در دو ماه اخیر دو حمله سایبری اتفاق افتاده که یکی بسیار کوچک و یکی با ابعاد بسیار بزرگ طراحی شده است. اولی سبب تیرگی روابط بین متحدان سنتی در حاشیه خلیج فارس و دیگری سبب قطع ارتباطات تلفنی 7 میلیون کاربر یک شرکت تامین کننده خدمات تلفن همراه در ونزوئلا شده است.
به گزارش پایداری ملی، از حمله سایبری سال 2010 آمریکا و اسرائیل به ایران نزدیک به هفت سال است که می گذرد، گستره آن حمله تاحدی بود که بسیاری از کارشناسان امنیت سایبری آن را بزرگترین حمله سایبری تاریخ قلمداد کرده اند. اگر چه هنوز اطلاعات دقیقی در خصوص ابعاد تخریب آن حمله منتشر نشده است، اما پیچیدگی ویروس استاکس نت موضوعی است که در خصوص آن بسیار بحث شده است.
اگر چه هفت سال از آن حمله می گذرد، اما حملات سایبری نه تا آن اندازه، بلکه در ابعاد بسیار کوچکتری از آن انجام می شوند. البته هر چند برخی از این حملات ابعاد بسیار کوچکتری دارند، اما به معنی کوچک بودن دامنه این حملات نیست. در دو ماه اخیر دو حمله سایبری اتفاق افتاده که یکی بسیار کوچک و یکی با ابعاد بسیار بزرگ طراحی شده است. اولی سبب تیرگی روابط بین متحدان سنتی در حاشیه خلیج فارس و دیگری سبب قطع ارتباطات تلفنی 7 میلیون کاربر یک شرکت تامین کننده خدمات تلفن همراه در ونزوئلا شده است.
آغاز منازعه
کشمکش بین قطر و کشورهای ائتلاف 3 +1 از آن جا شروع شد که قطری ها اعلام کردند وب سایت خبرگزاری رسمی قطر توسط اماراتی ها هک شده است. موضوعی که با توجه به سناریوی از پیش تعیین شده ای تبدیل به یکی از بحرانی ترین پرونده های سیاسی منطقه طی بیست سال اخیر شده است.
سیف بن احمد آل ثانی مدیردفتر ارتباطات دولتی قطر در این خصوص بیان داشت که «جای هیچ شک و شبهه ای نیست که جنایت هک سایت خبرگزاری قطر رخ داده است.» وی در این خصوص بیان داشته است که این اقدام از سوی یک کشور عرب حاشیه خلیج فارس، نقض قانون بین المللی، توافقات شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی و سازمان ملل است. در همین خصوص مقامات آمریکایی نیز تاکید کرده اند گزارش های ارائه شده مبنی بر دست داشتن امارات در هک شدن خبرگزاری قطر درست است.
انتساب حمله به امارات
مسئله اساسی در این بین نسبت دادن این حمله به یک دولت خاص است. انتساب یک حمله سایبری این موضوع را پیش خواهد آورد که آیا آن حمله قابل پیگیری است یا خیر و چه مسئولیتی را برای دولت خاطی به دنبال خواهد داشت و اینکه اقدامات متقابل در مواجهه با آن چه می تواند باشد. بسیاری از کارشناسان بر آنند که هک سایت قطری توسط دولت امارات ترتیب داده شده است.
واشنگتن پست نیز ابعاد بیشتری از ماجرای هک شدن وب سایت قطری و «درج خبر جعلی از تمیم بن حمد بن آل ثانی» را بررسی کرده است. واشنگتن پست، در این خصوص بیان داشت مسئولان سازمان جاسوسی آمریکا فاش کردند که امارات عامل هک سایت خبرگزاری قطر در 24می (سوم خرداد) گذشته است و مقامات بلندپایه اماراتی یک روز قبل از اجرای عملیات هکرها، درباره این موضوع بحث و گفت وگو کرده‌اند.
نفس هک کردن خبرگزاری قطر در شرایط عادی موضوعی چندان قابل توجه نیست، اما اوضاع زمانی وخامت بار می شود که به عواقب این هک توجه شود، موضوعی که سبب شد کشورهای عضو ائتلاف شرایط را برای قطر تا آستانه حمله نظامی پیش ببرند.
«سیف بن‌أحمد بن‌سیف آل‌ثانی»، مدیر دفتر ارتباطات دولت قطر اعلام کرده «گزارش‌ها و داده‌ها حاکی از جنایت زشت آشکاری است که در سطح بین‌المللی از جنایت‌های تروریسم الکترونیکی به شمار می رود، جنایتی که یک کشور حوزه خلیج فارس آن را مرتکب شده است و قوانین بین‌المللی و توافق‌نامه‌های دوجانبه یا چند جانبه بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی یا سازمان ملل متحد را نقض می‌کند.»
حال که زمزمه های ثبت شکایت دولت قطر از سه کشور عربی در دیوان بین المللی دادگستری به گوش می رسد، موضوع مهم تحول در استمساک به روش های داوری در توسل به جنگ اطلاعاتی و حملات سایبری است. اولین مسئله ای که در اینجا به وجود می آید صلاحیت دیوان در بررسی این موضوع است، مسئله ای که به نظر نمی رسد دولت امارات به آن تن دهد، اما در صورتی که دیوان این صلاحیت را داشته باشد، سوالی که پیش می آید این است که آیا در خصوص باقی حملات سایبری نیز می توان به این رویه تمسک جست یا خیر.
حملات سایبری خود را با حمله سایبری رژیم صهیونیستی و آمریکا در سال 2010 به ایران، نمایان ساختند، حمله ای که منتهی به خرابکاری بخشی از سانتریفیوژهای ایرانی شد. موضوعی که سبب شد توجه حقوق دانان و دانشمندان علوم فنی به حملات سایبری توسعه فزآینده ای داشته باشد. حالا و بعد از 7 سال از آن اتفاق یک حمله سایبری بسیار کوچکتر از آن حمله ترتیب داده شده است، اما ابعاد آن به قدری وسعت گرفته که حتی می تواند منتهی به اقدام نظامی مستقیم بین کشورهای حاشیه خلیج فارس هم شود.
هر چند بسیاری معتقدند که این اقدام امارات علیه قطر تنها یک قطعه از پازل اختلافات بین این کشورها بوده است، در حالی که ریشه اختلافات هیچ ارتباطی به هک اتفاق افتاده ندارد. موضوع انتساب حمله سایبری به امارات موضوعی است که بسیار حائز اهمیت است. اذعان به حمله سایبری علیه قطر توسط هیچ یک از مقامات اماراتی بیان نشده است، اما تشخیص منشا حمله از ناحیه امارات امر دشواری نیست.
نسل جدید رویارویی ها
هک شدن وب سایت قطری نمادی از تنش در روابط بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بوده است. اختلاف بین این کشورها موضوعی مربوط به شرایط فعلی نیست و دیرینه آن به سال 2014 میلادی بر می گردد. اختلاف نظرهای متعددی که بین این کشورها وجود داشته، خود را در سفر دونالد ترامپ به منطقه نشان داد، اما ظهور محیط جدیدی برای منازعه بین کشورها نشان دهنده نقش و اهمیت رسانه های جدید در مواجهات جدید است.
این محیط جدید رویارویی های مجازی ، همزمان با تحولاتی است که در عرصه بین الملل اتفاق می افتد. استفاده از گزینه نظامی علیه کشوری دیگر بسیار هزینه زا است، ضمن اینکه به لحاظ عرفی نیز پذیرفته شده نیست که علیه کشوری دیگر توسل به زور نظامی اتفاق بیفتد، لذا نزدیک ترین گزینه همین توسل به سلاح های جدیدی است که نسل های جنگ اطلاعاتی را شکل داده اند.
مورد دوم؛ ونزوئلا
در ماه جولای و آگوست ونزوئلا صحنه نبرد خیابانی بین معترضان رئیس جمهور مستقر و حامیان وی بوده است. معترضان بر آنند که دولت مستقر توان پاسخ گویی به مطالبات اقتصادی و سیاسی آن ها را ندارد و بنابراین به دنبال اسقاط حکومت هستند. در آن طرف منازعه، موافقان دولت، معترضان را به تلاش برای براندازی نظام مستقر متهم می کنند که با حمایت آمریکا دست به اعمال براندازانه نسبت به دولت مستقر می زنند.
اخیرا «حمله سایبری به شرکت دولتی اپراتور تلفن همراه ونزوئلا، باعث قطع ارتباط میلیون‌ها مشترک این شرکت شد.» این موضوع تیتر برخی خبرگزاری ها در 10 آگوست 2017 بوده است. آنطور که اسپوتنیک از «هوگبل روآ» وزیر علوم و فن‌آوری ونزوئلا نقل قول کرده، این حمله سایبری به قطع تماس 7 میلیون مشترک شرکت دولتی «مُویل نت» انجامیده است؛ این شرکت کلاً 13 میلیون مشترک تلفن همراه دارد. روآ گفته که این حمله سایبری را یکی از «حملات تروریستی نظام‌مند» علیه دولت ونزوئلا و اقدامی با حمایت «خارجی‌ها» می‌داند. وزیر علوم ونزوئلا همچنین گفته که حملات به خطوط ارتباطاتی،
به همین حمله سایبری محدود نشده و خطوط فیبر نوری دولتی نیز در 7 ایالت ونزوئلا «عمداً» آسیب دیده است. در این حمله سایبری، برخی دیگر از دستگاه‌های دولتی ونزوئلا نیز هدف قرار گرفته‌اند. گروه هکری «باینری گاردینز» مسئولیت این حمله را بر عهده گرفته است. این گروه چند روز پیش هم مسئولیت حمله به 40 سایت دولتی را بر عهده گرفته بود. باینری گاردینز رئیس‌جمهور ونزوئلا یعنی «نیکلاس مادورو» را «دیکتاتور» خطاب می‌کند و خود را به همراهی با معترضین به دولت مستقر ونزوئلا، متعهد کرده است.