یکی از مقامات سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی معتقد است اقدام هماهنگ سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آژانس در خصوص برجام می تواند دسیسه های آمریکا در خصوص آن را بی اثر کند.
به گزارش پایداری ملی، زمان رفته رفته به موعد تعیین شده از سوی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا برای تعیین تکلیف در خصوص برجام نزدیک می شود و در این میان رهبران اروپایی شامل «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان، «ترزا می» نخست وزیر انگلیس و «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه، قرار است بصورت جداگانه به کاخ سفید رفته و با ترامپ دیدار کنند تا بلکه بتوانند وی را به باقی ماندن در برجام ترغیب کنند.
در این میان اما گفته می شود که اتحادیه اروپا در نظر دارد با اعمال محدودیت های جدید و اعمال تحریم هایی علیه ایران، امریکا را بر ماندن در برجام ترغیب کند اما ایران اعلام کرده که هیچگونه تغییری را در برجام قبول نمی کند. در همین رابطه برای تحلیل بهتر این روند با «طارق رئوف» از مقامات سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی به گفتگو نشستیم.
طارق رئوف از مقامات سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی است و به عنوان مشاور ارشد در کنفرانس بازبینی پیمان منع گسترش سال ۲۰۱۵ حضور داشت. وی از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ رئیس اداره سیاست های امنیتی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده و در مورد ایران، عراق، لیبی، کره شمالی، کره جنوبی و سوریه به شخص مدیرکل گزارش می داد. رئوف رئیس جایگزین هیئت اعزامی آژانس به کنفرانس های منع گسترش از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۰ نیز بوده و از فوریه سال ۲۰۱۴ عهده دار سمت مدیر بخش خلع سلاح، کنترل تسلیحات و منع گسترش موسسه تحقیقات صلح استکهلم شده است.
متن کامل این مصاحبه به شرح زیر است:
*دونالد ترامپ اعلام کرده که برداشتن محدودیت های زمانی برنامه هسته ای ایران، بازرسی های نامحدود و مرتبط کردن برنامه موشکی ایران به برجام، اقداماتی ضروری هستند که برای باقی ماندن آمریکا در برجام باید انجام شوند. به نظر شما آیا ایران و اروپا چنین شروطی را می پذیرند؟
در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۱۷ آمریکا استراتژی جدیدی را در قبال ایران اعلام کرده و دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده اذعان داشت از آنجایی که برجام همه تهدیدهای ناشی از جانب ایران را پوشش نمی دهد معیوب است و وی مطمئن نیست که ایران به سراغ تسلیحات اتمی نمی رود.
در تاریخ ۱۲ ژانویه سال جاری نیز ترامپ تاکید کرد که اگر کنگره آمریکا و دیگر امضا کنندگان برجام نگرانی های مورد نظر کاخ سفید در خصوص برجام را نپذیرند امریکا از این توافق خارج شده و اقدامات خود را در این رابطه انجام می دهد.
برخلاف آمریکا اما چین، فرانسه، آلمان، روسیه و انگلیس تاکید دارند که ایران به برجام پایبند است و این موضوع از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی در ۱۰ گزارش پی در پی مورد تائید قرار گرفته است. در این میان فرانسه تلاش کرده تا بر اساس خواست آمریکا اقدام کند و در همین راه برخی محدودیت ها را بر ایران اعمال کرده اما با این وجود هنوز هیچ توافقی (توافق در خصوص آینده برجام) حاصل نشده و بخصوص چین و روسیه بر به خطر نیانداختن برجام تاکید دارند.
در این میان تنش های اخیر با روسیه در خصوص حمله انجام شده علیه دو جاسوس روس در لندن و حمله نظامی انجام شده توسط آمریکا، فرانسه و انگلیس علیه سوریه، لزوم تصمیم گیری در خصوص برجام بسیار فوری است. تهدید قبلی ایران در خصوص از سرگیری غنی سازی اورانیوم در مقیاس بالا نیز هنوز پابرجاست.
به عنوان اولین و فوری ترین اقدام، لازم است که ایران به اجرای برجام ادامه بدهد. علاوه بر آن ایران از تاریخ ۱۵ جولای ۲۰۱۵ چندین آزمایش موشکی انجام داده و بسیاری معتقدند که این اقدام بر خلاف روح قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است. نیاز است تا آژانس بین المللی انرژی اتمی، اتحادیه اروپا و سازمان ملل وارد عمل شده و رهبری برجام را برعهدده بگیرند. مهم است که بار دیگر تاکید شود برجام «بند خروج» ندارد و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز برجام را تائید می کند. هم برجام و هم قطعنامه ۲۲۳۱ برای تمام طرف های امضا کننده توافق هسته ای الزامی هستند.
*آمریکا در حالی بر اصلاح برجام تاکید دارد که عربستان سعودی نیز در پی هسته ای شدن است، این امر را با توجه به وضعیت منطقه چطور ارزیابی می کنید و خروج احتمالی آمریکا از برجام چه تاثیری بر کشورهای اروپایی خواهد داشت؟
علاوه بر موارد ذکر شده برجام هم اکنون وارد مناقشات منطقه ای شده و اسرائیل و عربستان از یک سو و ایران از سوی دیگر در خصوص مسائل امنیتی عراق، سوریه و یمن بر سر آن درگیر هستند. متاسفانه برجام اکنون دیگر فقط یک توافق هسته ای نیست. در این میان عربستان نیز اعلام کرده که قصد ساخت ۱۶ راکتور هسته ای را دارد و در حال مذاکره با آمریکا در خصوص همکاری های هسته ای موسوم به «توافق ۱۲۳» است (توافق ۱۲۳ توافقی است که به شرکت های آمریکایی اجازه همکاری های هسته ای با عربستان را می دهد).
این تصمیم عربستان با ایده های هسته ای امارات متحده عربی که آگاهانه یک «استاندارد طلایی» را برای خود تعیین کرده و فقط به دنبال بازاری برای سوخت هسته ای است و نه غنی سازی اورانیوم، متفاوت است.
علاوه بر آن کنگره آمریکا و سیستم سیاسی این کشور موافق اسرائیل و مخالف ایران هستند. در حال حاضر این وضعیت با توجه به آنکه به نظر می رسد دولت ترامپ می خواهد بر اساس قانون بازبینی توافق هسته ای، برجام را تائید نکند، همانند یک موقعیت خطرناک است. تحریم های احتمالی اعمال شده از سوی آمریکا موجب خروج شرکت ها و بانک های اروپایی از ایران برای حفظ تجارت جهانی آنها و جلوگیری از تنبیه های آمریکا می شود.
*ایران قویا اعلام کرده که هیچ گونه تغییری را در برجام نپذیرفته و هیچ گونه محدودیتی را بر برنامه موشکی خود قبول نمی کند. از سوی دیگر اتحادیه اروپا از سوی ترامپ تحت فشار قرار دارد. چگونه ممکن است که اتحادیه اروپا هم خواسته های ترامپ را برآورده کند و همزمان به ایران اجازه دهد تا از منافع برجام بهره مند شود؟
در حالیکه ایران می تواند در یک روش قابل قبول برجام را حفظ کرده و آن را اجرا کند، این امر نیز قابل توجه خواهد بود که ممنوعیتی در رابطه با آزمایش موشک های بالستیک تا سال ۲۰۲۰ اعلام شود.
امیدوار باشیم که در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۱ آمریکا، شخص دیگری رئیس جمهور ایالات متحده شود. این امر (ممنوعیت آزمایش موشک های بالستیک) برای ترامپ یک پیروزی خواهد بود و این چیزی است که ترامپ می خواهد و برای برجام زمان می خرد.
*اگر آمریکا از برجام خارج شود جایگزین اروپا برای آن چه خواهد بود؟ اگر آمریکا از این توافق خارج شود وضعیت برای سرمایه گذاری در ایران مشکل تر می شود، در چنین شرایطی تضمین های حقیقی که اروپا می تواند به ایران بدهد چیست؟
اتحادیه اروپا از ایستادن در برابر فشارهای آمریکا و تحمل تنبیه های اقتصادی آن برای زمان طولانی ناتوان است، بانک ها و شرکت ها در اروپا و سایر نقط جهان بدنبال آن هستند تا از تحریم های آمریکا دور بمانند و ممکن است که روابط خود با ایران را محدود کرده و یا آن را پایان دهند. هیچ تضمینی از سوی ایران پذیرفته نمی شود.
همانطور که کره شمالی از یک دیپلماسی هوشمندانه استفاده کرده و در حال آماده کردن میز مذاکرات روسای جمهور آمریکا و کره شمالی است آیا ممکن است ایران نیز به سمت دیپلماسی هوشمندانه ای برود که منجر به دیدار حسن روحانی و ترامپ در زمان برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل شود؟