هر ساله با شیوع فصل گرما موجی از نگرانی‌ها در مورد شیوع بیماری تب کریمه کنگو در کشور ایجاد می‌شود به طوریکه این روزها اخبار شبکه های مجازی درباره این بیماری، در سرعت انتقال از ویروسش جلو زده‌اند.
بر اساس گزارش اداره بیماری های مشترک انسان و دام وزارت بهداشت، در ۱۵ سال گذشته ۹۰۰نفر در کشورمان به این بیماری مبتلا شده‌اند که از این تعداد ۱۴۴ نفر جانشان را از دست داده‌اند و این آمارها نشان می‌دهد که نگرانی‌ها در مورد این بیماری بی‌جا هم نیست.
بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو نوعی بیماری ویروسی است که مشترک بین انسان و دام بوده و بدون هیچ گونه علامتی در دام دیده می‌شود.
این بیماری مسری ناشی از ویروسی است که از طریق کنه منتقل می‌شود و نرخ مرگ میر ناشی از آن ۱۰ تا ۴۰ درصد است.
شیوع بیماری در فصل گرما
نخستین بار در سال ۱۹۴۴ میلادی در شبه جزیره کریمه و در سال ۱۹۶۹ در کنگو مواردی از این بیماری گزارش شد و در سال ۱۹۷۰ میلادی در ایران مورد شناسایی قرار گرفت و تاکنون در اکثر استان های کشور موارد قطعی انسانی تب کریمه کنگو گزارش شده که بیشترین موارد در استان های شرقی کشور از جمله استان سیستان و بلوچستان است.
بیشترین زمان انتقال بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو به انسان در فصول بهار و تابستان است چراکه کنه در فصل های گرم بیشتر فعالیت می‌کند و فعالیتش در فصل های سرد تقریبا متوقف می‌شود. در واقع بیشترین میزان شیوع بیماری از اواخر فروردین تا شهریور است.
این بیماری در انسان بسیار خطرناک است و با تب آغاز شده و دارای علائمی مانند بی اشتهایی، تهوع، سردرد که در نهایت این علائم سبب پارگی دیواره مویرگ‌ها در مغز و سکته مغزی می‌شود.
با آغاز فصل گرما و از طرفی همجواری استان با استان هایی از جمله سیستان و بلوچستان نگرانی‌ها در مورد شیوع این بیماری در خراسان جنوبی نیز بالاست اما مراقبت های به موقع دامپزشکی و البته توجه به نقش بی بدیل آموزش در این زمینه سبب شده که طی دو سال گذشته مرگ و میر ناشی از بیماری در استان گزارش نشود.
در واقع کابوس انتقال این بیماری با رعایت چند نکته بهداشتی قابل پیشگیری است به گونه ای که طبق نظر کارشناسان اگر ویروس بیماری در بدن دام باشد و آن دام ذبح شود، پس از ۲۴ ساعت بر اثر اسید داخل بدن دام از بین می‌رود و به همین علت است که در کشتارگاه های صنعتی، لاشه را پس از ذبح حداقل ۲۴ ساعت نگه می‌دارند اما متاسفانه در برخی مناطق بلافاصله پس از این که دام ذبح می‌شود مورد استفاده قرار می‌گیرد که این روش احتمال انتقال بیماری را بالا می‌برد بنابراین باید حتما گوشت خریداری شده حداقل ۲۴ ساعت در دمای صفر تا چهار درجه سانتیگراد نگهداری کرد تا ویروس آن از بین برود.
علاوه بر این مقاومت عامل این بیماری در برابر حرارت کم است و در دمای ۵۶ درجه سلسیوس به مدت ۳۰ دقیقه از بین می‌رود؛ بنابراین پختن گوشت و یا پاستوریزه کردن شیر باعث از بین رفتن ویروس می‌شود.
راه های انتقال و پیشگیری از انتقال بیماری
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند در گفت و گو با خبرنگار مهر، گزش کنه های آلوده، تماس با خون و بافت های حیوانات آلوده، تماس با خون و ترشحات فرد بیمار را از مهمترین راه های انتقال تب کریمه کنگو عنوان کرد و گفت: از بین بردن کنه‌ها از طریق سم پاشی محل های نگهداری دام‌ها یا اماکن تجمع کنه‌ها و جلوگیری از حمل و نقل غیر مجاز دام از مهمترین راه های پیشگیری از این بیماری است.
کامبیز مهدی زاده همچنین بر استفاده از دستکش، ماسک و سایر وسایل محافظت کننده برای جلوگیری از تماس پوستی با خون و بافت های آلوده دام یا بیماران مبتلا تاکید کرد و گفت: رعایت احتیاطات استاندار در کارکنان بهداشتی درمانی برای جلوگیری از تماس با خون و ترشحات بیماران مبتلا یکی از ضروریان است.
وی همچنین به علائم این بیماری اشاره کرد و افزود: این بیماری با تب ناگهانی، کوفتگی، ضعف، تحریک پذیری سردرد و درد شدید در ناحیه اندام‌ها، پشت و کمر، بی اشتهایی شدید ظاهر می‌شود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با بیان اینکه همچنین در این بیماری لکه های مخاطی خونریزی دهنده در کام نرم زبان کوچک، حلقف بثورات پوستی که از ناحیه قفسه سینه شروع و به طرف شکم آمده و بقیه بدن را در بر می‌گیرد، بیان کرد: ممکن است خونریزی در لثه، بینی، ریه‌ها و روده‌ها اتفاق افتد ولی خونریزی های قابل توجه فقط در موارد شدید و مرگبار بیماری دیده می‌شود.
شناسایی ۱۵ مورد مشکوک به تب کریمه کنگو در استان
مهدی زاده ادامه داد: تب به صورت دائمی ممکن است به مدت پنج الی ۱۲ روز ادامه داشته باشد.
وی اظهار کرد: در سال گذشته موارد مشکوک به بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو ۱۵ مورد و محتمل نیز شش مورد بود که مورد مثبت، قطعی و مرگ نداشته‌ایم.
همچنین از شناسایی دو مورد مشکوک به بیماری از ابتدای سال جاری تاکنون خبر داد و گفت: نتیجه آزمایشات این افراد منفی گزارش شده است.
به گفته وی طی دو سال اخیر مرگ و میر ناشی از بیماری در استان گزارش نشده است.
هیچ موردی از این بیماری در استان دیده نشده است
معاون سلامت دامپزشکی خراسان جنوبی نیز با اشاره به شیوع این بیمار در برخی از استان‌ها، اظهار داشت: خوشبختانه هنوز هیچ موردی از این بیماری در استان دیده نشده است.
محمد اصغرزاده با اشاره به اقدامات انجام شده برای جلوگیری از شیوع این بیماری، عنوان داشت: در این راستا مسائل حمل و نقل بهداشت قرنطینه ای به خارج استان انجام می‌شود و با تعامل خوب با نیروهای انتظامی، دادگستری، تعزیرات و سایر دستگاه های مرتبط دام‌ها به شدت مراقبت می‌شوند.
وی با بیان اینکه همچنین سم پاشی جایگاه‌ها و بدنه دام‌ها به شدت در استان پیگیری می‌شود، بیان داشت: در تمام استان با اولویت شهرستان های مرزی و شهرهایی که با استان های سیستان و بلوچستان و سایر استان‌ها همجوار هستند این موضوع با جدیدیت دنبال می‌شود.
معاون سلامت دامپزشکی خراسان جنوبی، ارائه آموزش به دامدارها و زنان روستایی را یکی دیگر از اقدامات انجام شده در این زمینه عنوان کرد و افزود: به غیر از شهرستان های زیرکوه، خوسف و طبس که فاقد کشتارگاه‌ها هستند در تمامی شهرستان های استان کشتارگاه‌ها مجهز به دستگاه پیش سردکن وجود دارد.
تجهیز تمام کشتارگاه های استان به دستگاه پیش سردکن
اصغرزاده ادامه داد: در این کشتارگاه‌ها دام قبل از ذبح و در حین ذبح بازدید شده و بعد از ذبح نیز تمامی امحا و احشام و گوشت دام به مدت ۲۴ ساعت در دستگاه پیش سردکن نگهداری می‌شوند و با این کار عاری از هرگونه بیماری تب مالت و تب کریمه کنگو می‌شود.
وی با بیان اینکه تب کریمه کنگو یک بیماری ویروسی خطرناک بوده که هیچ نشانه ای در دام ندارد و تنها با تب مختصر همراه است، بیان کرد: این بیماری به راحتی از طریق کنه به انسان قابل انتقال بوده و در انسان نیز خطرناک است و تاکنون تلفاتی نیز در کشور داده است.
وی همچنین هشدارهایی برای دامدارها داشت و گفت: دامداری‌ها مراقبت کنند که سم پاشی و حمام دام‌ها به خوبی انجام و حمل و نقل دام تنها با مجوز بهداشت قرنطینه ای انجام شود.
اصغرزاده با تاکید بر اینکه ذبح دام تنها باید در کشتارگاه انجام و از ذبح در معابر و خانه‌ها خودداری شود، عنوان داشت: چنانچه قرار است ذبحی در خانه انجام شود باید گوشت قبل از مصرف به مدت ۲۴ ساعت در یخجال نگهداری شود در این صورت اگر عامل ویروسی نیز وجود داشته باشد از بین می‌رود.
با توجه به اینکه درصد مرگ و میر مبتلایان در مناطق آلوده در سال های اخیر کاهش معنی داری داشته است، می‌توان ادعا کرد اقدام های پیشگیرانه در خصوص شناسایی بموقع و درمان مناسب و سریع موارد انسانی بسیار موثر بوده و کاهش موارد انسانی در مقایسه با سال ۱۳۹۱ و سالهای قبل از آن، مبین نقش آموزش و رعایت نکات بهداشتی در جلوگیری از شیوع این بیماری است.