سهم عربستان از بازار گردی زائران ایرانی

سال‌هاست چشم‌ انتظارند تا برای به جا آوردن این واجب الهی راهی سرزمین وحی شوند. همه با هم یکرنگ و یکدل گرد خانه دوست بگردند و در منا و عرفات سیر آفاق و انفس کنند. حالا که قرعه به نام‌شان افتاده و قرار است «حاجی» شوند، خدایی‌ترین لحظات‌شان را به جای طواف حرم یار و نیایش و رکوع و سجود صرف جست‌وجو در بازارهای سعودی می‌کنند، ‌غافل از آنکه اجناس بنجل چینی بازار عربستان را، می‌توان در هر جای دیگری پیدا کرد اما لحظه‌های ناب مشعر، ‌منا و عرفات در روزهای ماه مبارک ذی‌الحجه فرصتی است که شاید هرگز مجال تکرارش را پیدا نکنند. بگذریم از اینکه چنین رفتارهایی موجب خروج ارز شده و در تضاد با حمایت از تولید ملی است.

بر اساس آمارهایی که سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت می‌دهد امسال قرعه به نام ۶۴ هزار نفر افتاده تا پس از سال‌ها چشم‌انتظاری و ماندن پشت نوبت‌های چندین ساله اعزام به سرزمین وحی فرصت یابند تا «حاجی» شوند. به گفته معاون حج، عمره و عتبات سازمان حج و زیارت نیز تاکنون ۱۴ هزار و ۱۲ زائر ایرانی وارد مدینه منوره شده‌اند.

اغلب حجاج اعزامی سال‌هاست که گرد و غبار پیری بر سر و روی‌شان نشسته و حاجی شدن و بهره‌مندی از برکات و خیرات فردی و اجتماعی این سفر معنوی مدت‌هاست آرزوی تمامی آنهاست. 

نفس کشیدن در سرزمینی که رسول مکرم اسلام در آن نفس کشیده و پا گذاشتن جای پای پیامبران اولوالعزمی همچون حضرت ابراهیم(ع) و بوسیدن شکاف خانه کعبه و به چشم دیدن معجزه ولادت مولای متقیان حضرت علی(ع) همگی لحظاتی است که شاید هرگز تکرار نشوند اما گاهی وقت‌ها حجاج به خاطر مشغول شدن به بازارگردی و تهیه سوغات از این فرصت ناب غافل می‌شوند.

پایت که به سرزمین وحی می‌رسد همه چیز مهیاست تا کوله بارت را از خیرات و برکات انباشته کنی.

اینجا حتی نگاه‌هایت محاسبه می‌شود و خیرات و برکات دارد. کافی است وضو بگیری بنشینی و به خانه کعبه نگاه کنی. به فرموده ششمین امام شیعیان «نماز در مسجد‌الحرام معادل ۱۰۰ هزار رکعت نماز است». رسول خدا(ص) هم در این‌باره می‌فرماید: «یک نماز در مسجد من، نزد خداوند برابر با ۱۰ هزار نماز در سایر مساجد است، مگر مسجد‌الحرام، زیرا نماز در آن برابر با ۱۰۰ هزار نماز است».

با وجود این اما در کنار حرم پیامبر و در حاشیه مسجد‌الحرام حتی در منا و مشعر و عرفات بساط‌های متعددی پهن شده تا فرصت حجاج را از بهره‌مند شدن از این همه خیرات و برکات بسوزاند. صف طولانی حجاج ایرانی پشت در بسته مغازه‌های عربستان آن هم در وقت اذان و ادای فریضه نماز جماعت، تصویر نازیبایی است که از نمایندگان کشور ایران در ذهن مردم دیگر کشورها نقش می‌بندد.

این در حالی است که حجاج ایرانی نماینده کشورمان هستند و چنین رفتارهای سبک و دور از شأنی شایسته نمایندگان کشور مسلمان ایران نیست. همین مسئله موجب شده رهبر معظم انقلاب بر لزوم توجه حجاج به فضیلت در حضور سرزمین وحی و پرهیز از عطش بازار‌گردی تأکید کنند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار کارگزاران حج ابراهیمی ضمن اشاره به لزوم بهره‌برداری از فرصت حج برای تقویت وحدت میان امت واحده اسلامی و نشان دادن عظمت این امت، بر بهر‌ه‌مندی از فرصت بی‌بدیل حج برای رشد جنبه‌های فردی در کنار جنبه‌های اجتماعی حج تأکید کردند.

رهبر معظم انقلاب رها کردن حضور در مسجد‌الحرام و مسجد‌النبی را بی‌سعادتی دانستند و افزودند:‌ «گزارش‌هایی که به من می‌رسد، این است که متأسفانه، بعضی از حجّاج ما باز گرفتار این بیچارگی هستند؛ برو در این بازار پهلوی این دکان‌دار، پهلوی آن کاسب یک جنس بُنجُلی را به دو برابر قیمت بخر، سوار هواپیما کن بردار بیاور تهران یا فلان شهر دیگر؛ [این‌] خیلی غلط است.‌» به گفته ایشان بازارگردی نه فقط مصداق دور ریختن پول حجاج است بلکه موجب می‌شود فرصت ناب زیارت، ‌نماز و نیایش در بهترین سرزمین خداوند از دست حاجی برود و بسوزد.

طبق یک نظرسنجی که سال‌های گذشته از حجاج ایرانی انجام شده، ۳۰ درصد وقت مفید زائران ایرانی در سفر حج برای بازارگردی و خرید سوغات تلف می‌شود. در فرودگاه با انبوهی از ساک‌های مملو از سوغات مواجه می‌شوید. خیلی وقت‌ها حتی یکی دو چرخ هم برای حمل این همه سوغاتی کم است و ساک‌هایی که روی هم انباشته شده‌اند بارها سر خورده و از روی چرخ می‌افتند.

بر اساس برآوردها درآمدهای حاصل از حج و عمره، حدود ۷ درصد تولید ناخالص داخلی عربستان را تشکیل می‌دهد که این مبلغ چیزی معادل ۳۲ میلیارد و ۷۶۰ میلیون دلار است. بدیهی است با توجه به عطش بازار‌گردی و خرید سوغاتی در میان ایرانیان، منبع بخش مهمی از این درآمد، ‌پول‌های ۶۵ هزار حاجی ایرانی است که به جیب وهابیون سعودی می‌رود.

این در حالی است که می‌شود چنین هزینه‌هایی را صرف آبادانی کشور و چرخیدن چرخ‌های تولید ملی کرد و به جای خرید اجناس بنجل از بازارهای عربستان اگر هم قرار است سوغاتی تهیه شود از بازارهای کشور خودمان باشد تا سود این خریدها به جیب هموطنانمان برود و صرف آبادانی کشور شود.

سالن فرودگاه پر است از چمدان‌های بزرگ مملو از سوغات. حاج‌خانم‌ها و حاج آقاها خوشحالند از آنکه چمدان‌شان برای همه اقوام و خویشاوندان سوغات دارد؛ سوغاتی که بهترین لحظه‌های‌شان را به پای خریدن آنها گذاشته‌اند اما کوله بار معنویتی که باید برای خودشان جمع می‌کردند، انگار خالی است.