پدیده زنانه شدن سالمندی در ایران

محسن سلمان نژاد گفت: سالخوردگی جمعیت یکی از پیامد‌های بلندمدت کاهش مرگ و میر و کاهش نرخ باروری است. سالخوردگی جمعیت یک موفقیت جامعه بشری و پیامد توسعه فراگیر است که در صورت مدیریت صحیح و آگاهی و شناخت لازم از وضعیت موجود، ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل و نیاز‌های سالمندان از یکسو یک فرصت گسترده‌ای را در اختیار همه‌ی جامعه قرار می‌دهد که با طول عمر بیشتر، بتوانند به طور فعال در جامعه مشارکت کنند.

وی افزود:اما در صورت عدم برنامه ریزی و مدیریت و عدم شناخت علمی و کافی از روند‌های سالخوردگی جمعیت و پیامد‌های آن و فقدان برنامه‌ها و مداخلات ملی صحیح می‌تواند به یک تهدید جدی برای اقتصاد، سیستم بهداشتی درمانی و ارائه مراقبت و تهدید رشد اقتصادی و توسعه پایدار منتهی شود.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان گفت: بر اساس سرشماری ۱۳۹۵، حدود ۵.۷ میلیون نفر از کل جمعیت ایران در سن ۶۰ سالگی و بالاتر قرار دارند که ۲۸.۹ درصد از جمعیت کل را تشکیل می‌دهند، این در حالی است که در سرشماری سال ۹۵ بیش از نیمی از این جمعیت را زنان سالمند تشکیل می‌دهند که با توجه به کاهش نسبت جنسی سالمندان و افزایش شمار سالمندان زن، پیش بینی می‌شود که کشور با پدیده زنانه شدن سالمندی روبرو خواهد شد.

سلمان نژاد افزود: با توجه به نرخ رشد جمعیت سالمندان کشور ۴.۳ درصد سالانه پیش بینی می‌شود که جمعیت ۶۰ سال و بالاتر به حدود ۲۸ میلیون نفر تا سال ۱۴۳۰ افزایش یابد که نزدیک به حدود ۳۰ درصد از کل جمعیت خواهد بود. پیش بینی می‌شود تعداد سالمندان ایران تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۴.۱۴درصد در سال ۲۰۵۰ به ۲.۳۱درصد نیز برسد در این سال متوسط جمعیت سالمندان جهان، ۵.۲۱درصد و آسیا ۲۴درصد خواهد بود به طوری که پیش بینی می‌شود تعداد سالمندان ایران از میانگین جهان و آسیا بیشتر شود و این یعنی از هر سه نفر در کشور؛ یک نفر سالمند خواهد بود.

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان گفت: تا ١۵‌سال آینده جمعیت سالمند کشور دو برابر خواهد شد و کسانی که با موضوع جمعیت یا متغیر‌های مشابه آشنا هستند، می‌دانند که دو برابرشدن یک پدیده طی زمان محدودی، چون ١۵‌سال چه اتفاق مهمی است که باید ازهم اکنون خود را برای آن مقطع آماده کرد، در غیر این صورت با وضعی مواجه می‌شویم که حل مشکلات آن از عهده هیچ فرد یا حتی دولتی برنخواهند آمد.

وی تصریح کرد: جمیعت و ویژگی‌های آن از نوع موضوعاتی هستند که تغییرات آن‌ها با شیب آرام صورت می‌گیرد، ولی حل آن‌ها نیز بسیار مشکل و زمانبر است، مگر آنکه تمهیدات لازم از پیش اندیشیده شده باشد. برای نمونه اگر در یک‌سال با تورم ۵٠درصدی هم مواجه شویم، می‌توانیم با انجام اصلاحاتی به سرعت به تورم زیر ١٠‌درصد برسیم، ولی اگر رشد جمعیت سالمندان سالانه ٣‌درصد باشد، هیچ‌گاه نمی‌توانیم در کوتاه‌مدت آن را کنترل و کاهش هیم، زیرا مردمی که وارد این گروه سنی می‌شوند، پیشاپیش به دنیا آمده‌اند.

به گفته سلمان نژاد، ما در عصر سالمندی به سر می‌بریم. گفتن این رقم ساده است، ولی مواجهه با آن و پاسخگویی به نیاز‌های این قشر بزرگ و نیز استفاده از امکانات و توانایی‌های آنان بحث دیگری است که اگر از امروز برای آن برنامه‌ریزی نشود، به‌طور قطع فردا خیلی دیر خواهد بود. سالمندی به معنای دقیق کلمه همان‌قدر که یک مسأله و تهدید است، راه‌حل و فرصت نیز هست، اما ابتدا به تهدیدات باید توجه کرد.

فقر و سالمندی

وی گفت: مسأله فقر و دریافت‌های بازنشستگی و عدم کفایت پرداخت‌های بازنشستگی مسأله مهمی است، به‌ویژه با وضعیت فوق‌بحرانی صندوق‌های بازنشستگی این مسأله جدی‌تر خواهد بود و مسأله دوم بسیا مهم دیگر، سلامت و نیاز‌های درمان قشر آسیب پذیر جامعه می‌باشد که قطعاً با افزایش آمار سالمندان از مشکلات لاینحل خواهد بود، ولی اهم آن فوقاً ذکر گردید.

اوقات فراغت و عبور از تنهایی

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان ادامه داد: مسأله سوم و مهم اوقات فراغت و عبور از تنهایی است که افراد سالمند را درگیر خود می‌کند. این‌ها سه مسأله کلی و عمده سالمندان است، هرچند موضوعات دیگری هم وجود دارد، ولی بدیهی است در صورت استفاده از پنجره جمعیتی در کشور که بسیار حائز اهمیت می‌باشد که با برنامه ریزی دقیق مسئولین می‌توان تهدید سالمندی را در دهه‌های آینده به فرصت‌های باور نکردنی در توسعه همه جانبه کشور تبدیل نمود.

وی تاکید کرد: ظرفیت سالمندان برای فعالیت در امور مدنی و خیریه یکی دیگر از نقاط قوت و فرصت‌هایی است که نزد این گروه وجود دارد. متأسفانه به این ظرفیت کمتر توجه می‌شود و در این زمینه نیز تأکید بر حضور جوانان است، درحالی که سالمندان به علل گوناگون و نیز بی‌نیازی یا کم‌نیازی مادی و فراغت بیشتر، بهتر می‌توانند در امور مدنی و خیریه فعال شوند.

گردشگری سالمندان

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان افزود: گردشگری سالمندان می‌تواند یک بازار بسیار مهم اقتصادی باشد. بازاری که از یک‌سو اوقات فراغت آنان را پر می‌کند و از سوی دیگر سراسر ایران را به یکدیگر پیوند می‌زند و تحرکی اقتصادی را ایجاد خواهد کرد. دولت و صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌ها می‌توانند امتیازاتی برای این نوع گردشگری قایل شوند. این گردشگری موجب کاهش بیماری‌های جسمی و روانی و کاهش هزینه‌های درمانی نزد سالمندان نیز می‌شود. اصلاحات در رفتار‌های فرهنگی جامعه زمینه دیگری است که تحصیلکرده‌های سالمند می‌توانند در آن مشارکت کنند.

باز شدن پنجره جمعیتی در کشور

سلمان نژاد اظهار کرد: به دلیل وجود پنجره جمعیتی در کشور ایران و سالمند شدن قشر جوان؛ تقریباً در سه دهه آینده از هر سه نفر یک سالمند خواهیم داشت. برای نگهداری سالمندان فکر شده است و جا و مکان هم داریم، برای کار‌های پرستاری و توانبخشی و کار‌های روزانه؛ برای همه این کار‌ها و تأسیس مرکزی در خصوص این کار‌ها مجوز می‌دهیم و …، ولی گردشگری سالمندان جایش خالی است.

وی گفت: برای تفریح و پر کردن اوقات سالمندان جایی نداریم و این موضوع خیلی مهمی است در اکثر کشور‌های پیشرفته برای اوقات فراغت و سرگرمی و توانمندی سالمندان برنامه‌ریزی شده است که سالمندان در جامعه فعال باشند. چون ما نباید فقط فکر سالمند بیمار باشیم ما الان روی صحبت‌مان سالمندان سالم و فعال است.

طرح مطالعه پیمایش ملی وضعیت سالمندان

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان اعلام کرد: دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور در کنار تصویب سند ملی سالمندان ضمن تشکیل کمیته‌ای ذیل شورای عالی رفاه اقدام به تدوین برنامه عملیاتی سند و اجرای طرح مطالعه پیمایش ملی وضعیت سالمند ان کشور نموده است.

وی افزود: با توجه به وجود سالمندان سالم و فعال در کشور دبیرخانه از سال‌های گذشته اقدام به فراهم نمودن شرایط تأسیس بنیاد‌های فرزانگان در سراسر کشور نموده است که در حال حاضر بیش از ۱۰۰ بنیاد در استان‌ها و شهرستان‌ها به فعالیت مشغول می‌باشند. هدف اصلی ایجاد سازمان‌های مردم نهاد، استفاده از ظرفیت و توانمندی آن‌ها به عنوان حلقه‌ای بین دولت و ملت می‌باشد.

توسعه بنیاد‌های فرزانگان

رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان تصریح کرد: هدف از توسعه بنیاد‌های فرزانگان در قالب گروه‌های محلی و توانمندسازی آن‌ها واگذاری مسئولیت سالمندان به خودشان است. سالمندان در یک بنیاد، محل، مرکز دور هم گردآمده و وارد اجتماع می‌شوند و ضمن ورود به فعالیت‌های اجتماعی به مشارکت در امور مرتبط با حوزه سالمندی می‌پردازند.

وی ادامه داد: در راستای توانمندسازی بنیاد‌های فرزانگان؛ دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور با همکاری صندوق جمعیت سازمان ملل متحد اقدام به راه اندازی سایتی پویا و چند منظوره برای ثبت فعالیت‌ها و ارائه خدمات بنیاد‌ها و کلیه سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه سالمندی نموده است.

سلمان نژاد توضیح داد: این سایت یک marketing network برای سالمندان است. یعنی بوسیله شبکه‌های مجازی ارتباطات سالمندان را در کشور در تمام زمینه‌های مورد نیاز سالمندان از جمله تخفیفات، کسب و کار، گردشگری و تبلیغات افزایش خواهیم داد تا سود جمعیتی مناسبی برای گروه فرهیخته کشور ایجاد گردد و از این طریق بستری برای تجمیع منابع موجود در کشور برای سالمندان را فراهم آورده ایم.

وی گفت: سایت بنیاد‌های فرزانگان به آدرس: Bfarzanegan.com از بخش‌های مختلف با اهدافی کاملاً تخصصی که ماه‌ها مورد بحث و بررسی کارشناسانه قرار گرفته شده است تشکیل می‌شود. برخی از اهداف راه اندازی این سایت به شرح ذیل است:

هدف از راه اندازی سایت بنیاد فرزانگان

بهره‌مندی از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد و شناخت نیاز‌های واقعی سالمندان کشور
ایجاد فرصت‌های آموزش برای سالمندان
جلوگیری از محروم سازی سالمندان از انواع خدمات حوزه سالمندی
مشارکت سالمندان در سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌ها و تصمیم‌گیری‌های مربوط به سالمندان در امور خودشان
حمایت از تشکل‌های سالمندان
ایجاد فضای ارائه خدمات و محصولات تولیدی سالمندان
استفاده از فناوری‌های نوین برای بهبود ارایه خدمات سالمندی
برقراری تخفیفات در برخورداری از خدمات عمومی برای سالمندان
معرفی فعالیت، عملکرد بنیاد‌های فرزانگان و موسسات مردم نهاد حوزه سالمندی کشور و خدماتی که ارائه می‌دهند
تشویق مردم به خصوص در سطح محلات به راه اندازی موسسات مردم نهاد کوچک محلی
تجمیع منابع موجود در حوزه سالمندی کشور و متمرکز نمودن کلیه خدمات و امکانات سازمان‌های دولتی و غیردولتی
ایجاد منابع درآمدزا برای بنیاد‌های فرزانگان و توانمندسازی سازمان‌های مردم نهاد حوزه سالمندی
دسترسی آسان سالمندان و خانواده هایشان به خدمات حوزه سالمندی
ایجاد وحدت رویه، انسجام بخشی و همگرایی سازمان‌های مردم نهاد حوزه سالمندی
استانداردسازی آموزش به مراقبین سالمندان و ساماندهی حوزه مراقبت از سالمندان
راه اندازی سامانه گردشگری سالمندان با در نظر گرفتن امکان بهره مندی از تخفیفات هزینه‌های مورد نیاز در امر سفر‌های تفریحی، سیاحتی، زیارتی و؛ و تسهیل در امر گردشگری از طریق شبکه مجازی با ارتباط گرفتن سالمندان با یکدیگر
فراهم کردن ارتباطات سالمندان با یکدیگر و آگاه کردن آن‌ها به مسایل و دادن آموزش‌های لازم از طریق شبکه مجازی به آن‌ها
جلب مشارکت‌های اجتماعی ـ. اقتصادی ـ. فرهنگی ـ. پزشکی ـ. سلامت ـ. ارائه خدمات و ... مشاغل مختلف
ایجاد وحدت رویه و همگرایی در ارائه خدمات کلیه دستگاه‌های عضو شورای ملی سالمندان در حوزه سالمندی
اشتغال زایی و کارآفرینی

بخش بنیاد‌های فرزانگان و موسسات مردم نهاد حوزه سالمندی:

ارائه اطلاعات، آمار، اخبار بسیار مهم روز در حوزه سالمندی ـ. دسترسی آسان به بخش‌های مختلف سایت ـ. دسترسی به لینک‌های مرتبط با حوزه سالمندی

در این بخش هر استان دارای پرتال جداگانه جهت درج اطلاعات و عمکرد بنیاد‌های فرزانگان تأسیس شده در استان و شهرستان‌های تابعه اش به صورت مجزا است.

در صفحه پرتال هر یک از بنیاد‌ها به صورت مجزا عناوین فعالیت آن بنیاد در حوزه های: فرهنگی ـ. ورزشی ـ. سلامت ـ. حوزه پیشگیری ـ. سفر‌های زیارتی و سیاحتی ـ. برنامه‌های تفریحی ـ. آموزشی ـ. پژوهشی ـ. هنری ـ. اشتغال و کارآفرینی ـ. اجتماع محور ـ. مداخله در بحران ـ. حوزه محیط دوستدار سالمند ـ. توانمندسازی ـ. مشارکتی ـ. حقوقی ـ. محله‌ای ـ. مشاوره‌ای سالمندان می‌باشد.
در صفحه هر بنیاد نام و نام خانوادگی مدیر عامل و صاحب پروانه تأسیس ـ. شماره مجوز ـ. تاریخ دریافت مجوز ـ. شماره تماس ـ. نشانی ـ. تعداد سالمندان خدمت گیرنده بنیاد درج گردیده است.
همچنین کلیه سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه سالمندی نیز می‌توانند با عضویت در سایت یک صفحه جهت درج عملکرد و معرفی خدماتی که ارائه می‌دهند را در اختیار داشته باشند.
در پرتال هر بنیاد به صورت جداگانه گالری تصاویر نیز موجود می‌باشد.

بخش خدمات سالمندی که شامل:

۱ ـ. بانک مراقبین:

در این بخش مشخصات هر مراقب به طور جداگانه از قبیل: (نام و نام خانوادگی ـ. تاریخ تولد ـ. میزان تحصیلی ـ. وضعیت تاهل ـ. قد ـ. وزن ـ. تعداد فرزندان ـ. مدرک درجه. مراقبت از سالمند و تصویر مدرک) درج می‌گردد.
لازم به ذکر است در خصوص ساماندهی و استانداردسازی مراقبین سالمندان؛ دبیرخانه شورای ملی سالمندان کشور ضمن عقد تفاهم نامه با دانشگاه علمی و کاربردی سازمان بهزیستی و تأمین اجتماعی و معاونت توانبخشی سازمان بهزیستی کشور ضمن بررسی‌های کارشناسانه و برگزاری جلسات مستمر در برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه مدت برای مراقبین سالمندان در سطوح مختلف همکاری و سیاستگذاری نموده است. این دوره‌های آموزشی به صورت مستمر برای مراقبین در فواصل زمانی مشخص برگزار گردیده و مراقبینی که موفق به اخذ مدرک می‌گردند در سایت بنیاد‌های فرزانگان جهت معرفی و در صورت احراز شرایط نظام نامه به این شغل شریف خواهند پرداخت.

۲ ـ. گردشگری سالمندان:

در این بخش بنیاد‌های فرزانگان ضمن عقد تفاهم نامه‌های مختلف کلیه خدمات قابل ارائه خویش در زمینه گردشگری را جهت دسترسی آسان و سریع سالمندان وارد می‌نمایند.
در این بخش شرکت‌ها و موسسات ارائه دهنده خدمات گردشگری ضمن تکمیل فرم و عضویت در سایت با درج مبلغ درصد تخفیف ویژه سالمندان به ارائه خدمت می‌پردازند.

۳ ـ. نیازمندی سالمندان:

در این بخش کلیه صاحبین مشاغل مختلف، تولید کننده‌های محصولات مورد نیاز سالمندان و خانواده هایشان در حوزه‌های مختلف و … با تکمیل فرم‌هایی عضو سایت شده و با درج درصد مبلغ تخفیف ویژه سالمندان به ارائه محصول و کالای با کیفیف و استاندارد و خدمات خویش می‌پردازند.
از سویی برای کلیه سالمندان کشور و خانواده هایشان امکان دسترسی آسان به محصولات و خدمات مورد نیازشان در این بخش فراهم می‌گردد.

تالار گفتگو شامل:

در این بخش سالمندان می‌توانند به تبادل نظر و گفتگو در حوزه‌های مورد علاقه خویش با یکدیگر بپردازند.
در این بخش سوالات متداول حوزه سالمندی با ذکر پاسخ تخصصی درج می‌گردد.
در این بخش خدمات مشاوره‌ای تخصصی ارائه می‌گردد.

بخش اخبار (درج خبر‌های حوزه سالمندی از سراسر کشور)

شایان ذکر است کلیه محتوایات سایت توسط بنیاد‌های فرزانگان سراسر کشور تحت نظارت دبیرخانه شورای ملی سالمندان درج می‌گردد.

ارائه کالا‌ها و محصولات و خدمات بر مبنای اصول استاندارد و کیفیت کالا می‌باشد.
ذی نفع کلیه مبالغ پرداختی جهت تکمیل فرم و عضویت در سایت از سوی صاحبین مشاغل و تولید کننده‌های کالای هر استان بنیاد همان استان یا شهرستان مرتبط است.