4. تداوم اصل عزت مندی در عرصه دیپلماسی جمهوری اسلامی
در عرصه سیاسی و روابط بین الملل، اصل عزت، حکمت و مصلحت از جمله اصول مدنظر مقام معظم رهبری بوده است. ایشان همواره در تمامی روابط سیاسی و دیلماتیک بر این موضوع تصریح و تاکید داشته اند. تحقق این اصول در نفی رابطه با جهان سلطه و نیز ایجاد هرگونه برتری آنان و تضییع حقوق ملت ایران مفروض بوده است. هدفی که از ابتدای انقلاب با عنوان نه شرقی و نه غربی مورد تاکید قرار گرفته و دال بر عدم وابستگی و سرسپردگی و یا تعهد بر هریک از قدرتهای تمامیت خواه و سلطه طلب است. از منظر مقام معظم رهبری «اساس سیاست خارجی ما این است که ما این ایده‌ی مخالفت با سلطه‌گری وسلطه‌پذیری را، به‌عنوان یک ستون مستحکم، درفضای سیاست بین‌المللی در سطح دولتها و ملتها است قرار دهیم. امروز یک جانبه‌گرایی و انحصار ابرقدرتی امریکا مطرح و تکرار میشود، که البته موضوع کاملاً منفییی است؛ اما اگر یک جانبه‌گرایی نباشد و ابرقدرتی هم منحصر به امریکا نباشد – مثل آن روزی که امریکا و شوروی ابرقدرت بودند – باز هم با نظام سلطه مخالفیم... ما روابط ناشی و برآمده‌ی از نظام سلطه درسیاست بین‌المللی را رد میکنیم؛ قبول نداریم... ما دفاع از مسلمانها و دفاع از ملت مظلوم را جزو سیاستهای اصولی خود مان میدانیم و از آن عدول نمی کنیم... ما طرفدار اسلام و طرفدار مسلمانها و طرفدار بیداری اسلامی هستیم و با تغذیه‌ی قدرتهای استثمارگر از منابع غنی ملتهای مظلوم مخالفیم؛ با استعمار و با استثمارمخالفیم...»[1]بنابراین «همه‌ی تاکتیک‌های دیپلماسی در دولت‌های مختلف باید درخدمت پیشبرد اصول سیاست خارجی در قانون اساسی باشد و نمایندگان سیاسی ایران در خارج، خود را نماینده و مدافع جدی و منطقی سیاستهای نظام بدانند.»[2]
در این مسیر مقام معظم رهبری خود نیز به این اصول عمل نموده و آن را سرلوحه هرگونه اقدام و عمل و موضع گیری سیاسی در روابط دیپلماتیک قرار داده و در مواردی صریحا اقدام نموده اند به طوری که پس از صراحت و قاطعیت رهبر معظم انقلاب شاهد عقب نشینی و تغییر رویه درسیاست‌های غرب بوده‌ایم. چنان که شواهد تاریخی نشان می‌دهد همین واکنش‌های صریح و قاطعانه مقام معظم رهبری باعث زوال رویه استعمارگرانه شده است.
1.4 عملکرد عزت مندانه مقام معظم رهبری در ماجرای دادگاه میکونوس
مثال بارز این اقدامات را باید ماجرای دادگاه «میکونوس» عنوان نمود. در طی این دادگاه مقامات عالی نظام جمهوری اسلامی به دست داشتن در قتل مخالفین خود در خارج از ایران متهم و برای اولین بار به خاطرتروریسم دولتی توسط دادگاه میکونوس محکوم شدند. چند ماه بعد نیز «رونالدجورج» دادستان کل آلمان مقام معظم رهبری را به همراه برخی دیگر از مسئولین نظام به دخالت در این ماجرا متهم کرد.[3]این حرکت در اصل به منظور منزوی کردن ایران و با این تحلیل که جمهوری اسلامی دچارچالش شود صورت گرفت.پس ازاین حکم، آلمان و ایران سفرای خود در دو کشور را فراخواندند و آلمان چهار دیپلمات ایرانی را کشور اخراج کرد. تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیزسفرای خود را از ایران فراخواندند.
اما در پاسخ به این اقدام و در اقدامی عزت مندانه و مقتدارنه، مقام معظم رهبری دریک واکنش صریح، حجت را برای کشورهای غربی تمام کرده و فرمودند: «در مرحله اول، سفیر آلمان را فعلاً تا مدتی نبایدراه بدهند که به ایران بیاید. بقیه هم که می‌خواهند به عنوان یک حرکت به اصطلاح آشتی‌جویانه برگردند، مانعی ندارد. خودشان رفته‌اند، خودشان هم برمی‌گردند. دیدند که رفتنشان هیچ اهمیتی ندارد.»[4]
پس از این سخنرانی مقام معظم رهبری، کشورهای غربی که متوجه شکست سیاست خود شدند تصمیم گرفتند تا به منظور کاستن از رسوایی ماجرای میکونوس سفرای خود را به تهران باز گردانند اما جمهوری اسلامی ایران به فرمان رهبر معظم انقلاب با بازگشت سفیر آلمان به تهران به همراه سفرای دیگر کشورها مخالفت کرد. گرچه پس از واکنش رهبرانقلاب، سفرای غربی خواستار بازگشت به تهران شدند اما عواقب این رسوایی هرگز از دامن غرب پاک نشد. مقام معظم رهبری درسال 1377 درهمین رابطه فرمودند: «همه اروپا باهم هم دست شدند تاسرِ قضیه دادگاه میکونوس که بنده گفته بودم چون در این قضیه،آلمان این گونه رفتار کرده است و سفرا رفتند، اگر سفرای دیگرمی‌خواهند بیایند، بیایند؛ ولی سفیرآلمان، باید بعداً بیاید. حق ندارد با آنها برگردد؛ این حرف را ازبین ببرند، که سفیرآلمان، اگر شده با یک نفر دیگر با هم بیایند. دولت و ملت ایران ایستادند... ما مجبور به رابطه نیستیم، بلکه ما برروی مواضع سرشار از عزت خود که ناشی از اسلام و قدرت ملی و اسلامی ملت ایران است، می‌ایستیم، تا همه کسانی که بیگانه از ما هستند، احساس کنند که در مقابل این ملت، نمی‌شود با قلدری حرف زد.»
رهبر معظم انقلاب در دیدار سال 90 خود با مسئولان نظام نیز به ماجرای دادگاه میکونوس اشاره کرده و تنها روش عزت‌بخش برای برخورد با کسانی که به دشمنی با ایران اسلامی می‌پردازند را ایستادگی و کوتاه نیامدن در برابر دشمنان عنوان می‌کنند: «اینها که یادمان نرفته. خواستند سیلی بزنند، البته سیلی سخت‌تری خوردند. از همین حسینیه آنچنان سیلی‌ای خوردندکه بعد تا مدتها دنبال علاجش بودند! هروقت توانستند، آنها درصدد سیلی زدن برآمدند. هر وقت ما کوتاه آمدیم، یک خرده‌ای سست برخورد کردیم، آنها پرروتر شدند. نخیر؛ ایستادگی جمهوری اسلامی، تصریح به شعارهای انقلاب، تصریح به مبانی انقلاب، عزت ما را در دنیا بیشتر کرده است.»[5]
2.4 مقابله عزت مندانه مقام معظم رهبری در مقابل تهدیدهای دشمنان
بعد از این موضع گیرهای شجاعانه که در سالهای اولیه رهبری ایشان اتفاق افتاد، رهبر بزرگوار این مسیر را تا کنون ادامه داده و بر مواضع سیاسی و عزت مندانه خود پای بند بوده اند و از هیچ تهدید و یا خطری واهمه و دلهره ای نداشته اند. چنانکه هر زمان سردمداران دولت آمریکا با مطرح کردن ادعای واهی وجود داشتن همه گزینه ها روی میز در تقابل دیپلماتیک با ایران سخن به میان آورده اند تا ما را در این موضع دچار تردید و ضعف نمایند و در مجامع سیاسی به حاشیه برانند، مقام معظم رهبری با موضع گیری های مقتدرانه خود نه تنها این تهدیدها را خنثی نموده بلکه با عقب راندن دشمن، عزت و اقتدار ایران را در عرصه دیپلماسی بیشتر و برتر نموده اند.
به عنوان مثال در اردیبهشت 1394، زمانی که جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا و جان کری وزیر خارجه این کشور در یک اظهار نظر تهدیدآمیز، از مطرح بودن همه گزینه‌ها برای مقابله با ایران سخن به میان آوردند، مقام معظم رهبری ضمن یک سخنرانی در پاسخ به سخنان تهدیدآمیز آمریکا فرمودند:
«دشمن تهدید می‌کند، همین چندروزه، دو نفر از مقامات رسمی آمریکا تهدید نظامی کردند؛ حالا کار به آن افرادی که مسئولیّت‌های خیلی مهم و حسّاسی ندارند، نداریم. من نمی‌فهمم مذاکره در زیر شبح تهدید چه معنایی دارد؟ مذاکره کنیم زیر شبح تهدید! مثل اینکه یک شمشیری بالای سر ما باشد. ملّت ایران این‌جوری نیست؛ ملّت ایران مذاکره زیر سایه تهدید را برنمی‌تابد. چرا تهدید می‌کنند؟ چرا غلط زیادی می‌کنند؟ می‌گوید اگر چنین نشود، چنان نشود، ممکن است ما حمله نظامی به ایران بکنیم؛ اوّلاً که غلط می‌کنید؛ ثانیاً من در زمان رئیس‌جمهور قبلی آمریکا آن‌وقت هم تهدید می‌کردند گفتم دوران بزن و در رو تمام شده، این‌جور نیست که شما بگویید می‌زنیم و درمی‌رویم؛ نخیر، پاهایتان گیر خواهد افتاد و ما دنبال میکنیم. این‌جور نیست که ملّت ایران رها کند کسی را که بخواهد به ملّت ایران تعرّضی بکند؛ ما دنبال خواهیم کرد.»[6]
ساعاتی پس از سخنان قاطع مقام معظم رهبری، جاش ارنست سخنگوی کاخ سفید به میان خبرنگاران آمد و تهدیدات نظامی مقامات آمریکایی را پس گرفت. وی همچنین افزود من منعکس کننده دیدگاه رئیس جمهور آمریکا هستم و بهترین راه برای ما این است که مشغول دیپلماسی با ایران شویم.[7]
3.2 رفتار عزت مندانه مقام معظم رهبری در حادثه منا و در تقابل با کارشکنیهای حکومت سعودی
ایشان این موضع عزت مندانه و قاطع را در برخورد با کشورهای منطقه نیز لحاظ نموده و در موارد مختلفی از منافع دیپلماتیک جمهوری اسلامی و ملت ایران دفاع قاطع نموده اند. مثال بارز این نوع عملکرد، نحوه مواجهه ایشان با کشور عربستان پس از واقعه اندوه بار صحرای منا بود که در اثر سوءمدیریت حکام آل‌سعود بیش از پنج هزار نفر از مسلمانان که 465 تن از آنان ایرانی بودند به شهادت رسیدند.
اما بعد از این حادثه دولت سعودی به جای رسیدگی به اوضاع حجاج ایرانی به اهمال و کارشکنی و عدم همکاری با کارگزاران ایرانی برای رسیدگی به امور شهدای این واقعه و عدم پذیرش مسئولیت در خصوص این حادثه اقدام نمود.
این موضع گیری مغرضانه واکنش صریح رهبر معظم انقلاب اسلامی را در پی داشت. ایشان در بیانات خود مسئولین سعودی را مورد عتاب سخت و جدی قرار داده و فرمودند:
«مسئولین کشور عربستان به وظایفشان عمل نمی‌کنند بلکه در مواردی نقطه مقابل وظایفشان عمل می‌کنند، موذی‌گری می‌کنند. اگر کشور ما و ملّت ما بخواهد در مقابل عناصر اذیّت‌کننده و موذی عکس‌العمل نشان بدهد، اوضاع آنها خوب نخواهد بود؛ ما تا حالا خویشتن‌داری کردیم. در قضایای متعدّدی خویشتن‌داری کردیم؛ دست ایران اسلامی از خیلی‌ها بازتر است، توانایی‌های ما، امکانات ما از خیلی‌ها بیشتر است؛ می‌دانند که اگر بخواهند هماوردی کنند با نظام جمهوری اسلامی، در هیچ صحنه‌ای حریف نمی‌شوند. ما رعایت ادب اسلامی، رعایت حرمت برادری در امّت اسلامی را نگه داشتیم؛ ما می‌توانیم عکس‌العمل نشان بدهیم. اگر بنا شد عکس‌العمل نشان بدهیم، عکس‌العمل‌های ما خشن هم خواهد بود، سخت هم خواهد بود.... امروز ده‌ها هزار نفر از عزیزان ما هنوز در مکّه و مدینه، در مناسک حجّ‌اند؛ اندک بی‌احترامیِ به اینها، عکس‌العمل ایجاد خواهد کرد؛ عمل نکردن به وظایفشان نسبت به ابدان مطهّر جانباختگان عزیز ما در حج، عکس‌العمل ایجاد خواهد کرد؛ مراقب باشند به وظایفشان عمل کنند.... اگر کسی بخواهد به حقّ ملّت ایران و جمهوری اسلامی ایران دست‌درازی کند، میدانیم با او چه‌جوری رفتار کنیم؛ محکم برخورد میکنیم.»[8]
این سخنان شجاعانه رهبر انقلاب، باعث شد که بلافاصله مقامات رژیم سعودی با وزیر بهداشت ایران دیدار نموده و تصریح نمایند که مراقبت از مجروحان و شناسایی هویت قربانیان در دستور کار ریاض قرار خواهد گرفت. مسئولان سعودی همچنین پیام تسلیت ملک سلمان را به آیت‌الله العظمی خامنه‌ای تقدیم کرده و تصریح کردند که ریاض آمادگی هرگونه همکاری به منظور تحویل پیکر جانباختگان ایران را دارد.