طرح جنگ‌افروزانه عربستان در واکنش به توافق هسته‌ای ایران

نکته ای که این روزها تقریباً همه تحلیلگران و ناظران بین المللی بر آن اتفاق نظر دارند، این است که عربستان سعودی در کنار رژیم اسرائیل، یکی از دو مخالف اصلی توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 به شمار می رود؛ اما اکنون که این توافق حاصل شده و به امضای طرفین رسیده، اخبار حاکی از تلاش سعودی ها برای دست زدن به حداکثر اقدامات ممکن پیش از آغاز اجرای آن است.

روزنامه «کریستین ساینس مانیتور» می نویسد، در پی حصول توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5، سعودی ها تلاش دارند هر چه زودتر و پیش از آنکه ایران در نتیجه برداشته شدن تحریم ها اقتصاد خود را احیا کند، سیاست های خود را در یمن و سوریه به نتیجه برسانند. به عبارت دیگر، عربستان سعودی در تلاش است در دو کشور نامبرده اقداماتی را در راستای دشوار کردن عرصه برای ایران به انجام برساند.

در بعد نظامی، این رویکرد عربستان سعودی، شامل به کار بردن نیروهای ویژه زمینی در یمن و نیز احتمال استفاده از نیروی هوایی خودش و کشورهای همسو در منطقه علیه سوریه است. سعودی ها در گذشته نیز تمایل خود را برای اعزام نیروی زمینی به یمن اعلام کرده بودند؛ اما اکنون که توافق هسته ای ایران حاصل شده، با توجه به نوع واکنش ریاض به این توافق، می توان انتظار داشت که چنین امری محقق شود.

بر خلاف کشورهایی چون امارات متحده عربی که استقبال خود را از توافق هسته ای اعلام کردند، واکنش اولیه عربستان در قالب قرائت بیانیه ای در تلویزیون این کشور بود که در آن آمده بود، عربستان سعودی همواره موافق توافق بین ایران و گروه 1+5 بوده، اما تأکید دارد که به علت «حمایت ایران از تروریسم»، تحریم ها علیه این کشور باید ادامه پیدا کند. واکنش مطبوعات سعودی از این هم تندتر بود.

بر همین اساس، تحلیلگران بر این باورند که توافق هسته ای موجب می شود، سعودی ها برای کسب امتیازات بیشتر در عرصه های رقابت و منازعه منطقه ای، از جمله سوریه و یمن، به تکاپو بیفتند و تلاش کنند، این کار را تا پیش از برداشته شدن عملی تحریم های ایران انجام دهند. در این زمینه، اولویت نخست ریاض، یمن است که در ماه های اخیر، سعودی ها درگیر جنگی فرسایشی در این کشور شده اند.

مصطفی آلانی، مدیر مرکز مطالعات امنیتی و دفاعی جده در این زمینه می گوید: «یمن خط قرمز عربستان سعودی است و ما در روزهای پیش روی، شاهد تشدید عملیات نظامی در این کشور خواهیم بود تا از آنچه سعودی ها به عنوان جای پای ایران در منطقه خلیج فارس می بینند، جلوگیری شود». 

بر همین اساس، مقامات نظامی می گویند، ریاض در واکنش به توافق هسته ای ایران، قصد دارد ده ها هزار نیروی ویژه خود را به یمن اعزام کند تا بتوانند در مرحله نخست، کنترل شهر عدن را بار دیگر در دست بگیرند. به گفته این مقامات، در صورت پیشرفت عربستان در یمن و موفقیت آمیز بودن نقشه ها، آن گاه عربستان و متحدان منطقه ایش متوجه سوریه خواهند شد تا با نفوذ ایران در آن کشور مقابله کنند. 

مقامات نظامی مطلع از موضوع، از بحث درباره جزئیات احتمالی طرح های عربستان در سوریه خودداری کرده اند؛ اما به این نکته اشاره می کنند که عربستان قصد دارد از نیروی هوایی برای فراهم کردن پوششی جهت عملیات نیروهای شورشی و مخالف دولت اسد استفاده کند. 

هرچند نگرانی های عربستان سعودی سبب شده وزیر دفاع آمریکا برای اطمینان دادن به این کشور راهی ریاض شود، به عقیده تحلیلگران، این سفر و این گونه تضمین ها نیز موجب نخواهد شد، عربستان از طرحی که در شرایط کنونی برای منطقه دارد، منصرف شود.