آیا اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر عقب‌نشینی قریب‌الوقوع این کشور از سوریه را باید نگرانی این کشور از امنیت جانی نیروها و منافعش در منطقه، آن هم پس از لغو برجام ارزیابی کرد یا اتمام مأموریت مبارزه با داعش؟
به گزارش پایداری ملی به نقل از الاخبار، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا، روز گذشته طی اظهاراتی صریح و غیرمبهم، از خروج «بسیار نزدیک» ارتش آمریکا از سوریه خبر داد.
اظهاراتی، که با درگیری‌های مستمر در مواجهه با مسکو و تهران، و نیز با منافع آمریکایی در سوریه هم‌سو نیست. شوکی، که اظهارات ترامپ وارد کرد، طی ساعات و روزهای آینده آشکار خواهد شد؛ و باید منتظر واکنش‌های محافل سیاسی و نظامی طرف‌های مختلف به‌ویژه روسیه، ایران، ترکیه و اسرائیل ماند.
به‌رغم ماهیت «بداهه‌پردازی» این سخنان، ولی طبق داده‌های موجود به‌نظر می‌رسد که چنین اظهاراتی از سلسله تفاهم‌های انجام‌شده با «ولادیمیر پوتین» و «رجب طیب اردوغان» رؤسای جمهور روسیه و ترکیه دور نبوده است و فضا را برای پدیده‌های متفاوت از گذشته آماده می‌کند.
از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد گویا ترامپ به وعده‌های خود در جریان کارزارهای انتخاباتی‌اش، عمل می‌کند. در نتیجه، سؤالات و پرسش‌های زیادی درخصوص پیامدهای این اظهارات رئیس «ابرقدرت جهان» مطرح میشود، سوریه محور درگیری‌های مستمر در منطق است پس آیا ترامپ کشورش را برای شکست در آن سوق می‌دهد؟
تنها چند روز پس از جنگ لفظی شدید میان روسیه و آمریکا در نتیجه تهدیدهای واشنگتن به اقدام نظامی علیه اهداف دولت سوریه ــ که در واکنش به عملیات نظامی در غوطه شرقی دمشق بوده است ــ رئیس‌جمهوری آمریکا اظهارات قابل توجه و بحث‌برانگیزی ایراد کرد مبنی بر این‌که آمریکایی‌ها سوریه را «به‌زودیِ زود» ترک می‌کنند.
ترامپ این سخنان را در مراسم ویژه درباره پرونده زیرساخت‌ها در ایالت «اوهایو» ایراد کرد. وی با اشاره به این‌که آمریکا به سرکوب داعش نزدیک میشود، گفت: «ما از سوریه خیلی زود خارج خواهیم شد... و آن را به دیگران واگذار می‌کنیم. ما خیلی زود صد درصد قلمروی آنها را که به آن خلافت می‌گفتند، بازپس گرفتیم». رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه گفت: «واشنگتن 7 تریلیون دلار در خاورمیانه خرج کرده است».
اظهارات ترامپ درباره عقب‌نشینی قریب‌الوقوع از سوریه، با بیشتر پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌ها درباره موضع دولت آمریکا درباره حضور نظامی‌اش در سوریه و رویارویی با ایران در میدان سوریه، و همچنین به شکست کشاندن «طرح روسیه در آینده سوریه»، در تضاد است.
سیگنال‌های این رویکرد تا حدود زیادی استراتژی امنیت ملی آمریکا را، که سال گذشته اعلام شد، زیر سؤال می‌برد همچنان که بودجه هنگفتی، که برای هزینه‌های نظامی در سوریه به‌منظور حضور طولانی‌مدت در این کشور اختصاص داده شده، معلق خواهد ماند. باید منتظر عملی شدن اظهارات ترامپ ماند؛ هرگونه عقب‌نشینی نظامی احتمالاً با چندین احتمالات به‌غیر از آن‌چه عنوان شده یعنی «اتمام مأموریت و هزینه‌های خرج‌شده»، مرتبط است.
داده‌ها از وجود تفاهمات با روسیه و ترکیه، از جمله درخصوص منطقه شمالی و کنار رفتن تدریجی آمریکا از مناطق تحت تصرف کُردها حکایت می‌کنند. همچنین این اظهارات ترامپ از تفاهم دیگری مبنی بر فعال کردن مأموریت «استفان دی‌میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل متحد به سوریه، خبر می‌دهد. از سوی دیگر، با مسکو درباره تضمین‌هایی «درخصوص کاستن از نگرانی اسرائیل» به‌ویژه درخصوص منطقه جنوبی سوریه مذاکره میشود.
اگرچه واشنگتن در ماه می آینده احتمالاً توافق هسته‌ای با ایران (برجام) را لغو می‌کند، می‌توان بخشی از اظهارات ترامپ را این‌گونه تفسیر کرد که آمریکا در حال برداشتن گامی پیشگیرانه برای هرگونه تشدید تنش احتمالی، که می‌تواند جان نظامیان آمریکایی مستقر در سوریه را در معرض خطرات مستقیم قرار دهد.
این فرضیه را پیشتر برخی محافل آمریکایی از جمله «رابرت فورت» سفیر سابق این کشور در سوریه، مطرح کرده و متذکر شده است که «رویارویی با ایران» از طریق حضور نظامی آمریکا و غیرنظامی در شرق رود فرات «بی‌فایده است». وی در نشست استماع در یکی از کمیته‌های کنگره گفت که غیرنظامیان و نظامیان آمریکایی در معرض هدف‌های «عملیات‌های غیرمستقیم شبکه‌های اطلاعاتی سوریه فعال در این کشور» قرار خواهند گرفت.