تجربه چین و روسیه در تقویت شبکه‌های اجتماعی بومی

مثال جالب توجه در این زمینه کشور چین است. شبکه‌ها و رسانه‌هایی مانند فیس‌بوک، توئیتر، یوتیوب یا دیگر رسانه‌های اجتماعی غربی در چین جایگاهی ندارند و هر فرد یا شرکتی که بخواهد در چین به کسب و کار بپردازد می‌داند که آنها نسخه داخلی این نرم‌افزارها از جمله وی چت، سیناوبیو(توئیتر چینی)، کیو کیو (متداولترین و محبوبترین پیام‌رسان) تودو یوکو(یوتیوب چینی) بایدوتیبا، دوبان، ژیهو، میتوان، مومو می باشند. چینی‌ها از برنامه WeChat برای رزرو رستوران، رزرو پرواز، سرمایه‌گذاری، خرید، پرداخت صورتحساب، تاکسی ها، انتقال پول و ... استفاده می‌کنند. در روسیه نیز وضع همین‌گونه است. در سال ۲۰۱۷ در این کشور ۴۷درصد مردم حساب کاربری فعال در شبکه‌های اجتماعی داشته‌اند  که بعد از یوتیوب، پرنفوذترین و محبوب‌ترین شبکه اجتماعی وی کی (VKontakte) است. این شبکه اجتماعی در بین مردم روسیه، اوکراین، قزاقستان، مولداوی، بلاروس بسیار محبوب است و در سال ۲۰۰۶ میلادی در روسیه بنیان‌گذاری شده است. در رتبه بعدی پرکاربرترین شبکه های اجتماعی در روسیه باز هم یک پیام رسان روسی بنام odnoklassniki بالاتر از فیسبوک و اسکایپ و گوگل پلاس قرار دارد. در بسیاری از کشورهای اروپایی و بخصوص اروپای شرقی نیز وضع به همین منوال است و ترجیح آنها استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی است. آنها بازار ارزشمند داده‌ها و اطلاعات خود را بدون بها در اختیار شبکه‌های اجتماعی بیگانه قرار نمی‌دهند چرا که به خوبی هم از وضعیت اقتصاد اطلاعات آگاهی دارند و هم فنون جنگ نرم و دستبرد به اطلاعات را می شناسند. این الگو می‌تواند و می‌بایست در کشور ما نیز به گونه‌ای فرهنگ‌سازی و نهادینه شود. اکنون یک باور غلط وجود دارد که فیلتر کردن یک پیام‌رسان خارجی با جریان آزاد اطلاعات منافات دارد و به نوعی محدود کردن مردم است اما حقیقت اینست که اکثر کشورها این مسیر را آگاهانه و عامدانه طی کرده‌اند و ما نیز می‌توانیم با اعتماد به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی هم از مزایای اقتصادی آن بهره‌مند شویم و هم در کارزار فضای مجازی بدون سلاح و سپر نباشیم.

دکتر حمیدرضا حسینی‌دانا

 مدیر گروه‌ ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی دماوند