ایدز؛ خطری در همین نزدیکی

یکم دسامبر روز جهانی مبارزه با ایدز نام گرفت؛ بیماری پنهان و پر خطری که در کوتاه مدت تمام مرزهای جغرافیایی را درنوردید و به عنوان تهدیدی جدی مطرح شد و اینک مبارزه و آموزش راه های پیشگیری از آن به تلاشی همگانی نیازمند است.

بیماری ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی، بر اثر ورود ویروس اچ. آی. وی( HIV) به بدن ایجاد می شود. این ویروس سیستم ایمنی بدن را طوری مختل می کند که بدن توان مبارزه در برابر عفونت ها را از دست می دهد.

ویروس عامل بیماری ایدز عضو گروهی از ویروس ها به نام رترویروس ها است، این نوع ویروس پس از وارد شدن به سلول های انسان، انرژی و مواد غذایی موجود در بدن را برای تولید مثل خود به مصرف می رساند و اینگونه سلول ها را بیمار کرده و باعث ضعف سیستم ایمنی بدن و پایین آوردن میزان مقاومت آن در برابر بیماری ها و عفونت های مختلف می شود. 

ویروس ایدز پس از ورود به گلبول های سفید خون که به عنوان سلول های ایمنی وظیفه ی حفاظت بدن در برابر بیمار ها را به عهده دارند، در آنجا رشد و گسترش می یابد.

ایدز از بیماری هایی به شمار می رود که علایم آن در کوتاه ترین زمان شناخته می شود اما در بیشتر موارد ممکن است، حتی سال ها پس از ابتلای فرد به این بیماری هیچ علامتی در او مشاهده نشود و بیماری هر روز در بدن فرد آلوده پیشرفت کند.

تشخیص ندادن بیماری ایدز سبب می شود فرد ناقل، ویروس را به آسانی به افراد دیگر انتقال دهد اما با شناخت به موقع این بیماری، فرد آسیب کمتری می بیند و با مصرف دارو عمر طولانی تری خواهد داشت.

دانشمندان درباره ی ایجاد بیماری ایدز بر این عقیده اند که ویروس حامل این بیماری از ویروس نقص ایمنی میمون به نام اس. آی. وی(SIV )به طور احتمال از راه شکار و یا تماس با خون آلوده نوعی شامپانزه در غرب آفریقا در اواخر سال 1800 میلادی به انسان منتقل شده است. 

بیماری ایدز در حال حاضر به یکی از مهم ترین دغدغه های انسان در سراسر کره خاکی تبدیل شده و یکی از شناخته شده ترین بیماری ها برای تمامی طبقات جامعه محسوب می شود، ویروسی که می تواند با تکثیر و انتشار خود در بدن هر فرد، زندگی وی و اجتماع را با خطر روبرو سازد و هزینه های سنگین مادی و معنوی را بر جامعه تحمیل کند.

یکم دسامبر برابر با دهم آذر ماه از طرف سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی مبارزه با ایدز نام گرفت تا در این روز خطرهای این بیماری و لزوم ارایه آموزش و پیشگیری از آن به جهانیان یادآوری شود.

شعار روز جهانی مبارزه با ایدز از 2011 تا 2015 میلادی «به صفر رساندن موارد جدیدآلودگی و همچنین مرگ ناشی از اچ آی وی» انتخاب شد تا این گونه بر از میان بردن این بیماری در سراسر جهان تاکید شود، همچنین در ایران شعار «درمان اچ آی وی، همه گیری را مهار می کند، پیشگیری کنید، درمان کنید، زندگی کنید» برای این روز برگزیده شده است.

به بهانه ی روز جهانی ایدز، پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا با «علی اکبر منصوریان» کارشناس آموزش سلامت و مدیر مرکز مشاوره سایا به گفت و گو پرداخته است.

علی اکبر منصوریان درباره ی علایم بیماری ایدز گفت: 48 ساعت پس از ورود ویروس حامل بیماری ایدز به بدن غدد لنفاوی در زیر بغل، اطراف سینه، کنار گردن و کشاله ران بزرگ شده، پس از آن فرد به مدت یک ماه دچار تب می شود. وزن فرد در این مدت 10 درصد کاهش می یابد و سر درد و کمر درد نیز از علایم دیگر آن است.

وی افزود: این علایم پس از این دوره مخفی می شوند و تا زمان ضعف سیستم ایمنی بدن که به طور معمول پنج تا 6 سال پس از ابتلای فرد به این ویروس اتفاق می افتد نمایان نخواهند نشد. پس از ضعیف شدن سیستم ایمنی علایمی دیگر مانند اسهال، استفراغ، بیماری های تنفسی و مشکل های ریوی و پوستی در فرد مبتلا به ویروس ایدز بوجود می آید که در این مرحله شناسایی بیماری را ممکن می کند.

این کارشناس آموزش سلامت در مورد چگونگی تشخیص این بیماری تصریح کرد: بیماری ایدز سه ماه پس از ابتلا فرد به این ویروس از راه آزمایش هایی که به طور رایگان در مرکز های بهداشت و برخی بیمارستان های دولتی انجام می شود قابل تشخیص است و تنها محیط های کشت خاص و گران قیمتی که به تعداد بسیار کمی در کشور وجود دارد، این بیماری را پیش از سه ماه از ابتلای فرد نشان می دهد که امکان استفاده از آن برای افراد عادی بسیار محدود است.

وی همچنین خاطرنشان کرد: نبود تجهیزات لازم برای تشخیص زودهنگام بیماری ایدز، از دلیل هایی به شمار می رود که در آزمایش های پیش از ازدواج، انجام آزمایش ایدز اجباری نیست، اما مسوولان بهداشت برای جلوگیری از انتقال این بیماری در این مدت زمان، فرد را ملزم به انجام آزمایش سوزاک یا سفلیس می کنند که در صورت مثبت بودن سه ماه پس از آن آزمایش ایدز انجام خواهد شد.

منصوریان که بیشتر در زمینه ی آموزش بیماری های پرخطر در سازمان مردم نهاد سایا در دامغان فعالیت می کند ایدز را از جمله بیماری هایی می داند که در 6 ماه گذشته 90 درصد از راه آمیزش به افراد بیمار انتقال یافته است.

وی تماس جنسی، تزریق مشترک در افرادی که مواد مخدر تزریقی مصرف می کنند و انتقال از راه خون و فرآورده های خونی را از دیگر راه های شایع انتقال این بیماری عنوان می کند و می افزاید: اکنون با موج چهارم اپیدمی ایدز با عنوان تماس جنسی همراه با مصرف مواد مخدر صنعتی و شیمیایی از جمله شیشه و آمفتامین ها مواجه هستیم و انتقال خون، تزریق مشترک و تماس جنسی سه موج پیشین اپیدمی ایدز هستند.

مدیر مرکز مشاوره سایا در ادامه، بخشی از فعالیت های این مرکز مردم نهاد را توانمند کردن جامعه در رعایت بهداشت جنسی، جلوگیری از رفتارهای پرخطر، پیشگیری از بیماری های واگیردار و مهارت زندگی عنوان کرد و گفت: رفتارهای پرخطر اکنون بیشتر مواد مخدر و آمیزش جنسی را در برمی گیرد که در این مرکز نیز بر انتقال بیماری ایدز به عنوان یک رفتار پر خطر تاکید می شود.

وی اظهار کرد: رفتارهای پرخطر اکنون بیشتر در افراد زیر 15 سال اتفاق می افتد که برای جلوگیری از این امر باید دانش آموزان را با این امر و خطرهای ناشی از آن بیشتر آشنا کنیم.

منصوریان معتقد است ایدز با بهداشت جنسی ارتباط مستقیم دارد و برای پیشگیری از آن باید آموزش های لازم را از سن پایین به افراد ارایه کرد. این مرکز با ارتباط گرفتن با آموزش و پرورش و دانشگاه ها، مشاوره های فردی و گروهی در قالب کارگاه های آموزشی، همایش های علمی و ... را به این قشر جامعه ارایه می کند که این امر بسیار ضروری به نظر می رسد.

وی گفت: دوره های بهداشت جنسی نیز بیشتر بایستی در سال آخر دبیرستان و پیش از ورود فرد به دانشگاه به دانش آموزان آموزش داده شود تا آنان در جریان کامل عوارض بیماری هایی که از این راه فرد را مبتلا می کنند قرار بگیرند.

این کارشناس آموزش سلامت تصریح کرد: آگاهی و آموزش باید پیش از بزرگسال شدن فرد و در سنین کم انجام شود چرا که در بزرگسالی شخصیت فرد به طور کامل شکل گرفته و تاثیر این آموزش ها نیز کاهش پیدا می کند.

منصوریان با بیان اینکه ارایه آموزش، شناسایی و مبارزه با بیماری های پر خطر از جمله ایدز بیشتر در مرکز های دولتی انجام می شود، دلیل این امر را پرداخت نکردن هزینه از طرف افراد به بخش خصوصی و استفاده آنها از خدمات بخش دولتی عنوان کرد و افزود: بخش خصوصی و سازمان های مردم نهاد بیشتر به انجام کارهای پژوهشی می پردازند اما جامعه بیشتر به فعالیت های عملی نیاز دارد.