به رسمیت شناختن مالکیت معنوی یا همان حق کپی رایت یکی از راه‌هایی است که موجب می‌شود تا هزینه‌های سایبری خانوار به جیب خارجی‌ها نرود.
به گزارش پایداری ملی، «به گفته ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی حداقل 5درصد سبد خانوار برای هزینه‌های سایبری است که بخشی از این هزینه‌ها به صورت کلی یا جزئی در اختیار کشورهای دیگر قرار می‌گیرد. از این‌رو برای بزرگ کردن اقتصاد کشور باید اقداماتی همچون به رسمیت شناختن مالکیت معنوی یا همان حق کپی رایت انجام شود.»
به رسمیت شناختن مالکیت معنوی یا همان حق کپی رایت یکی از راه‌هایی است که موجب می‌شود تا هزینه‌های سایبری خانوار به جیب خارجی‌ها نرود. اما سؤال این است که برای اینکه بتوانیم هزینه 5درصد از سبد خانوار در حوزه سایبری را در داخل کشور نگه داریم چه تدابیر دیگری باید اندیشیده شود؟ کارشناسان حوزه فضای فناوری در این باره معتقد هستند برای ماندن هزینه‌ها در داخل کشوردر حوزه فضای مجازی باید به بحث تولید محتوا، تولید محصولات تحت لیسانس، زیرساخت و فراگیر شدن شبکه ملی اطلاعات توجه ویژه‌ای شود.
حمایت از تولید داخل
حسین اسلامی قائم مقام یکی از شرکت‌های حوزه ICT (فناپ) درباره اظهار نظر دبیر شورای عالی فضای مجازی می‌گوید: اگرجمعیت 70 میلیونی کشورمان را در نظر بگیریم که از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی مانند اینترنت، تلفن همراه، تلویزیون هوشمند، دیتا و... استفاده می‌کنند شاید حتی بیشتر از 5 درصد از هزینه سبد خانوار صرف فضای سایبری می‌شود که دقیقاً باید گفت بیشتر این هزینه‌ها به جیب خارجی‌ها می‌رود.
اسلامی می‌افزاید: به‌عنوان مثال وقتی فردی تلفن همراه خریداری می‌کند، به طور قطع هزینه این گوشی به جیب تولید‌کننده آن که خارج از ایران است، سرازیر می‌شود. وقتی از اینترنت (بجز اینترنت داخلی) استفاده می‌شود بیشتر هزینه‌ها برای ارتباطات به جیب خارجی‌ها می‌رود. وقتی افراد جامعه ما بازی‌های خارجی مانند «کلش اف کلنز» را بازی می‌کنند باید گفت سود این بازی‌ها فقط و فقط از آن تولید‌کنندگان آن که خارج از ایران هستند، می‌شود. وقتی کاربران ایرانی فیلم، ویدئو و... از طریق اینترنت دانلود می‌کنند که معمولاً «هاست»های آنها خارجی است باز هم سود دانلود کردن آنها نصیب خارجی‌ها می‌شود.
اسلامی می‌گوید: برای اینکه هزینه‌ها به خارج از ایران نرود و در داخل کشور بماند باید به دو بحث اساسی «تولید محتوا» و «تولید محصولات» در داخل کشور توجه ویژه داشته باشیم. در بحث محتوا باید از تولید محتواهای داخلی اعم از فیلم، موسیقی و... دفاع کنیم تا هزینه 5 درصدی سبد خانوار در کشور باقی بماند اما براستی چقدر به تولید محتوا در کشورکمک کرده‌ایم؟ به چه میزان از ساخت فیلم‌های خوب حمایت کرده‌ایم؟ در استفاده از تکنولوژی‌های نوین باید مسأله تولید محتوا بسیار جدی گرفته شود.
اسلامی در ادامه به بحث دوم که «تولید محصولات تحت لیسانس» در داخل کشور است، اشاره کرده و می‌افزاید: به‌طور قطع ما در کشور نمی‌توانیم از تولید گوشی، تبلت ایرانی و... سخن بگوییم چرا که از نظر تکنولوژی و سخت افزاری از دنیا بسیار عقب هستیم و نباید هم به این سمت حرکت کنیم ولی می‌توانیم به سمت تولید «تحت لیسانس» پیش رویم. اکنون بسیاری از کشورها مانند کشور ترکیه به تولید تحت لیسانس روی آورده و محصولات شرکت‌های اروپایی را در کشور خود تولید می‌کنند بنابراین ما نیز می‌توانیم محصولات تکنولوژی آی تی را تحت لیسانس در داخل کشور تولید کنیم تا هزینه‌های آن در داخل کشور باقی بماند.
وی می‌گوید: اگر بحث «تولید محتوا» و «تولید محصول تحت لیسانس» را در داخل کشور تقویت کنیم می‌توانیم این میزان هزینه را در داخل نگه داریم. البته در تقویت این دو حوزه، صرفاً شورای عالی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نقش ندارد، بلکه باید وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این زمینه حرکتی رو به جلو داشته باشند.
فراگیر شدن شبکه ملی اطلاعات
حسن نجفی سولاری مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه فضای مجازی نیز معتقد است اکنون چرخه فضای مجازی در کشور به‌گونه‌ای است که سود آن به نفع خارجی‌ها در جریان است که بیشتر مربوط به بحث «محتوا» است.
نجفی سولاری می‌گوید: در داخل کشور عمدتاً محتواهایی را دانلود می‌کنیم که این محتوا‌ها بیشتر متعلق به دیگر کشورها است و ما برای خرید محصول بیگانه هزینه می‌کنیم. به عبارتی چه در حوزه اسناد، چه محتواهای سرگرمی، بازی‌ها، فیلم، موسیقی و... تنها مصرف‌کننده هستیم.
نجفی سولاری کارشناس فضای مجازی درباره معکوس شدن یا حداقل متعادل شدن چرخه هزینه در فضای مجازی به نفع کشور می‌گوید: حوزه محتوا وضعیت خوبی ندارد شاید به‌طور تقریبی بتوان گفت که تنها 10درصد از محتواهای استفاده شده داخلی و 90درصد محتواهای استفاده شده از منابع خارجی است و این به این معنا است که ارز مملکت از کشور خارج می‌شود و باید سرمایه‌گذاری در این بخش را بشدت افزایش دهیم.
نجفی سولاری به موضوع مهم دیگر که همانا ارائه «سرویس‌ها و خدمات» در فضای مجازی است، اشاره کرده و می‌افزاید: ما در کشور از سرویس‌های خارجی مانند جست‌و‌جوگر، شبکه‌های اجتماعی، نرم افزارها و... استفاده می‌کنیم که باید بومی‌سازی شوند. البته در کشور جست‌و‌جوگر بومی و شبکه‌های اجتماعی داخلی وجود دارد ولی هنوز برند نشده است که باید برای برند شدن آن تلاش شود. در بخش نرم افزار نیز ما از نرم افزارهای متعدد خارجی استفاده و بابت آنها هزینه پرداخت می‌کنیم که باید تعداد بیشتری از نرمافزارها را به صورت بومی تولید کنیم. استادان و جوانان تحصیلکرده بسیاری در حوزه فناوری در کشور وجود دارند که اگر از آنها حمایت شود، می‌توانند انواع و اقسام سرویس‌ها را ارائه دهند یا حداقل نرم افزارهایی که مردم به آنها بیشتر نیاز دارند را به صورت بومی تهیه کنند.
نجفی سولاری برای خارج نشدن ارز از کشور در حوزه سایبری به بحث زیرساخت و شبکه ملی اطلاعات نیز اشاره کرده و می‌افزاید: در بخش زیرساخت، اینترنت را در قالب پهنای باند از خارج خریداری می‌کنیم که می‌توانیم با توسعه شبکه ملی اطلاعات، چرخه اطلاعات را داخلی کرده و پهنای باند خارجی کمتری خریداری کنیم.
معمولاً هر از چندگاهی خبر افزایش پهنای باند اینترنت در کشور را از زبان مسئولان می‌شنویم تا کسب و کار مردم رونق بگیرد غافل از اینکه بابت افزایش پهنای باند به بیگانه هزینه می‌پردازیم ولی اگر شبکه ملی اطلاعات در کل کشور راه‌اندازی شود، گردش اطلاعات و گردش مالی به صورت داخلی انجام می‌گیرد و سود و هزینه آن در داخل کشور می‌ماند بنابراین باید بحث محتوا، خدمات و زیرساخت را مدیریت کرده و گردش مالی و اطلاعات خود را داخلی کنیم تا کسب و کار را رونق دهیم.
شاهین طبری مدیرعامل یک شرکت نرم‌افزاری (چارگون) نیز می‌گوید: بسیار خوشحالم از اینکه یک مسئول بلندپایه چنین دیدگاهی را بیان می‌کند تا برای ماندن هزینه‌ها در داخل کشور فکری شود.
طبری می‌افزاید: اگر حق مالکیت معنوی یا همان کپی رایت را در کشور رعایت کنیم تولید‌کننده‌های داخلی می‌توانند بیشتر منتفع شوند و هزینه آن به جیب خارجی‌ها نرود. به عبارتی به جای اعتبار دادن به شرکت‌ها و تولیدات خارجی به شرکت و تولیدات داخلی خود اعتبار می‌بخشیم.
طبری می‌گوید: با رعایت حق مالکیت معنوی در استفاده از مجموعه خرید نرمافزارها و سخت افزارها و حتی سرویس‌هایی که استفاده می‌شود، می‌توان پویایی و شکوفایی را در کشور به ارمغان آورد. اطلاعاتی که در کشور ایجاد می‌شود خود یک سرمایه است و باید کاری کنیم که سرمایه مادی و معنوی آن در کشور خودمان بماند.