برقراری روابط موازی و خارج از چارچوب و قاعده و کم توجهی به تعهدات زندگی مشترک از معضلات و ناهنجاری های اخلاقی و رفتاری است که متاسفانه یکی از عوامل فروپاشی کانون و بنیان خانواده ها به شمار می رود.
با نگاهی اجمالی به پرونده های دادگاه ها و محاکم قضایی خانواده در می‌یابیم که یکی از دلایل جدایی زوجین و فروپاشی تار وپود زندگی آنها روابط خارج از عرف و خیانت همسران به یکدیگر است.
اگر چه این معضل به عنوان یک بحران جدی و همه گیر،اصلی ترین عامل طلاق و متارکه به شمار نمی رود اما به هر ترتیب در جامعه ای که بر چارچوب اخلاق و ارزش های انسانی و اسلامی استوار شده،بروز حداقلی چنین روابط غیر متعارفی نیز غیر قابل هضم و تامل برانگیز است.
کارشناسان و آسیب شناسان اجتماعی،موضوع خیانت همسران را به عنوان یکی از جدی ترین دغدغه های برخی خانواده ها عنوان می کنند و متاسفانه تاثیرات مخرب این رفتار و تعاملات غیر سازنده و خارج از شئون اخلاقی با پیامدهای تخریبی بسیار ناخوشایندی همراه است که بنیان و کانون خانواده را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد و آن را متزلزل می کند.
عوارض و تبعات نامیمون و فاجعه آمیز این نوع از روابط،علاوه بر اینکه خانواده ها و زوجین درگیر با این معضل را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد،متاسفانه خانواده های سالم و سلامت را نیز تحت الشعاع قرار می دهد و بعضا باعث شیوع بدبینی هایی در میان زوجین می شود که به خودی خود به عاملی برای خشونت،تنش و اختلاف منتهی می شود.
نیاز عاطفی و عدم درک متقابل زوجین نسبت به یکدیگر
محمود افراشته،روانشناس و آسیب شناس اجتماعی در تشریح علل و عوامل موثر در ظهور و بروز خیانت همسران عنوان کرد:یکی از تاثیر گذارترین عوامل در شیوع و شکل گیری این معضل معطوف به عدم پاسخگویی مناسب نیازهای عاطفی زوجین نسبت به یکدیگر است.
وی افزود:به واقع در شرایطی که زن و مرد نسبت به یکدیگر از لحاظ روحی،روانی،عاطفی و مهر و محبت آنطور که باید پاسخگو نیستند،زمینه و بستر ابتدایی لغزش فراهم می شود.
افراشته عنوان کرد:روزمرگی،تکرار و عدم تنوع در زندگی به تدریج چنان یکنواختی و کلیشه ای را در زندگی زوجین پدیدار می کند که مرور زمان باعث عمیق تر شدن و فراهم شدن زمینه برای شکاف تدریجی کلید می خورد.
این روانشناس و آسیب شناس اجتماعی افزود:به عبارت دیگر در شرایطی که دیده نشدن به یک روال و قاعده تبدیل می شود،انگیزه برای ایجاد تغییر در زندگی افزایش پیدا می کند و در این شرایط،برخی زوجین برای ایجاد تغییر و خارج شدن از یکنواختی مبادرت به برقراری روابط غیر متعارف می کنند.
وی افزود:لزوما خیانت به معنای روابط نامشروع نیست،بلکه ممکن است زن یا مردی با دلدادگی به فرد دیگری در عین تقید و داشتن همسر،بصورت پنهانی ارتباطاتی را پیگیری کند که چنین رفتارهایی نیز در قالب خیانت می گنجد.
افراشته گفت:در واقع وقتی سکوت و سردی در زندگی حکفرما می شود و سخن گفتن،درد و دل کردن و گفتگوی سازنده به فراموشی سپرده می شود،رفته رفته فضای رخوت و سکون تار و پود زندگی را سست می کند و بستر لازم برای هر گونه لغزش احتمالی فراهم می شود.
نادیده گرفتن آموزه های شرعی و اخلاقی
صدیقه نوبهار،روانشناس و کارشناس امور خانواده،کمرنگ شدن شعائر و موازین شرعی و اخلاقی را یکی دیگر از دلایل موثر در ظهور و شیوع چنین پدیده شومی عنوان می کند.
وی در این ارتباط اظهار کرد:ارزش های اخلاقی و انسانی،مولفه ای است که وجدان آدمی را زنده و بیدار نگه می دارد و در شرایطی که زوجین از این قواعد اخلاقی وشرعی فاصلی می گیرند،قید و بندهایی اخلاقی،تعهدات و مسئولیت پذیری در قبال طرف مقابل به حاشیه می رود و در این حالت فرد خود را قائل به هیچگونه ارزش و مبنایی نمی داند که با تکیه بر آن خود کنترلی لازم را بر اَعمال رفتار خود اِعمال کند.
نقش قوانین دست و پاگیر در بروز لغزش های اخلاقی
سیامک رنگرز،جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی با اشاره به وجود قوانین پیچیده در بروز چنین معضلی گفت:شکی نیست که طلاق باید به عنوان آخرین راه حل برای رفع مشکلات و رهایی از زندگی پر تنش و بدون عاطفه میان زوجین مدنظر قرار گیرد اما در کنار آن نباید از نظر دور داشت که پیچیدگی های موجود در قوانین و گاه دشواری امر طلاق،باعث می شود برخی زوجین نسبت به برقراری ارتباطات خارج از چارچوب مبادرت ورزند.
وقتی ماهواره ها،آموزش گر خیانت می شوند
رنگرز از سریال های ماهواره ای به عنوان یکی دیگر از عوامل موثر در شیوع روابط فراتر از عرف و خارج از چارچوب یاد می کند.
وی افزود:فیلم ها و سریال های شبکه های ماهواره ای که در ظاهر با مضامین و موضوعات اجتماعی به تصویر کشیده می شوند در واقع امر قبح زدایی را در خانواده جاری و ساری می سازند.
این آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:تکرار و به نمایش گذاشتن روابط پنهانی در قالب سوژه های اجتماعی،زشتی و قبح این عمل را از بین می برد و آرام آرام شیوع این روابط را با نمایش های مکرر،عادی سازی می کند.
چه باید کرد؟
افراشته در خصوص راهکارهای پیشگیری از وقوع احتمالی چنین روابطی گفت:آموزش مهارت های زندگی،ایجاد ارتباطات صمیمانه و عاطفی میان زوجین،درک متقابل،فرهنگ گفتگو از نمونه عوامل و مولفه های تاثیر گذار در جلوگیری از بروز چنین ارتباطاتی است.
وی افزود:تامین نیازهای روحی و عاطفی زوجین از سوی دیگر عامل حائز اهمیتی است که پرداختن به آن ضریب انسجام،وحدت و استحکام خانواده را افزایش می دهد و بالعکس بی توجهی و یا کم توجهی به این امر،آرام آرام زندگی را به مسیر سقوط می کشاند.
این آسیب شناس و کارشناس امور اجتماعی گفت:تقویت معنویات و رفع اختلافات و پرهیز از کهنه شدن و عمیق تر شدن اختلافات نظرها از دیگر راهکارهای موثری است که باعث حفظ احساسات عاطفی و محبت میان زوجین می شود و قائل بودن به چنین مواردی دلسردی،شکاف و فاصله گرفتن زوجین از یکدیگر در زندگی را مهار می کند و به این ترتیب انگیزه بالا برای حفظ و بقا زندگی زناشویی در میان همسران ایجاد می شود و این امر ضامن دوام و قوام زندگی خواهد بود.