از مذاکره بدون پیش شرط تا تشکیل گروه اقدام ایران

به گزارش پایداری ملی، به دنبال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا، سال 2017 تبدیل به یکی از شگفت‌آورترین  و جنجال‌برانگیزترین سال‌های حیات سیاسی آمریکا شد.

توئیت‌های بحث‌برانگیز، نظرات ناخوشایند در مورد ناسیونالیست‌های سفیدپوست، تصمیمات شخصی در مورد افراد کابینه، دخالت در تحقیقات جنایی، ارتباط چندین عضو از کمپین انتخاباتی او با روسیه و مهم‌تر از همه مواضع تهاجمی دونالد ترامپ نسبت به پاره‌ای از مسائل جهانی نظیر موافقتنامه‌های بین‌المللی خبر از رفتارهای عجیب و جنجال‌آفرین او در داخل و خارج آمریکا می‌داد .

یکی از محورهای مهم سیاست خارجی ترامپ، تغییر در ابتکارات اوباما در سیاست خارجی آمریکا نسبت به کشورهایی که به واشنگتن اعتمادی ندارند از جمله جمهوری اسلامی ایران بود. وی از نخستین روزهای استقرار در کاخ سفید با انتقادهای تند از سیاست‌های اوباما نسبت به ایران تلاش کرد در مقابل کشورمان بایستد.

تلاش‌های او برای لغو برجام، اعمال محدودیت‌های مهاجرتی علیه شهروندان ایرانی و حمایت‌های آشکار او از اعتراضات مردمی و اقتصادی دی ماه گذشته ایران نشان می‌داد که  ترامپ یکی از ضد ایرانی‌ترین روسای‌جمهور تاریخ سیاسی ایالات‌متحده آمریکا است.

از این رو ترامپ در راستای مقابله و مهار هر چه بیشتر کشورمان در عرصه‌ی جهانی و منطقه‌ای در اولین اقدام مهم و اجرایی خود 18 اردیبهشت بعد از ماها تهدید به خروج از برجام، این توافق نامه‌ی بین المللی را نقض و از آن خارج شد.

اما اقدامات مقابله‌ای او تنها به این مسئله ختم نشد و از لحظه خروج آمریکا از برجام، دولت این کشور تلاش کرد هر چه سریعتر تحریم‌های ثانویه علیه ایران را بازگرداند، حمایت کشورهای مهمی چون چین، روسیه و اتحادیه اروپا از ایران، تا کنون آمریکا را در تحقق سیاست خود مبنی بر منزوی و مهار کامل ایران ناکام گذاشته است.

در مرحله بعد شاهد بودیم ترامپ برای نمايش ديپلماتيك دست به اقدامی جدید برای مذاكره مستقيم و بدون پيش شرط با ايران زد.

اما این سياست جدید آمریکا با واکنش‌ منفی و قاطع دولت و ملت ایران مواجه شد و بنابراین نتوانست چندان دوام بياورد. از این رو دولت‌مردان آمریکایی با دیگر تلاش کردنند با اتخاذ تصمیمی جدید یعنی تشكيل كارگروه ويژه ايران در وزارت خارجه کشورشان بازی تهاجمی با تهران را از سر گیرند. اعلام خبر تشکیل گروه اقدام ایران با واکنش‌های متعددی در محافل رسانه‌ای و در میان کارشناسان  مواجه شده است. 

اعلام تشکیل" گروه اقدام ایران"

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، پنج‌شنبه ۲۵ مرداد تشکیل یک کارگروه ویژه علیه کشورمان با عنوان"گروه اقدام ایران" را اعلام و "برایان هوک" مدیر طراحی سیاست وزارت خارجه را به عنوان رئیس این گروه منصوب کرد. وزیر خارجه آمريكا با ابراز خرسندی از تشكيل گروه اقدام ايران اعلام كرد كه اين گروه مسئول هدايت، بازبينی و هماهنگ كردن تمام فعاليت‌های وزارت خارجه آمريكا پيرامون ايران است.

پمپئو در سخنان خود باز هم نظام جمهوری اسلامی را به انجام فعاليت‌های مخرب در منطقه و البته سركوب ايرانی ها متهم كرد. وی ابراز اميدواری كرد كه آمريكا و ايران بتوانند به توافقی جديد درباره کشورمان دست پيدا كنند، اما شرط رسيدن به چنين توافقی را تغيير رفتار جمهوری اسلامی در داخل و خارج از مرزهايش دانست. به گفته پمپئو مسووليت گروه اقدام ايران اين است كه شرايط را به شكل روزمره برای پيشبرد اهداف آمريكا در کشورمان فراهم كند.

بریان هوک رئیس گروه اقدام ایران، کیست؟

رئیس گروه اقدام ایران پیش از این، مدیر دفتر سیاستگذاری‌های سیاسی وزارت امور خارجه آمریکا بوده است. وی همچنین یکی از مشاوران نزدیک رکس تیلرسون وزیر خارجه سابق دولت ترامپ بوده که بعد از برکناری تیلرسون از وزارت امور خارجه امریکا، گفته می‌شد، هوک نیز با او از این وزارت خانه می‌رود که این اتفاق رخ نداد  و انتصاب او به ریاست گروه اقدام ایران نشان از تطبیق او با سیاست‌های رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه جدید امریکا می‌دهد.

پنج‌شنبه پس از مايك پمپئو، برايان هوك درباره مسووليتی كه بر عهده وی گذاشته شده به خبرنگاران توضيح داد. وی سخنان خود را با اشاره به اظهارات مايك پمپئو در ماه مه درباره ايران آغاز كرد و در ادامه مبنای استراتژی آمريكا در قبال ايران را تلاش برای تامين امنيت ملی آمريكا، متحدان و شركايش در سطح بين‌المللی و البته فراهم كردن آينده‌ای روشن‌تر برای ايرانيی‌ها دانست. به گفته هوك چارچوب گروه اقدام ايران اتخاذ رويكردی جامع برای مقابله با مجموعه‌ای از فعاليت‌های ايران در منطقه، فضای سايبری، آزمايش‌های موشكی و فعاليت‌های هسته‌ای است.

هوک در بخشی دیگر از سخنان خود در پاسخ به همزمانی تشكيل اين كارگروه با سالگرد كودتای ۲۸ مرداد گفت كه اين "تقارنی كاملا اتفاقی" است و هدف از سیاست جدید واشنگتن در قبال تهران، تغییر رژیم نیست، بلکه "تغییر رفتار حکومت ایران" می‌باشد.

تشکیل گروه اقدام ایران؛ اتاق فکری برای راه اندازی جنگ روانی 

تشديد تحريم‌ها همزمان با پيشنهاد مذاكره مستقيم با ايران دو جنبه سياست اجرایی و اعلامی دونالد ترامپ هستند. با اين وجود تشكيل گروه اقدام ايران بيش از آنكه رنگ و بوی تلاش برای مذاكره با تهران را داشته باشد از خصومتی عميق ميان دو كشور خبر می‌دهد.

سياست‌های دوپهلوی ترامپ و تيم وی در قبال تهران عملا خبرنگاران را هم گيج كرده است و بر همين اساس يكی از خبرنگاران از برايان هوك سوال كرد كه آيا قرار است اين گروه اقدام، تلاشی برای برقراری مذاكره با ايران هم انجام بدهند؟ پاسخ برايان هوك كم و بيش شبيه سخنان پيشين مايك پمپئو بود. رئيس گروه اقدام ایران در اين باره  این طور گفت که اگر دولت ايران تعهد و تمايلی برای تغيير رفتار از خود بروز دهد، رييس‌جمهور به منظور یافتن راه کار آماده آغاز گفت‌وگو ها با تهران  است، اما برداشته شدن تحريم‌ها و برقراری رابطه كامل سياسی و اقتصادی با تهران تنها زمانی آغاز خواهد شد كه نظام ايران تغييرهای بسيار جدی در رفتار خود بدهد. ايران بايد كارهای بسياری در حوزه‌های هسته‌ای، تروريسم و آزاد كردن شهروندان ايرانی- آمريكايی انجام دهد.

 "ملت ایران و تمام دنیا از دولت جمهوری اسلامی می‌خواهند تا بالاخره مانند یک کشور معمولی عمل کند." قسمتی از صحبت‌های مایک پمپئو درخصوص تشکیل گروه اقدام ایران است.

سخنانی که به ادعای  برخی از کارشناسان یادآور تشکیل "مرکز مأموریت ایران" در سی‌آی‌ای توسط وزیر خارجه آمریکا در زمان مدیریتش بر آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا است و برخی دیگر آن را به معنای درخواست این کشور از ایران برای تبدیل شدن به کشوری دانسته‌اند که هرگز به هیچ‌یک از سیاست‌های خارجی آمریکا « نه » نمی گوید.

اقدامات متفاوت دولت ترامپ در قبال ایران از ابتدای سرکار آمدن آن تا کنون نشان دهنده این مسله است که آمریکا از نداشتن استراتژی واحد و منسجمی در برخورد با کشورمان رنج می‌برد. این کشور ابتدا در اقدامی عجیب از توافق هسته‌ای با ایران که یک توافق بین‌المللی بوده خارج می‌شود و تحريم‌های هسته‌ای ايران را باز می‌گرداند.

اما زمانی که با واکنش دیگر کشورهای عضو این توافق بین‌المللی مواجه می‌شود نمی‌داند که گام بعدی چيست؟ در ادامه رئیس جمهور این کشور از مذاکره بدون پیش شرط با ایران صحبت می‌کند درحالی که چند ساعت بعد نخست‌وزیر آمریکا با تعیین شروطی برای مذاکره دیپلماتیک با ایران عملا صحبت‌های ترامپ را نقض می‌کند و اکنون مایک پمپئو از تشکیل گروه اقدامی برای ايجاد انسجام در سياست‌های ضدايرانی دولت خبر می‌دهد، اما هيچ‌كس نمی‌داند كه دقیقا سیاست های تعیین شده برای فعاليت‌های اين گروه چيست و چه دورنمایی برای آن در نظر گرفته شده است. تنها تاثيری كه می توان برای اين قبيل اقدام‌های زيگزاكی دولت ترامپ متصور شد ايجاد فضای روانی منفی پيرامون ايران است. 

ظریف: دوباره هرگز!

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران روز یکشنبه همزمان با شصت و پنجمین سالگرد کودتا علیه دولت دکتر مصدق، هدف تشکیل «گروه اقدام ایران» در وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا را سناریویی مانند کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ ارزیابی کرد.

ظریف با انتشار توئیتی دراین باره نوشت: « ۶۵ سال پیش در چنین روزی، آمریکا دولت محبوب دکتر مصدق را که به صورت دمکراتیک انتخاب شده بود، سرنگون کرد و رژیم دیکتاتوری را مجددا روی کار آورد که ایرانیان را برای ۲۵ سال بعد تحت انقیاد خود در آورده بود. اکنون «گروه اقدام» از طریق فشار، دروغ پردازی و عوام فریبی آرزوی تکرار همان سناریو را دارد. دوباره هرگز!»

همچنین بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه  دوشنبه 29 مرداد، تشکیل کارگروه اقدام ایران از سوی آمریکا را در راستای سیاست‌های خصمانه دیرینه این کشور و مغایر قوانین بین المللی دانست و گفت: این اقدام جنگ روانی و اقتصادی است و نتیجه‌ای ندارد. اینگونه اقدامات راه به جایی نخواهد برد و با مقاومت مردم و راهکارهایی که وجود دارد این اقدامات کنترل می‌شود و بیشتر بازی و جنگ روانی است. همزمانی تاسیس گروه اقدام ایران  با 28 مرداد تداعی کننده تاریخ روابط ما با آمریکا و رفتار خصمانه‌ای است که در دهه‌های گذشته واشنگتن نسبت به تهران داشته است.

گروه اقدام ایران؛ یک بازی سیاسی

سید رضا میرطاهر کارشناس مسائل بین‌الملل درباره تشکیل "گروه اقدام ایران" معتقد است، این اقدام جدید آمریکا نشان‌ دهنده تلاشی دیگر از جانب واشنگتن برای افزایش فشارهای اقتصادی بر ایران محسوب می‌شود. او  هدف اصلی این گروه را تحت تاثیر قراردادن بخش اقتصاد کشور دانسته و گفته است که  آمریکا در همین راستا و به منظور تشویق  و یا تحت فشار قرار دادن دیگر کشورها برای رعایت تحریم‌های ایران تلاش‌ می‌کند.

میرطاهر معتقد است اساسا اجرای تحریم‌ کامل نفتی کشورمان در آبان ماه جاری  ناممکن خواهد بود، چون خریداران مهم نفتی ایران مانند چین و ترکیه در حمایت از کشورمان اعلام کرده‌اند به خرید نفت خود ادامه خواهند داد؛ همچنین  هند هم برای ادامه خرید نفت از ایران خواهان برخی معافیت‌های تحریمی شده است. از این رو به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها حتی با تشکیل گروه اقدام ایران هم در تحریم نفتی کامل کشورمان با شکست مواجه  می‌شوند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل اعتقاد دارد آمریکا از ابتدای انقلاب تاکنون تلاش‌های گسترده‌ای در مقابله با ایران  و براندازی نظام انجام داده، اما هربار به‌شیوه‌های مختلف با شکست مواجه شده است. در حال حاضر هم سیاست‌های ترامپ درباره تحریم‌های اقتصادی ایران با ناکامی روبه‌رو بوده و به همین دلیل هم یکی از اهداف واشنگتن برای  تشکیل گروه اقدام ایران جبران این ناکامی‌ها است.

آمریکا همچنان با موانع گذشته در مقابله با جمهوری اسلامی رو‌به رو است و  بعید به نظر می‌رسد که این کارگروه در اهداف خود موفق شود و می توان نتیجه گرفت که گروه اقدام ایران  تنها در حد یک بازی نمایشی و تبلیغاتی باقی می‌ماند.

سخن آخر

کارشناسان معتقد هستند، هدف دولت آمریکا از تشکیل گروه اقدام ایران، تضعیف و مهار جمهوری اسلامی است تا از این طریق بتوانند ضمن کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران، آن را به‌یکباره تابع سیاست‌های آمریکا، عربستان و اسرائیل کنند. اما هر کس که کم‌ترین اطلاعاتی درباره ایران داشته باشد می‌داند که امکان ندارد جمهوری اسلامی این شرایط را پذیرفته و تسیلم خواسته‌های آمریکا شود.

در واقع این اقدام چیزی جز تلاش‌های همیشگی واشنگتن برای عملی کردن اهداف خود مبنی بر بی‌ثبات کردن و مهار ایران در عرصه جهانی و منطقه‌ای نیست.باتوجه به اینکه اقدامات واشنگتن علیه تهران سابقه ای دیرینه دارد ، بعید به نظر می‌رسد گروه اقدام ایران هم بتواند آنها را به خواسته هایشان نزدیک کند چراکه تا امروز سیاست های آنها حتی در حیطه رایزنی از طریق سفارت خانه هایشان هم ناموفق بوده و حتی اجماعی را در تن ندادن به تحریم ها علیه ایران به دنبال داشته است .