاورزی است که باید پاسخگو باشد».

عابدی همچنین تاکید می کند:«این‌که چه کشتی باید به‌عنوان کشت استراتژیک و امنیت غذایی محسوب شود وظیفه جهاد کشاورزی است و باید سفت و محکم از عقیده خودش دفاع کند. اگر وزارتخانه‌ای با او همکاری نمی‌کند باید اطلاع دهد. ما اگر در مجلس از موانع اطلاع داشته باشیم، کمک می‌کنیم». 

عابدی در تشریح پیشنهاد خود می افزاید:« وزارت کشاورزی باید لیستی از محصولات استراتژیک تهیه کند و اگر همه دنیا بگویند نباید برنج گندم بکاری بگوید من به این میزان برنج نیاز دارم و برای آن هرچقدر آب لازم باشد مصرف می‌کنم. وقتی من صحبت از الگوی کشت می‌کنم، منظور این است که یک روز سیب‌زمینی در بازار اشرفی نشده باشد که نیاز باشد دنبالش بگردی و روز دیگر میزان زیادی سیب‌زمینی دور ریخته شود. چرا این اتفاق در حال حاضر می‌افتد؟ این اتفاق سی چهل سال پیش امری عادی بود، اما بعد از گذشت این مدت‌زمان و پیشرفت تکنولوژی چرا باید هنوز شاهد چنین مواردی باشیم.

وی افزود:«روزی من به آقای حجتی گفتم منظور ما از الگوی کشت این است که شما برآورد کنی کشور چقدر برای امنیت غذایی نیاز دارد و چه میزان صرف صادرات می‌شود. بعد زمین‌ها در نقشه جغرافیایی جوری تنظیم شود که کشاورز به‌صورت الکترونیکی بتواند زمین خود را مشخص کند و نوع کشت محصول در آن را بگوید تا مازاد و غیر مازاد مشخص شود و کشاورز با خیال راحت گندم و سیب‌زمینی خودش را بکارد. ما چنین سیستمی را در حال در کشورمان نداریم که از این سیستم در کشورهای همسایه استفاده می‌شود».

در ادامه صفاری نطنزی در پاسخ به سوال ایانا مبنی بر اینکه در مبحث امنیت غذایی کار گروهیی در کمیسیون امنیت ملی تشکیل شده یا خیر گفت:«بحث امنیت غذایی به مرحله بحران و امنیتی نرسیده است معمولاً وقتی مسئله‌ای شکل امنیتی به خودش بگیرد به این کمیسیون ارجاع می‌شود. در حال حاضر کمیسیون کشاورزی مجلس به این بحث به‌طورجدی رسیدگی می‌کند و این جز شرح وظایف آن‌ها است و فقط موردی که حالت امنیتی به خود بگیرد به کمیسیون امنیت ملی اجرا می‌شود.

موضوع آب ازآنجایی‌که در سال‌های اخیر شکل امنیتی به خود گرفته است به همین دلیل در کمیسیون آمد و تشکیل کمیته آب‌داده شد. بحث امنیت غذایی در کشور ما جنبه امنیتی به خود نگرفته است که در کمیسیون مطرح شود و تاجایی که اطلاع دارم این است که کمیسیون کشاورزی و مجلس این بحث را با وزارت کشاورزی به‌طورجدی دنبال می‌کنند».

منبع: مشرق