راهکار‌های مقابله با زلزله در برنامه گفتوگوی ویژه خبری پنجشنبه بیست‌وسوم آذرماه مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش پایداری ملی، مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی در برنامه گفتوگوی ویژه خبری با اشاره به وضع تراکم جمعیت و ساخت و ساز‌ها در شهر‌های بزرگ اظهار کرد: ایران کشور زلزله خیزی است و از میزان ٣٣ میلیون جمعیتی که در مراکز استان‌ها و شهر‌های بزرگ قرار دارند قریب به ٢٤ میلیون نفر آن در شهر‌هایی زندگی می‌کنند که در پهنه خطر نسبی زلزله قرار گرفته است.
وی ادامه داد: کشور در وضع خاصی قرار دارد و در سال حدود سه سانتی‌متر کوتاه شدگی در پوسته زمین اتفاق می‌افتد که ١٠ درصد آن به صورت زمین لرزه است.
زارع با اشاره به افزایش ساختمان‌های بلند مرتبه در تهران افزود: در تهران بیش از ٩٨٠ ساختمان بالای ١٠ طبقه داریم که بیش از نیمی از آن در سال گذشته به مجموعه ساختمان‌های بلند مرتبه افزوده شدند.
استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی تصریح کرد: بیشتر این ساختمان‌های بلند مرتبه در مناطق ١، ٢، ٣ و ٢٢ و درست در پهنه گسل‌های تهران قرار دارند و برخی در جنوب تهران و در محدوده‌های دارای خاک نرم، ساخته شده اند.
وی با اشاره به بودجه اندک در حوزه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل تصریح کرد: نه تنها بودجه ناچیزی به این مسئله اختصاص داده شده و از آنچه که در دست داریم نیز به درستی استفاده نمی‌شود؛ بلکه این موضوع واکاوی این مسائل نیازمند افراد متخصص است.
زارع افزود: جذب نخبگان در کشور ما به سمت مراکز آکادمیک است، اما در قسمت اجرایی و مدیریتی به ویژه حوزه مدیرت بحران، شاهد این امر نیستیم.
وی با اشاره به مهاجرت‌های داخلی گفت: ما هنوز مشکل توسعه داریم و به دلایل خاصی از جمله خشکسالی شاهد مهاجرت‌های داخلی هستیم و در سال گذشته مهاجرت داخلی حدود یک میلیون و دویست هزار نفر را شاهد بودیم.
استاد پژوهشگاه زلزله شناسی ادامه داد: از سال ٧٥ تا ٩٥ مهاجرت داخلی بیست میلیون نفر از جمعیت کشور را شاهد بودیم که ٧٠ درصد آن، مهاجرت از روستا‌ها به شهر‌ها بوده و حدود ١٧ میلیون نفر به جمعیت شهرنشین ما افزوده شده است.
در ادامه این گفت‌وگو علی بیت الهی دبیر کارگروه ملی زلزله با اشاره به تداوم ساخت و ساز‌های غیر اصولی روی گسل زلزله اظهار کرد: ساخت و ساز‌ها در کشور باید طبق ضابطه صورت بگیرد و در تهران با تلاش‌های دسته جمعی تمامی مراکز تحقیقاتی و اجرایی، آیین نامه ممنوعیت ساخت و ساز در حریم گسل‌ها را تصویب کردیم.
وی ادامه داد: امیدواریم این آیین نامه به صورت کلی در کشور تا پایان سال جاری ابلاغ شود، کمااینکه این امر به صورت همزمان در شهر‌های تبریز، کرج، کرمان و مشهد در حال اجرا است.
دبیر کارگروه ملی زلزله با اشاره به آیین نامه ٢٨٠٠ بیان کرد: برابر این آیین نامه ضوابط ساخت و ساز در برابر زلزله را تبیین کردیم و تهران تنها شهری است که از تابستان سال گذشته و پس از ابلاغ آن، در حال اجرایی کردن این موضوع است.
وی تصرح کرد: حدود ٤ هزار ساختمان مرتفع به ویژه در محدوده شمال تهران در حریم گسل وجود دارد، اما ساخت آن‌ها پیش از ابلاغ آیین نامه صورت گرفته و تصمیم گیری در خصوص این ساختمان‌ها، باید به دو شکل اعمال مقاوم سازی و در صورت لزوم، تغییر کاربری صورت بگیرد.
بیت الهی با اشاره به حادثه آتش سوزی ساختمان پلاسکو تصریح کرد: حادثه پلاسکو چندان دور نیست و امثال پلاسکو کم نیستند، چرا که اکنون بیش از هزار برج بالای ١٢ طبقه داریم که حدود ٢٠٠ عدد آن روی گسل‌ها قرار دارند.
دبیر کارگروه ملی زلزله یادآور شد: بودجه کافی در خصوص کاهش ریسک، اقدامات پیش‌گیرانه و مقاومت در برابر زلزله تخصیص نیافته است در حالیکه اقتصاد مقاومتی با تخصیص مناسب یودجه در این خصوص نیز می‌تواند محقق شود.
وی ادامه داد: اعمال مقررات ما در این خصوص ضعیف بوده و درخواست‌های زیادی درباره تجهیز سیستم‌های لرزه نگاری داریم.
در ادامه برنامه صدیف بدری سخنگو کمیسون عمران مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: تا کنون قصور‌هایی توسط شهرداری و وزارت راه و شهرسازی در حوزه ساخت و ساز‌های غیر اصولی انجام شده است و مجلس شورای اسلامی نیز باید در بعد نظارتی نیز بیش از این کار می‌کرد.
وی ادامه داد: دولت به لحاظ محدودیت‌های بودجه‌ای الویت بندی کرده وگرنه قانون مربوطه وجود دارد.
بدری تصریح کرد: همواره طرح این سوال ضروری است که دولت چه میزان اعتبار به مدیرت بحران و پدافند غیر عامل اختصاص داده و چه طرح‌هایی را در این خصوص پیش بینی کرده است.
زارع در ادامه با اشاره به اینکه شهر پردیس و پرند بر روی گسل‌های فعال احداث شده است گفت:احتمال آسیب‌دیدگی ما در برابر خطر زلزله به دست انسان‌ها و کسانی که برنامه ریزی کرده اند بالا رفته است.
وی با اشاره به اینکه در کشور ریسک زلزله را بالا برده‌ایم، اظهار کرد: ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در روی حریم گسل شمال و ۹۵۰ هزار نفر در ضلع جنوبی تهران زندگی می‌کنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی مهندسی زلزله با بیان اینکه فقط در شهر‌های بزرگ حدود ۲۴ میلیون نفر از جمعیت کشور در نقاط زلزله‌خیز اسکان دارند خاطرنشان کرد: تمرکز جمعیت زیادی در مکان‌های با آسیب پذیری بالا داریم.
وی با اشاره به اینکه به لحاظ آماری انتظار زلزله در شهر تهران را داریم، افزود: روالی که باید در مورد حداقل‌های سکونتگاه‌های انسان طی بشود، صورت نگرفته است.
زارع بیان کرد: حدود ۴۰۰ بنای بلند در شهر جدید پردیس ایجاد شده است، این شهر در فاصله ۱۰ کیلومتری دو گسل شمال شهر تهران و گسل مشابه این شهر احداث شده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی گفت: ۴ میلیون و پانصد هزار نفر در بافت فرسوده تهران زندگی می‌کنند.
زارع با اشاره به اینکه بیش از ۵۰ سال سابقه آیین نامه زلزله در کشور داریم افزود: سال آینده موسسه ژئوفیزیک ۶۰ ساله می‌شود، لذا به نظر می‌رسد به مراکز علمی در ایران نیاز نداریم، زیرا اگر نیاز داشتیم این گونه زلزله‌ها سبب آسیب‌های جدی نمی‌شد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی یادآوری کرد: در ۲۷ فروردین سال ۹۵ در یکی از شهر‌های ژاپن با جمعیت ۷۵۰ هزار نفر، زلزله‌ای به بزرگی هفت و دو دهم ریشتر اتفاق افتاد که تنها سبب کشته شدن ۴۹ نفر شد.
زارع با بیان اینکه دنیا در مسیری قرار گرفته که ما هم باید آن را طی کنیم گفت: طبق دستورالعمل، مسائل دینی و شرعی کار درست و منطقی را باید دنبال کرد، در ۱۰ سال گذشته ۱۱ زلزله به بزرگی شش ریشتر در کشور رخ داد.
وی با اشاره به زلزله کرمانشاه ادامه داد: مردم ازگله همچنان مشکل اسکان موقت، آب آشامیدنی و مسائل گرمایشی دارند، لذا آن‌ها نیازمند حمایت بیشتری هستند، زلزله‌های رخ داده در این مدت کاملاً طبیعی است، به طوری که بیش از دو هزار ایستگاه در دنیا آن را به ثبت رسانده اند، پس باید اعتماد عمومی ایجاد کرد و از سوی دیگر سیستم پاسخگو داشته باشیم؛ تا زمانی که این سیستم پاسخگو نباشند همه صحبت‌ها مثل بازی موش و گربه ادامه پیدا خواهند کرد.
بیت اللهی در ادامه گفت‌وگو با اشاره به اینکه ساختمان‌هایی که بر اساس ساده‌ترین اصول آیین نامه ساختمان ساخته شده‌اند در برابر زلزله مقاوم خواهند بود گفت: مردم باید فرهنگ زندگی با زلزله را یاد بگیرند. مشکلاتی در اجرا و نظارت بر اجرای قانون داریم، مهندسین ناظر باید بر نقشه مهندسی و ضوابط ساخت و ساز نظارت کنند.
دبیر کارگروه ملی زلزله با اشاره به اینکه تنها شهر ایران که حریم‌های گسل‌های آن شناسایی شده تهران است، عنوان کرد: مشکل اصلی ما عدم جدیت پیوسته در اجرای قوانین است، لذا رفتار ما به شدت نوسانی است.
وی گفت: در زلزله اسلام آباد نیز بر اساس تخریب‌هایی که در مسکن مهر و بیمارستان‌ها داشتیم می‌توانیم به تجزیه و تحلیل بپردازیم.
بیت اللهی با اشاره به اینکه بیش از هزار ایستگاه زلزله‌نگاری در کشور داریم که بر خلاف درخواست‌های مکرر به روزرسانی نمی‌شوند افزود: آیین‌نامه‌های خوبی داریم، اما مشکل در اجرا و نظارت بر اجرای قانون است، در زلزله پل‌ذهاب متوجه شدیم که سیستم نظارتی بسیار ضعیفی داریم.
وی افزود: طی بررسی‌های به عمل آمده ساخت و ساز‌ها در کشور روند صعودی دارد، از زلزله رودبار تاکنون گام‌های خوبی برداشته شده و گام‌ها رو به جلو است لذا، نیازمند عزم جدی از سوی مهندسین ناظر هستیم.
حسن قربانخانی رئیس سازمان نظام مهندسی تهران در ادامه این گفت‌وگو طی تماس زنده تلفنی با اشاره به سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در سال ۸۴ افزود: نباید کسانی که فاقد صلاحیت در این حوزه هستند اقدام ساخت و ساز کنند.
وی با اشاره به اینکه موضوعات ساخت و ساز را جدی نمی‌گیریم و هر وقت حادثه‌ای رخ می‌دهد اوج هیجانات صورت می‌گیرد و زود فروکش می‌کند، افزود: به هر جهت شرایط ساخت و ساز در کشور اصلا خوب نیست، در مورد شهر تهران بار‌ها گفته‌ایم که چرا اجازه می‌دهند افراد فاقد صلاحیت اقدام به ساخت و ساز و مسکن کنند، از سوی دیگر باید اذعان داشت که در تمام ساختمان‌هایی که مهندس ناظر وجود دارد امضا‌ها معتبر است و مسئولیت حقوقی در این رابطه وجود دارد.