ساختار و مسیر اقتصاد ایران باید از بنیان تغییر کند

مقالات وی در ریویو اقتصاد و آمار، ژورنال اقتصاد سیاسی، ژورنال بین‌المللی مطالعات خاومیانه، اقتصاد کاربردی، مطالعات خاورمیانه، ژورنال اروپایی تحقیق در عملیات، علوم تصمیم‌گیری، اقتصاد تجربی و مدل‌سازی ریاضیات و کامپیوتری منتشر شده اند.

دادخواه، دو کتاب در زمینه ریاضیات برای اقتصاد و اقتصاد کلان است. او لیسانس اقتصاد از دانشگاه تهران، فوق لیسانس و دکترای اقتصاد از دانشگاه ایندیانا و فوق لیسانس ریاضیات از دانشگاه نورث‌ایسترن دریافت کرده است.

براساس نظر این اقتصاددان، ایران ضمن تغییر ساختار و مسیر اقتصادی خود، باید ساختار اقتصاد خود را آزاد و خصوصی واقعی نموده و عملکرد آن را بر  پایه بازار آزاد قرار دهد.

وی تأکید دارد که  سیاست هایی مخرب مانند کنترل نرخ ارز، دخالت بیش از اندازه دولت در امور اقتصادی باید در ایران متوقف شوند. همینطور مستثنی کردن برخی نهادها و افراد از پیروی مقررات و پرداخت مالیات باید پایان یابد.

دیگر نظرات این اقتصاددان ایرانی مقیم آمریکا را در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم بخوانید.

اقتصاد ایران می توانست و می تواند یکی از اقتصاد های برتر جهان باشد

وضعیت موجود اقتصادی ایران را چطور ارزیابی می کنید شما در آمریکا تشریف دارید از دیدگاهها در مورد ایران و اقتصاد آن بگویید.

دادخواه: از دید من اقتصاد ایران در وضع ناگواری قرار دارد: تورم مزمن، بیکاری به ویژه در میان جوانان از جمله تحصیل کرده ها و عدم سرمایه گذاری لازم در کارهای تولیدی همراه با تکنولوژی پیشرفته و به روز. آنچه این تصویر را دردناکتر می کند این است که دولت همچنان به سیاست هایی که در چند دهه گذشته این وضع را به وجود آوردند ادامه می دهد. چاپ بی رویه اسکناس، کنترل نرخ ارز، دولتی بودن بسیاری از واحد های تولیدی، اگر چه برخی در ظاهر خصوصی هستند،مصونیت بسیاری از بنگاه های دولتی و نیمه دولتی از پرداخت مالیات  و سیاست های خصمانه آمریکا و برخی  کشور های دیگر  که دسترسی ایران به تکنولوژی مدرن و بازار های جهانی را محدود کرده است. 

آنچه این تصویر را ناگوار تر می کند این است که انتظار بهبود وضع اقتصادی ایران را نمی توان داشت. تحریم های تازه و برخی سیاست های نادرست افق آینده را تاریکتر از وضع موجود نشان می دهند. دلیل دیگر این واقعیت است که کشور دارای امکانات و تواناییهای بسیار است. بی گمان اقتصاد ایران می توانست و می تواند یکی از اقتصاد های بر تر جهان باشد. ولی دریغا.

 به نظر شما تحریم ها تا کجا ادامه خواهند داشت پیش بینی شما از آینده این شرایط چیست نیت و هدف واقعی آمریکا چیست؟

بنظر می رسد که تحریم ها ادامه بیابند و محدودیت های اقتصاد ایران بیشتر شود. در زمینه تحریم ها باید چهار دسته بازیکنان را به ترتیب بررسی کرد. آمریکا فشار بر بانکها و شرکت هایی را که با ایران رابطه داشته و مبادله کنند بیشتر و بیشتر خواهد کرد. یک دسته از کشور ها مانند کانادا، کره جنوبی و دیگران رابطه خود را با اقتصاد ایران قطع  کرده یا به حد اقل ممکن خواهند رساند.  از آن سو کشور های اروپایی برای آنکه استقلال تصمیم گیری خود را نشان دهند، تحت شرایطی به روابط اقتصادی  خود با ایران ادامه خواهند داد. اما این روابط در سطحی  پایین تر و محدود تر از گذشته خواهد بود. افزون بر این این کشورها هزینه تحریم های آمریکا را بگردن ایران خواهند انداخت. همچنانکه برخی کشور های اروپایی و آسیایی   به خرید نفت ایران ادامه خواهند داد ولی بیگمان تخفیف در قیمت را شرط اینکار قرار می دهند . ولی بزرگترین زیان از کشور هایی مانند روسیه و چین نصیب ایران خواهد شد. این کشورها امتیاز های زیادی از ایران خواهند گرفت، دسترسی ایران به بازارها، کالا ها و خدماتشان را محدود و کالاهای بنجل خود را به ایران قالب خواهند کرد .

کشورهای رقیب ایران که در سالهای اخیر با ایران از نظر اقتصادی، سیاسی و نظامی در گیر بوده اند هم از این موقعیت استفاده خواهند کرد که تا حد امکان در بازار های بین المللی نفت خود را جایگزین نفت ایران کنند. از سوی دیگر به سلاح ها و تکنولوژی مدرن دفاعی دست بیابند. استدلال خواهند کرد که ایران خطری  برای منطقه است و آنها بهتر است آماده باشند   .

 با توجه به گرایش آمریکا به شرق آسیا، وضعیت و آینده خاورمیانه چه خواهد بود؟

دادخواه: خاورمیانه به چند دلیل از اهمیت زیاد برخوردار است و توجه به دیگر بخش های جهان، به ویژه در دنیای امروز که اقتصاد هر روز جهانی تر می شود، تاثیری بر اهمیت آن نخواهد داشت. خاورمیانه به دلیل دارا بودن منابع غنی از جمله نفت و بدلیل موقعیت سوق الجیشی و همین طور همسایگی با مناطق مهم، همواره مورد توجه بوده و خواهد بود. توجه به مناطق دیگر تاثیری بر موقعیت خاور میانه نخواهد داشت.  آنچه باید کشور های خاورمیانه را نگران کند، در درجه نخست عقب ماندگی این کشور ها در دانش و فن آوری است. این امر می تواند حتی امتیاز نفتی خاور میانه را خنثی کند. امروز بسیاری از کشور ها به دنبال استفاده از نفت شیل و فرکینگ هستند. در حال حاضر هزینه این فن آوری ها بالاست ولی امکان دارد که در آینده این هزینه پایین بیاید و در آن صورت کشورهای نفت خیز امتیاز خود را از دست خواهند داد. افزون بر این، فن آوری می تواند یک مشکل اساسی کشور های خاور میانه، یعنی کم آبی و خشکسالی را درمان کند. مساله دیگر اختلاف بین کشور هاست که در بسیاری مناطق به جنگ منجر شده است. هیچکدام از کشور ها سیستم مردمسالاری ندارند و مهمتر از آن خرد گرایی و دانش کنار گذاشته شده است. بسیاری اوقات حرفهای شگفتی آور از سیاستمداران این کشور ها می شنویم که حتی دانش آموزان کلاسهای ابتدایی بر آنها می خندند. البته همین بزرگانی که در سیاست  به دانش پشت می کنند،  وقتی بیمار می شوند برای معالجه به اروپا می روند تا از پیشرفته ترین دانش ها و داروها استفاده کنند  . 

* مذاکره با  کره شمالی تاثیر عمده ای بر اقتصاد منطقه نخواهند داشت

مذاکرات ترامپ با کره شمالی، روسیه و.. چه تأثیرات اقتصادی در منطقه به دنبال خواهد داشت

مذاکره با  کره شمالی تاثیر عمده ای بر اقتصاد منطقه نخواهند داشت.  نخست  بر پایه گفته های سخنگوی وزارت خارجه  کره شمالی نمی توان امید زیادی به نتیجه این مذاکرات داشت. البته اعتمادی به حرفهای دولت کره شمالی نیست. اما اگر هم این مذاکرات به نتیجه برسد، اقتصاد کره شمالی کوچکتر و عقب مانده تر از آنست که تاثیر چندانی بر اقتصاد منطقه داشته باشد.

مذاکره با روسیه بیشتر برای آن است که از برخورد های محتمل در اروپا و خاورمیانه جلوگیری شود. روسیه بدلیل منابع، وسعت سرزمین و جمعیت اقتصاد بزرگی دارد. ولی بنظر می رسد که هدفهای سیاسی آن مانع شکوفایی اقتصاد آن است. از یکسو سیستم حکومتی شبه دیکتاتوریست و از سوی دیگر روسیه خیالاتی در باره همسایگانش در اروپا و آسیا  که زمانی مستعمره شوروی سابق بودند دارد. از سوی دیگر اولیگارک های روسیه از تمام امکانات استفاده کرده اند که ثروت های افسانه ای بیندوزند. دولت آمریکا چندی پیش تحریم هایی بر این اولیگارک ها  وضع کرد. کشور های منطقه بویژه ایران باید بسیار مراقب رفتار های روسیه باشند. روسیه کشوری نیست که بتوان به آن اطمینان کرد. در طول دویست سال گذشته هیچ کشوری به اندازه روسیه به ایران آسیب و زیان نرسانده است.

چه توصیه و راهکارهایی در شرایط فعلی دارید؟

چه در شرایط فعلی و چه در آینده ایران باید ساختار و  مسیر اقتصادی خود را از بنیان تغییر دهد. لازمه  این امر آن است که ایران مسائل خود را با آمریکا و کشور های رقیب منطقه حل کند. دلیلی ندارد که ایران با آمریکا دشمن باشد. همینطور دلیلی نیست که ایران با عربستان و دیگر کشور های منطقه در جدال باشد. رفع این مشکلات امکان دسترسی ایران به بازار های جهانی، منابع سرمایه گذار  و دسترسی به تکنولوژی مدرن را فراهم خواهد کرد. دوم، ایران باید ساختار اقتصادی خود را آزاد و خصوصی واقعی کرده و عملکرد آن را بر  پایه بازار آزاد قرار دهد. سیاست هایی مخرب مانند کنترل نرخ ارز، دخالت بیش از اندازه دولت در امور اقتصادی باید متوقف شود. همینطور مستثنی کردن برخی نهاد ها و افراد از پیروی مقررات و پرداخت مالیات باید پایان یابد.  آنچه بسیار مهم است اینکه بحث ها و گفتگو ها و سیاست ها چه در محافل رسمی و چه در رسانه ها بر پایه خرد گرایی و دانش باشد.

* آن چه در این مصاحبه آمده دیدگاه ها و نقطه نظرات شخصی مصاحبه شونده است.

منبع:تسنیم