مقایسه وضعیت خشک شدن دو دریاچه "نمک" و "ارومیه"

به گزارش پایداری ملی، دریاچه "نمک" دریاچه‌ای در منطقه کویر مرکزی ایران و زمین آن پوشیده از رسوبات نمکی است که بر اثر انباشته شدن سیلاب‌ها و آب‌های سطحی در طول قرن‌ها پدید آمده‌ است.

در سال‌های اخیر تامین نشدن حقابه تالاب‌های استان قم و افزایش برداشت‌ از منابع آب زیرزمینی در کنار عوامل طبیعی از جمله کاهش شدید بارندگی‌ها و افزایش دمای هوا، باعث بحران‌های زیست محیطی در این منطقه شده که علاوه بر استان قم، استان‌های همجوار را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

دریاچه "نمک" از جمله تالاب‌های زمین‌شناختی خاص است که علاوه بر رودخانه و روان آب، از سفره‌های آب زیرزمینی نیز تغذیه می‌شود.

در گذشته 5 رودخانه مهم و اصلی در دریاچه "نمک" جریان داشته، ولی احداث سدهای متعدد موجب شد تا بخش زیادی از منابع آبی این رودخانه‌ها در استان‌های بالا بهره‌برداری شود و در نتیجه شرایط بحرانی را برای دریاچه نمک ایجاد کند.

به گفته محققان کشور وضعیتی که امروزه در دریاچه "ارومیه" حاکم است، سال‌ها قبل برای دریاچه "نمک" رخ داد، به گونه‌ای که از دریاچه نمک به عنوان دریاچه مرده یاد می‌شود.

دکتر مسعود مرسلی، مدیر پروژه آب‌های کارستی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، با تاکید بر اینکه سیستم دریاچه "نمک" قم با سایر دریاچه‌های کشور مانند دریاچه "ارومیه" متفاوت است، گفت: این دریاچه در حوزه مرکزی ایران واقع شده است و آب رودخانه‌های "قمرود"، "کرج"، "کن" و رودخانه "شور" وارد این دریاچه می‌شود.

وی با بیان اینکه این دریاچه از ابتدا پهنه نمکی بوده است،‌خاطر نشان کرد: با توجه به وضعیت قرارگیری،‌ از گذشته آب زیادی به این دریاچه وارد نمی‌شد.

مرسلی در عین حال با اشاره به کاهش آب ورودی رودها به این دریاچه، اظهار کرد: در سال‌های اخیر با احداث سدهایی مانند سد "ماملو" و سایر سدها، از ورودی آب این دریاچه کاسته شده است.

این محقق با بیان اینکه این دریاچه در طول حیات خود دچار خشکی و یا پر آبی شده است، ادامه داد: در زمان‌هایی که از آب ورودی این دریاچه کاسته می‌شود، میزان شوری و نمکی آن افزایش می‌یابد.

مرسلی در پاسخ به این سوال که افزایش نمک در این دریاچه چه اثراتی در محیط زیست منطقه دارد، توضیح داد:  وضعیتی که امروزه در دریاچه "ارومیه" ایجاد شده است، سال‌ها قبل برای دریاچه "نمک" رخ داده است، از این رو افزایش نمک دریاچه "نمک" قم تاثیرات چشمگیری در منطقه ایجاد نخواهد کرد؛ چراکه در سال‌های قبل این دریاچه روند خشکی را داشته است.

مدیر پروژه آب‌های کارستی سازمان زمین‌شناسی با تاکید بر اینکه وضعیت دریاچه "نمک" مانند سایر دریاچه‌های کشور حاد نیست، اضافه کرد: این دریاچه از ابتدا خشک بوده و طبیعی است وقتی آب ورودی آن کاهش می‌یابد، میزان نمک افزایش می‌یابد؛ ولی اثرات زیادی در افزایش ریزگردها در این استان ندارد.

مرسلی در خصوص عدم تاثیرگذاری وضعیت این دریاچه در استان بر خلاف دریاچه "ارومیه"، توضیح داد: بررسی‌ها نشان‌ می‌دهد دریاچه "نمک"، دریاچه مرده‌ای است و در حال حاضر در وضعیت متلاشی شدن بیشتری قرار دارد؛ ولی دریاچه "ارومیه" در حال مردن است و تبعات آن و تغییرات اکولوژی آن نیز قابل مشاهده است.

وی دریاچه "نمک" را از جمله دریاچه‌های خشک توصیف کرد و یادآور شد: دریاچه "نمک" قبلا به وضع دریاچه "ارومیه" دچار شده بود و دریاچه "ارومیه" نیز به این وضعیت رسیده است.