پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی زنجان و دانشگاه گیلان در طرحی تحقیقاتی موفق به ساخت نمونه آزمایشگاهی از نوعی نانودارو شدند که به گفته آنها قابلیت بسیار بالایی در درمان هوشمند سلول‌های سرطانی در مدل حیوانی داشته است.
در میان انواع مختلف سرطان، سرطان پستان یکی از متداول‌ترین و مهمترین علل مرگ زنان در جهان است. با وجود روش‌های مختلف موجود در درمان سرطان پستان، با این حال تا درمان این سرطان هنوز راه زیادی باقی مانده است. زیرا هیچ یک از روش‌های موجود، درمان اختصاصی سرطان محسوب نمی‌شوند. این روش‌ها علاوه بر از بین بردن سلول‌های سرطانی موجب بروز عوارض جانبی نامطلوب در بافت‌های مختلف و از بین بردن سلول‌های سالم نیز می‌شوند. همچنین اکثر آنها هزینه‌های زیادی را برای بیماران در بر دارند.
به گفته دکتر مجتبی صلوتی، از مجریان این طرح، هدف از تحقیق حاضر، تولید و توسعه یک نانوداروی جدید به منظور درمان هوشمند سرطان پستان به روش نورگرما درمانی بوده است. در این روش از عواملی استفاده می‌شود که با جذب نور سبب ایجاد حرارت به طور موضعی می‌شوند و حرارت تولید شده سبب مرگ سلول‌های سرطانی حاوی این مواد خواهد شد. به نظر می‌رسد به کمک این نانودارو می‌توان مشکلات روش‌های متداول درمان سرطان که به آن اشاره شد را تا حدود زیادی برطرف کرد.
صلوتی ضمن اشاره به این مطلب که نانوداروی طراحی شده ترکیبی از نوعی پپتید و نانومیله‌های طلاست، ویژگی‌های این نانودارو را این گونه تشریح کرد: «طبق بررسی‌های انجام شده این نانودارو دارای پایداری قابل ملاحظه‌ای در سرم خون انسان است. نمونه‌های سنتز شده فاقد سمیت بر روی سلول‌ها هستند و قدرت اتصال اختصاصی بالایی به سلول‌های سرطانی پستان دارند.»
نتایج بررسی توزیع حیاتی نانوداروی تولید شده در موش‌های مبتلا به تومور پستان، هدف‌گیری مناسب بافت‌های مبتلا به تومور را اثبات کرده است. در واقع نانوداروی تولید شده اثر درمانی قابل ملاحظه‌ای در مدل حیوانی نشان داده به گونه‌ای که تومور پستان در موش‌های تیمار شده بطور کامل درمان شده است.
به گفته این محقق، برای ساخت این نانودارو، از پپتید بومبسین به عنوان مولکول درمانی هدفمند استفاده و با استفاده از نانوتینک اسید به نانومیله‌های طلا متصل شد. پس از انجام مطالعات کنترل کیفی و برون تنی، ترکیب حاصل به موش مبتلا به تومور پستان تزریق شد و با تابش امواج مادون قرمز نزدیک، قابلیت درمانی آن به روش نورگرما درمانی بررسی شد.
صلوتی اثر ویژه‌ی نانومیله‌های طلا در ساختار این نانودارو را این گونه توضیح داد: «ویژگی جذب نوری قوی نانوذرات طلا، آنها را به عنوان واسطه‌هایی مناسب برای بالا بردن دما تبدیل کرده است. نانوذرات طلا به خصوص ساختار نانومیله‌ای آن، دارای جذب قوی در محدوده اشعه مادون قرمز هستند که عمیقاً در بافت‌ها نفوذ می‌کند. این اشعه به بافت‌های سالم آسیبی وارد نمی‌سازد. اما زمانی که نانوذرات طلا در داخل بافت‌ها این اشعه را دریافت کنند، به طور مؤثری آن را به گرما تبدیل کرده که باعث انفجارهای مینیاتوری در سلول‌ها و در نتیجه کشتن سلول‌های سرطانی می‌شوند.»
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مجتبی صلوتی- عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان، زهرا حیدری- دانشجوی دکترای بیوشیمی دانشگاه گیلان و دکتر ریحانه سریری- عضو هیأت علمی دانشگاه گیلان است. نتایج این کار در مجله Nanotechnology (جلد 26، سال 2015، صفحات 1 تا 10) به چاپ رسیده است.