ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
بر اساس آموزه‌های اسلامی غذای طیب، طاهر، حلال و اصطلاح امروزی غذای سالم، حق شهروندی است. امروزه سلامت افراد جامعه تحت تأثیر مواد غذایی در معرض تهدید است. تهدیدی که شاید بهره بردن از کشاورزی ارگانیک آن را رفع کند.
به گزارش پایداری ملی، در دوره کنونی، ویژگی کشورها، موقعیت و وضعیت نظام بهره‌برداری، تعداد واحدهای بهره‌برداری و حاکمیت شیوه خرده دهقانی امکان کشاورزی ارگانیک را بیش‌ازپیش فراهم ساخته است.
شرایط و ظرفیت کشور ایران برای قرار گرفتن در کشورهای برتری که دارای نظام کشاورزی ارگانیک هستند، مهیا است. همچنین امکان تولید ارگانیک در اغلب محصولات باغی و زراعی نیز در حد بسیار بالایی محصولات دامی و شیلاتی در کشور وجود دارد.
در ایران حدود 240 هزار هکتار از اراضی که 125 هکتار آن محصولات باغی و 113 هزار هکتار محصولات زراعی است، بدون استفاده از سم و کود کشت می‌شود. در جهان در حال حاضر، سطح زیر کشت محصولات ارگانیک بیش از 32 میلیون هکتار است.
بر اساس آموزه‌های اسلامی غذای طیب، طاهر، حلال و اصطلاح امروزی غذای سالم، حق شهروندی است. امروزه سلامت افراد جامعه تحت تأثیر مواد غذایی در معرض تهدید است. چه آنکه این مواد در شرایطی تولید می‌شود که کود و سم، آلاینده‌های ناشی از آب و پساب‌های مصرفی یا باران‌های اسیدی و دستکاری های ژنتیکی جز لاینفک فرآیند تولید شده است.
خطرهای متعدد ناشی از باقی‌مانده عناصر مضر در غذا موجب شده است تا همواره سلامت غذا و بالطبع سلامت انسان‌ها تحت‌الشعاع قرار گیرد و انواع بیماری‌ها، سرطان‌ها، مسمومیت‌ها و مرگ‌ومیرها بروز کرده و شایع شود.
رشد روزافزون جمعیت و ضرورت تأمین نیاز غذایی این جمعیت، جامعه را به این سمت رهنمون کرده که از نهاده‌های پر بازده استفاده کند. اگرچه این استراتژی موجب تولید قابل توجه محصول و افزایش بعد کمی آن شده، اما باعث شد تا در یک دوره چهل ساله میزان مصرف مواد شیمیایی در دنیا به ده برابر افزایش و خسارت ناشی از آفات تنها دو برابر کاهش یابد.
هرچند با تولید محصول فراوان ناشی از به‌کارگیری نهاده‌های پربازده، فرآورده به‌وفور یافت شده و به ظاهر امنیت غذایی و سیری شکمی حاصل شد و نیاز به کالری و پروتئین مرتفع شده است؛ اما غذای حاصل از نهاده‌های پربازده با توجه به مصرف بی‌رویه آنها موجب مصرف غذای ناسالم و ناامنی غذایی و سو تغذیه شده است.
به‌عبارت‌دیگر، از لحاظ سلامت و کیفیت شرایط ناگواری به وجود آورده است. به‌طوری‌که روزبه‌روز واکنش‌ها و فشارها برای در اختیار قرار گرفتن غذای سالم و ارگانیک بیشتر و بیشتر شده است. این مسئله نهادهای بین‌المللی و دولت‌ها را بر آن داشت تا در تلاش برای استقرار سیستم پایش و کنترل سلامت غذا حساسیت و عکس‌العمل نشان دهند.
این مهم در کشور جمهوری اسلامی ایران نیز مورد توجه نهادهای دولتی و نیمه دولتی و حتی خصوصی قرار گرفت و اقدامات علمی و فرهنگسازی بالنسبه شایسته‌ای انجام پذیرفت که اگرچه کافی نیست، اما در خور توجه است.
افزایش آگاهی شهروندان در خصوص امنیت غذایی و ایمنی غذا و اطلاع‌رسانی در این زمینه، به همراه پایش و کنترل کیفیت و سلامت محصولات و عرضه محصولات سالم، در زمره مهمترین دغدغه‌های دست‌اندرکاران امر امنیت غذایی است.
از این رو رویکرد به کشاورزی ارگانیک بهترین پاسخ به این دغدغه‌ها است. کشاورزی ارگانیک به نیاز جاری توجه دارد و حفظ مواهب خدادای و طبیعت و بستر زیست برای نسل آتی را فراهم می‌آورد.
کشاورزی ارگانیک از ویژگی‌های طبیعی بهره می‌برد، عملیات حفاظتی بیشتری در مزرعه انجام می‌گیرد و حاصلخیزی خاک در آن اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند. در مواجهه با تغییرات اقلیمی که مورد توجه اجلاس جهانی غذا نیز هست، این نوع نظام کشاورزی برتری نسبی دارد.
نکته مهم دیگر در تبیین اهمیت کشاورزی ارگانیک این است که پتانسیل گرمایش گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشاورزی ارگانیک یک سوم پتانسیل گرمایش گازهای گلخانه‌ای کشاورزی رایج است. حتی مصرف انرژی در این گونه کشاورزی 60 درصد از مصرف آن در کشاورزی معمول را در بر می‌گیرد.
کشاورزی ارگانیک، به دنبال تحقق امنیت غذایی به‌ویژه از بعد سلامت است. این کار جز در سایه تفکر راهبردی و سیستمی مدیریت استراتژیک میسر نیست. در این صورت، از طریق تحلیل محیطی اعم از محیط داخل و خارج و بررسی نقاط قوت و ضعف، نیز تهدید و فرصت و سرانجام بررسی شایستگی‌های کلیدی و آسیب‌پذیری جدی، هدف‌گذاری و سیاست‌گذاری سطح‌بندی و سلسله مراتبی صورت پذیرد تا راهکارهای اجرایی را در چارچوب برنامه عملیاتی تبیین و طراحی کند.
به‌نحوی‌که این مهم در سطح جوامع محلی و بهره‌برداران با ویژگی‌ها و تنوع گوناگون از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی همراه شده و موانع تولید و توزیع محصولات سالم و ارگانیک مرتفع شود.
در همین راستا، ستاد توسعه فناوری‌های گیاهان دارویی و طب‌سنتی معاونت‌علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به منظور گسترش این حوزه در ایران فعالیت می‌کند.
شرایط و ظرفیت کشور ایران برای قرار گرفتن در کشورهای برتری که دارای نظام کشاورزی ارگانیک هستند، مهیا است. همچنین امکان تولید ارگانیک در اغلب محصولات باغی و زراعی نیز در حد بسیار بالایی محصولات دامی و شیلاتی در کشور وجود دارد.
در ایران حدود 240 هزار هکتار از اراضی که 125 هکتار آن محصولات باغی و 113 هزار هکتار محصولات زراعی است، بدون استفاده از سم و کود کشت می‌شود. در جهان در حال حاضر، سطح زیر کشت محصولات ارگانیک بیش از 32 میلیون هکتار است.
بر اساس آموزه‌های اسلامی غذای طیب، طاهر، حلال و اصطلاح امروزی غذای سالم، حق شهروندی است. امروزه سلامت افراد جامعه تحت تأثیر مواد غذایی در معرض تهدید است. چه آنکه این مواد در شرایطی تولید می‌شود که کود و سم، آلاینده‌های ناشی از آب و پساب‌های مصرفی یا باران‌های اسیدی و دستکاری های ژنتیکی جز لاینفک فرآیند تولید شده است.
خطرهای متعدد ناشی از باقی‌مانده عناصر مضر در غذا موجب شده است تا همواره سلامت غذا و بالطبع سلامت انسان‌ها تحت‌الشعاع قرار گیرد و انواع بیماری‌ها، سرطان‌ها، مسمومیت‌ها و مرگ‌ومیرها بروز کرده و شایع شود.
رشد روزافزون جمعیت و ضرورت تأمین نیاز غذایی این جمعیت، جامعه را به این سمت رهنمون کرده که از نهاده‌های پر بازده استفاده کند. اگرچه این استراتژی موجب تولید قابل توجه محصول و افزایش بعد کمی آن شده، اما باعث شد تا در یک دوره چهل ساله میزان مصرف مواد شیمیایی در دنیا به ده برابر افزایش و خسارت ناشی از آفات تنها دو برابر کاهش یابد.
هرچند با تولید محصول فراوان ناشی از به‌کارگیری نهاده‌های پربازده، فرآورده به‌وفور یافت شده و به ظاهر امنیت غذایی و سیری شکمی حاصل شد و نیاز به کالری و پروتئین مرتفع شده است؛ اما غذای حاصل از نهاده‌های پربازده با توجه به مصرف بی‌رویه آنها موجب مصرف غذای ناسالم و ناامنی غذایی و سو تغذیه شده است.
به‌عبارت‌دیگر، از لحاظ سلامت و کیفیت شرایط ناگواری به وجود آورده است. به‌طوری‌که روزبه‌روز واکنش‌ها و فشارها برای در اختیار قرار گرفتن غذای سالم و ارگانیک بیشتر و بیشتر شده است. این مسئله نهادهای بین‌المللی و دولت‌ها را بر آن داشت تا در تلاش برای استقرار سیستم پایش و کنترل سلامت غذا حساسیت و عکس‌العمل نشان دهند.
این مهم در کشور جمهوری اسلامی ایران نیز مورد توجه نهادهای دولتی و نیمه دولتی و حتی خصوصی قرار گرفت و اقدامات علمی و فرهنگسازی بالنسبه شایسته‌ای انجام پذیرفت که اگرچه کافی نیست، اما در خور توجه است.
افزایش آگاهی شهروندان در خصوص امنیت غذایی و ایمنی غذا و اطلاع‌رسانی در این زمینه، به همراه پایش و کنترل کیفیت و سلامت محصولات و عرضه محصولات سالم، در زمره مهمترین دغدغه‌های دست‌اندرکاران امر امنیت غذایی است.
از این رو رویکرد به کشاورزی ارگانیک بهترین پاسخ به این دغدغه‌ها است. کشاورزی ارگانیک به نیاز جاری توجه دارد و حفظ مواهب خدادای و طبیعت و بستر زیست برای نسل آتی را فراهم می‌آورد.
کشاورزی ارگانیک از ویژگی‌های طبیعی بهره می‌برد، عملیات حفاظتی بیشتری در مزرعه انجام می‌گیرد و حاصلخیزی خاک در آن اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند. در مواجهه با تغییرات اقلیمی که مورد توجه اجلاس جهانی غذا نیز هست، این نوع نظام کشاورزی برتری نسبی دارد.
نکته مهم دیگر در تبیین اهمیت کشاورزی ارگانیک این است که پتانسیل گرمایش گازهای گلخانه‌ای ناشی از کشاورزی ارگانیک یک سوم پتانسیل گرمایش گازهای گلخانه‌ای کشاورزی رایج است. حتی مصرف انرژی در این گونه کشاورزی 60 درصد از مصرف آن در کشاورزی معمول را در بر می‌گیرد.
کشاورزی ارگانیک، به دنبال تحقق امنیت غذایی به‌ویژه از بعد سلامت است. این کار جز در سایه تفکر راهبردی و سیستمی مدیریت استراتژیک میسر نیست. در این صورت، از طریق تحلیل محیطی اعم از محیط داخل و خارج و بررسی نقاط قوت و ضعف، نیز تهدید و فرصت و سرانجام بررسی شایستگی‌های کلیدی و آسیب‌پذیری جدی، هدف‌گذاری و سیاست‌گذاری سطح‌بندی و سلسله مراتبی صورت پذیرد تا راهکارهای اجرایی را در چارچوب برنامه عملیاتی تبیین و طراحی کند.
به‌نحوی‌که این مهم در سطح جوامع محلی و بهره‌برداران با ویژگی‌ها و تنوع گوناگون از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی همراه شده و موانع تولید و توزیع محصولات سالم و ارگانیک مرتفع شود.
در همین راستا، ستاد توسعه فناوری‌های گیاهان دارویی و طب‌سنتی معاونت‌علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به منظور گسترش این حوزه در ایران فعالیت می‌کند.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!