در واقع یکی از عوامل محبوبیت رسانه‌های اجتماعی این است که به طیف وسیعی از خواسته‌ها، اهداف و انگیزه‌های افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها پاسخ می‌دهد و به آن‌ها قدرت خلق و تولید می‌دهد.
قابلیت‌هایی که در رسانه‌های جمعی مانند مطبوعات، رادیو و تلویزیون وجود نداشت و مخاطب تنها مصرف‌کننده‌ی محتواهایی بود که برایش تولید می‌شد. رسانه‌های اجتماعی تأثیرات فراوانی بر ارتباطات اجتماعی گذاشته‌اند. رسانه‌ها و نرم‌افزارهای اجتماعی با پیشرفت تلفن‌های همراه هوشمند روزبه‌روز بیشتر وارد عرصه‌ی خصوصی مردم شده‌اند و بخش قابل‌توجهی از اوقات فراغت و حتی ساعات کاری افراد را به خود اختصاص داده‌اند. از این رو، مبادلات، تعاملات و تحولات رسانه‌های اجتماعی تنها به فضای مجازی و تلفن‌های همراه محدود نمانده است و در بسیاری موارد، جهان خارج را نیز تحت تأثیر قرار داده است و بر موضوعات خرد و کلان مانند مشارکت سیاسی، هویت افراد، روابط خانوادگی، مبادلات تجاری و ارتباطات بین‌فرهنگی تأثیر گذاشته است. در مطلب پیش رو، با نگاهی به تعاریف رسانه‌های اجتماعی و گونه‌های آن، سعی در شناخت عملکردها و پیامدهای آن‌ها داریم.
رسانه‌ی اجتماعی
اصطلاحات و تقسیم‌بندی‌های گوناگونی برای رسانه‌ها، برنامه‌ها و سایت‌های اجتماعی وجود دارد. برخی موارد این اصطلاحات با همدیگر هم‌پوشانی دارند و به‌جای همدیگر به کار می‌روند. همگرایی قابلیت‌های گوناگون نرم‌افزارهای رایانه‌ای، اینترنت و تلفن‌های موبایل هر روزه بیشتر مرز بین آن‌ها را محو می‌کند.استفاده از اصطلاح «رسانه‌های اجتماعی» به‌طور پیوسته نخستین‌بار در جولای ۲۰۰۶ به کار گرفته شد. کریس شیپلی اغلب به‌عنوان اولین فردی شناخته می‌شود که از اصطلاح امروزی رسانه‌های اجتماعی استفاده کرده است.
او معتقد است رسانه‌های اجتماعی، هدایت‌کننده‌ی رویدادهای آتی برای گفت‌وگو هستند؛ رویدادی که بحث درباره‌ی آن در وبلاگ‌نویسی، ویکی، شبکه‌ی اجتماعی و فناوری‌های مرتبط با فروم‌های رسانه‌های مشارکتی به کار گرفته می‌شود. اندریاس کاپلان و مایکل هانلین رسانه‌های اجتماعی را به‌مثابه‌ی گروهی از اپلیکیشن‌ها یا برنامه‌های مبتنی بر اینترنت تعریف کرده‌اند که براساس بنیادهای ایدئولوژیکی و تکنیکی وب۲ به وجود آمده‌اند و اجازه‌ی خلق و تبادل محتواهای تولیدشده توسط کاربران را می‌دهند. کاپلان و هانلین رسانه‌های اجتماعی را شامل هفت نوع می‌دانند:
۱٫ پروژه‌های همکاری مشترک (مانند ویکی‌پدیا)
۲٫ بلاگ‌ها و میکروبلاگ‌ها (مانند توییتر)
۳٫ سایت‌های شبکههای خبری اجتماعی (مانند دیگ)
۴٫ اجتماعات محتوا (مانند یوتیوب)
۵٫ سایت‌های شبکههای اجتماعی (مانند فیسبوک)
۶٫ جهان‌های بازی مجازی (مانند ورلد اف وارکرافت)
۷٫ جهان‌های اجتماعی مجازی (مانند زندگی دوم)
نرم‌افزارهای اجتماعی یا اپلیکیشن‌های وب۲ شامل ابزارهای ارتباطی و تعاملی است که اغلب مبتنی بر اینترنت هستند. ابزارهای ارتباطی معمولاً با ثبت و ذخیره و ارائه‌ی ارتباطات نوشتاری مرتبط هستند، اما به‌طور فزاینده‌ای صدا و تصویر را نیز در بر می‌گیرند. ابزارهای تعاملی با تعامل با واسطه میان دو کاربر یا گروهی از کاربران مرتبط هستند.
آن‌ها روی ایجاد و حفظ رابطه بین کاربران تمرکز دارند و گفت‌وگو بین کاربران را تسهیل می‌کنند. نرم‌افزارهای مشترک، بستر رفتار جمعی و سازمان‌دهی و پی‌ریزی اجتماعات، خودابرازی و تعامل اجتماعی و بازخورد برای افراد هستند. تعریف دقیق مفهوم نرم‌افزارهای اجتماعی بسیار دشوار است، چون این اصطلاح طیف گسترده‌ای از ابزارهای اینترنتی را در بر می‌گیرد. بسیاری کارشناسان حتی خود اینترنت را یک نرم‌افزار اجتماعی می‌دانند، اما در اکثر تعاریف، بر ویژگی ارتباط و تعامل دوسویه‌‌ی این نرمافزارها تأکید شده است.
با گسترش فضای وب۲، کمکم سروکله‌ی شبکههای اجتماعی جدی‌تر پیدا شد که در سال‌های بعد، هرکدام به غول‌های اینترنتی تبدیل شدند. اورکات، های‌فایو، مای‌اسپیس و فیسبوک مهمترین این سایت‌ها بودند که همگی در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کردند.
بستر و مبنای رسانه‌ها، نرمافزارها و شبکههای اجتماعی وب۲ است. از سال‌های آ‌غازین هزاره‌ی جدید دنیای اینترنت وارد دوره‌ی «وب۲» شد که در آن پایگاه‌های تعاملی اهمیت بیشتری پیدا کردند و نقش کاربران برجسته‌تر شد. در دوره‌ی «وب۲» وب‌سایت‌های تعاملی، که فعالیت‌شان برمبنای حضور کاربران پیش می‌رفت، به‌تدریج اهمیت بیشتری پیدا کردند و شبکههای اجتماعی یکی از انواع این وب‌سایت‌ها بودند. با گسترش فضای وب۲، کمکم سروکله‌ی شبکههای اجتماعی جدی‌تر پیدا شد که در سال‌های بعد هرکدام به غول‌های اینترنتی تبدیل شدند. اورکات، های‌فایو، مای‌اسپیس و فیسبوک مهمترین این سایت‌ها بودند که همگی در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کردند.
وب۲ مفهومی است که براساس آن تعامل با محتوای وب به‌مثابه‌ی تعامل با محتوای موجود در کامپیوترهای شخصی است. دنیایی که در آن هر کنشی، چون کلیک بر هر دکمه و پیوندی، واکنشی آنی و بلادرنگ خواهد داشت؛ به‌طوری‌که کاربر احساس می‌کند در حال استفاده از یک نرم‌افزار نصب‌شده بر کامپیوتر خود است. در وب۲ کاربر صرفاً مصرف‌کننده‌ی محتوا نیست، بلکه خود او هم در فرآیندی جمعی و غیرمتمرکز به تولید محتوا می‌پردازد و به‌طور کلی در چرخه‌ی حیات وب جدید نقش مستقیم و مؤثرتری ایفا می‌کند. وب۲ در واقع نمادی از سیر تحول و ترکیب مشخصه‌های بنیادین و مشخصه‌های تکمیلی وب (گوگل‌ها و ویکی‌ها) است.
در سال‌های اخیر، با ارائه‌ی نسل‌های جدید، تلفن‌ها و تبلت‌های هوشمند به بازار، شبکههای اجتماعی و نرم‌افزارهای اجتماعی وارد تلفن‌ها همراه شدند و توانستند کاربران زیادی را جذب کنند. علاوه بر این، ارائه‌ی نسل‌های سه و چهار شبکه‌ی تلفن همراه، زیرساخت ارتباطی مورد نیاز برای توسعهی رسانه‌ها و نرم‌افزارهای اجتماعی را در تلفن همراه فراهم کرد.
به عبارت دیگر، وب۲ مجموعه‌ای از رویکردهای جدید در فضای اینترنت به سمت مدل‌های توسعهی باز، انعطاف‌پذیر و مشارکت‌جو برای سیستم‌های تولید محتواست که می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید و پردازش اطلاعات، افزایش آگاهی عمومی و افزایش کارایی سیستم‌ها منجر شود. در این دوره، سیستم‌های ارتباطی شکل ارتقایافته‌ای یافت و از ارتباطات یکسویه به ارتباطات دوسویه پیشرفت کرد که از آن جمله می‌توان به تعدادی از آن‌ها اشاره کرد:
وبلاگ‌ها (داخلی و خارجی، نرم‌افزارهای بلاگ‌نویسی)، میکروبلاگ‌ها (توییتر)، شبکههای دوست‌یابی (اورکات)، شبکههای اجتماعی (فیسبوک، مای‌اسپیس، دلیشز، کلوب)، ویکی‌ها (ویکی‌پدیا)، سایت‌های اشتراک‌گذاری (فلیکر، یوتیوب)، تالارهای گفت‌وگو (انواع فروم‌های عمومی و تخصصی)، گروه‌های ایمیلی (یاهو و گوگل)، خبرخوان‌ها (انواع فیدها، گوگل‌ریدر)، پادکست‌ها (پادکست، ودکست)، لینکدونی‌های عمومی (بالاترین، دیگ) و پیام‌رسان‌ها (یاهومسنجر، گوگل‌تاک).
در سال‌های اخیر، با ارائه‌ی نسل‌های جدید تلفن‌ها و تبلت‌های هوشمند به بازار، شبکههای اجتماعی و نرم‌افزارهای اجتماعی وارد تلفن‌ها همراه شدند و توانستند کاربران زیادی را جذب کنند. علاوه بر این، ارائه‌ی نسل‌های سه و چهار شبکه‌ی تلفن همراه، زیرساخت ارتباطی مورد نیاز برای توسعهی رسانه‌ها و نرم‌افزارهای اجتماعی را در تلفن همراه فراهم کرد. نسل جدید شبکه‌ی تلفن همراه با رویکرد چندرسانه‌ای است. تری‌جی برخلاف جی‌اس‌ام که نسلی برای انتقال صدا و اطلاعات بود، سرعت بالا برای انتقال چندرسانه‌ای را فراهم می‌سازد. در نسل سوم همه‌چیز در قالب اطلاعات دیجیتال منتقل می‌شود.
با سرعت نسبتاً بالایی که در تلفن‌های نسل سوم پیش‌بینی شده است، امکاناتی از قبیل تلفن‌های تصویری بی‌سیم، با کیفیت مناسب مقدور خواهد بود. انتظار می‌رود طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۴ نسل چهارم واقعی تلفن همراه، که پروتکل شبکه‌ی آن اساساً مبتنی بر اینترنت (IP) خواهد بود، منجر به ایجاد امکان اتصال پهن‌باند چندگیگابیتی شود. نسل چهارم، یک راه‌حل جامع برمبنای IP برای انتقال صدا، تصویر و داده استفاده می‌کند و برپایه‌ی اصل هر جا و هر زمان، داده‌ها را با سرعتی بسیار بالاتر از نسل‌های قبل در اختیار کاربر قرار می‌دهد. در نسل چهارم، برای ارتباط در حال حرکت، مانند استفاده در قطار یا خودرو، حداکثر سرعت ۱۰۰ مگابیت در ثانیه و برای ارتباطات نسبتاً ثابت و بدون جابه‌جایی، مانند کاربران پیاده‌رو یا ساکن، یک گیگابیت در ثانیه است.
بنابراین عوامل گوناگونی مانند پیشرفت و توسعهی شبکههای اجتماعی مجازی، نرمافزارها و اپلیکیشن‌های متنوع و گسترش زیرساخت‌های ارتباطی، به‌شکل روزافزونی موجب توسعهی رسانه‌های اجتماعی در تلفن‌های همراه می‌شود. در سال‌های اخیر، نرم‌افزارهای اجتماعی مختلفی برای پلتفرم‌های تلفن‌های هوشمند توسط شرکت‌ها عرضه شد. همچنین شبکههای اجتماعی اینترنتی مانند فیسبوک، نسخه‌ی موبایل خود را به کاربران عرضه کرده‌اند.
برخی برای توصیف و تقسیم‌بندی وسایل جدید ارتباطی که زمینه‌ی ارتباطات اجتماعی را فراهم می‌کنند، از اصطلاح نرم‌افزار اجتماعی استفاده می‌کنند. ویژگی نرم‌افزارهای اجتماعی را فراهم کردن تعامل در سطح بالا و پشتیبانی از کنش متقابل نمادین می‌دانند. ابزارهای ارتباطی این نرمافزارها کار گردآوری، ذخیره و عرضه‌ی اطلاعات را به‌صورت نوشتاری و یا صوتی و تصویری انجام می‌دهد.
ابزارهای تعاملی در واقع نقش واسطه برای تعامل بین گروهی از کاربران را ایفا می‌کند. بسیاری از کاربران این اصطلاح را فقط به فناوری‌های اینترنتی جدیدتری مثل ویکی‌ها و وبلاگ‌ها و شبکههای اجتماعی اطلاق می‌کنند، اما بسیاری معتقدند که اصطلاح نرم‌افزارهای اجتماعی را فقط نباید به یک یا چند نرم‌افزار خاص اطلاق کرد، بلکه باید آن را به ارتباطات رایانه‌ای اطلاق کرد که باعث شکل‌گیری یک گروه و اجتماعی از کاربران اینترنت می‌شود. از این رو، نرم‌افزارهای اجتماعی دامنه‌ی وسیعی از شبکه‌سازی حول بازی، اشتراک محتوا، مدیریت رابطه، خرید و فروش و گفت‌وگو را شامل می‌شود.
برخی از افزارهای اجتماعی عبارت‌اند از:
۱٫ پیام‌رسان فوری: یک اپلیکیشن پیام‌رسان فوری، به شخص اجازه می‌دهد با دیگری در شبکه به‌صورت آنی، با حفظ حریم خصوصی نسبی، ارتباط برقرار کند. برخی نرم‌افزارهای پیام‌رسان فوری عبارت‌اند از:
واتس‌اپ: واتس‌اپ یک سرویس پیام‌رسانی (چت) برای تلفن‌های همراه است. پیام‌رسان سامانه‌ای نرم‌افزاری برای گوشی‌های هوشمند است. این پیام‌رسان از ارتباط دیتا و یا وای‌فای برای فرستادن پیام استفاده می‌کند. واتس‌اپ و نرم‌افزارهای شبیه به آن، امروزه با گسترش اینترنت همراه، جایگزینی برای اس‌ام‌اس یا پیام‌های متنی کلاسیک شده‌اند. علاوه بر قابلیت فرستادن متن، می‌توان فایل‌های عکس، صوت، ویدئو و موقعیت جغرافیایی گوشی فرستنده را به‌وسیله‌ی جی‌پی‌اس و آنتن‌های تلفن همراه نیز از طریق واتس‌اپ ارسال نمود. واتس‌اپ اطلاعات کاربر و مخاطبان را از آدرس‌بوک تلفن همراه می‌خواند و نیازی به وارد کردن لیست مخاطبان در نرم‌افزار نیست. در سال ۲۰۱۴ شرکت فیسبوک اعلام کرد که واتس‌اپ را به قیمت ۱۹ میلیارد دلار خریداری کرده است.
وایبر: یک نرم‌افزار مالکیتی چندسکویی پیام‌رسان فوری صدا روی پروتکل اینترنت برای تلفن‌های هوشمند است. علاوه بر پیام‌رسانی متنی، کاربران می‌توانند به تبادل تصاویر، ویدئو و پیام‌های رسانه‌ای بپردازند. وایبر روی شبکههای نسل سوم شبکه‌ی تلفن همراه، پروژه‌ی مشارکتی نسل سوم شبکه‌ی تلفن همراه و وای‌فای کار می‌کند. برای ثبت‌نام در این برنامه، باید شماره تلفن همراه شخص به آن اعلام شود و توسط یک پیام کوتاه، کد ورود به برنامه به کاربر اعلام می‌شود. وایبر با استفاده از دفترچه تلفن موجود در تلفن همراه، سایر افرادی که نرم‌افزار فوق را نصب کرده و در دفترچه تلفن قرار دارند را شناسایی کرده و آن‌ها را در لیست دوستان در نرم‌افزار فوق قرار می‌دهد.
«وایبر مدیا» شرکتی قبرسی است. مدل چرخه‌ی سرمایه‌ی شرکت نامعلوم است. این شرکت هیچ درآمدی ندارد، اما در سال ۲۰۱۳ اعلام کرد اقدام به فروش شکلک در نرم‌افزار خود می‌کند. در این شرکت بیست میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است. نگرانی‌ها در مورد خاستگاه اسرائیلی این نرم‌افزار توسط خیلی از وبلاگ‌نویسان در دنیای عرب مطرح شده بود؛ با این باور که احتمال دارد در جاسوسی دخالت داشته باشد.
تانگو: نرم‌افزار کاربردی چندسکویی (Cross platform) برای تلفن‌های هوشمند است که به‌وسیله‌ی «تانگو ام‌ای» در سال ۲۰۰۹ گسترش یافته است. تانگو نرم‌افزاری محبوب در شبکههای نسل سوم و نسل چهارم تلفن همراه و وای‌فای است. در میان برنامه‌های اندروید، تانگو رتبه‌ی چهاردهم را از نظر دریافت از سوی کاربران داشته است و از سوی پی‌سی مگ، به‌عنوان ساده‌ترین نرم‌افزار گپ با حمایت گسترده از آن نام برده شده است.
۲٫ نرم‌افزارهای مشترک: هدف نرم‌افزارهای مشترک، که معروف به گروه‌افزار نیز هستند، اشتراک فایل، عکس، متن و… است. هدف این نرمافزارها تشکیل یک گروه و سپس ایجاد همکاری است. این نرمافزارها از تعامل گروهی پشتیبانی می‌کنند.
۳٫ ویکی‌ها: صفحاتی اینترنتی هستند که محتوای آن‌ها می‌تواند توسط بازدیدکنندگان ویرایش شود.
۴٫ جهان‌های مجازی: سرویس‌های هستند که در آن‌ها ممکن است برای دیدار و تعامل با افراد دیگر در یک محیط مجازی یادآورنده‌ی جهان واقعی باشد.
از دهه‌ی ۹۰ میلادی رواج اینترنت و ابداع وب زمینه‌ی توسعهی هرچه بیشتر شبکه‌ها را فراهم کرد. اساس وب بر شبکه کردن کامپیوترها با مشخصات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مختلف بود. بن یهودا دو دسته از عوامل را در رشد شبکه‌ی اجتماعی تأثیرگذار می‌داند که به‌صورت موازی موجب رشد شبکههای اجتماعی آنلاین شده‌اند:
دسته‌ی اول رشد فناوری (ابداع پروتکل‌های اینترنت، رشد انجمن‌های مباحثه‌ی آنلاین، رشد امکانات و توانایی‌های وب، توسعهی وب۲)دسته‌ی دوم تغییرات اجتماعی (ازخودبیگانگی صنعتی، رواج اشتغال وابسته به رایانه، افزونگی اطلاعات، افزایش نیاز به اشتراک‌گذاری، اعتماد و اتصال آنلاین)
هزاران شبکه‌ی اجتماعی مجازی فعال هستند که هرکدام برمبنای موضوعی خاص یا مجموعه‌ای از موضوعات راه‌اندازی شده‌اند. موضوعاتی از قبیل انگیزه‌های حرفه‌ای و شغلی، دوست‌یابی، علایق مشترک در حوزه‌های مختلف (سینما، ورزش، موسیقی)، زبان مشترک، ملیت مشترک، دین مشترک و غیره در فضای مجازی فعال هستند.
شبکههای اجتماعی آنلاین، نسل جدیدی از وب‌سایت‌ها یا اپلیکیشن‌های تلفن همراه هستند که در آن‌ها کاربران اینترنتی حول محور مشترکی به‌صورت مجازی دور یکدیگر جمع می‌شوند و اجتماعات آنلاین را تشکیل می‌دهند. تاکنون تعاریف گوناگونی از شبکههای اجتماعی اینترنتی یا مجازی ارائه شده است. آخرین تعریفی که دقیق‌تر به نظر می‌رسد، می‌گوید شبکههای اجتماعی اینترنتی عموماً سرویس‌های مبتنی بر وب هستند؛ سرویس آنلاین، پلتفرم یا سایتی محسوب می‌شوند که مردم در آن‌ها می‌توانند، نظرات، علاقه‌مندی‌ها و در یک کلام، محتوا ایجاد کنند و با دوستان و سایرین به اشتراک بگذارند.
هزاران شبکه‌ی اجتماعی مجازی فعال هستند که هرکدام برمبنای موضوعی خاص یا مجموعه‌ای از موضوعات راه‌اندازی شده‌اند. موضوعاتی از قبیل انگیزه‌های حرفه‌ای و شغلی، دوست‌یابی، علایق مشترک در حوزه‌های مختلف (سینما، ورزش، موسیقی)، زبان مشترک، ملیت مشترک، دین مشترک و غیره در فضای مجازی فعال هستند. تصویر زیر برخی از عناصری که حول آن‌ها شبکههای اجتماعی تشکیل شده است را نشان می‌دهد:
هرچند که سایت‌های شبکه‌ی اجتماعی در چند سال اخیر، در دنیای اینترنت جایگاه قابل توجهی پیدا کرده‌اند، ولی قدمت آن‌ها به بیش از یک دهه پیش برمی‌گردد. از سایت «شش درجه» به‌عنوان نخستین شبکه‌ی اجتماعی یاد کرده‌اند. این وب‌سایت در سال ۱۹۹۷ راه‌اندازی شد و به کاربرانش اجازه می‌داد پروفایل (صفحه‌‌ای شخصی شامل مشخصات و تصاویر فردی) بسازند و لیستی از دوستانشان ایجاد کنند. راه‌اندازی شبکه‌ی اجتماعی «رایز» در سال ۲۰۰۱ شروع دومین موج از شبکههای اجتماعی بود که فعالیت این نوع وب‌سایت‌ها را از تمرکز بر حوزه‌ی سرگرمی خارج کرد.
در ادامه‌ی همین موج بود که سایت لینکد‌این (LinkedIn) نیز راه‌اندازی شد. در این سال‌ها، شبکههای اجتماعی، وب‌سایت‌های حاشیه‌ای در دنیای مجازی محسوب می‌شدند و هنوز وب‌سایت‌های کلاسیک «وب۱»ی در اینترنت حرف اول را می‌زدند. اصطلاح «وب۱» اشاره به اینترنت در اواخر قرن گذشته دارد که کاربران نقشی کم‌رنگ در اینترنت داشتند و استفاده از اینترنت اغلب فرآیندی یکسویه، با قابلیت‌های محدود تعاملی و مشارکتی بود.
شبکه‌ی اجتماعی موبایل مکانی است که افراد با علائق مشترک به‌وسیله‌ی تلفن‌های همراه یا تبلتشان با دیگران رابطه دارند. مانند شبکههای اجتماعی مبتنی بر وب، شبکههای اجتماعی موبایل در اجتماعات مجازی قرار دارند. گرایش جدید وب‌سایت‌های شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک، ایجاد اپلیکیشن‌های موبایل برای دسترسی فوری و آنی کاربرانشان از طریق گوشی‌هایشان است. هر روزه بیشتر و بیشتر مرز میان وب و موبایل محو می‌شود. همان‌طور که اپلیکیشن‌های تلفن‌های همراه از سایت‌های شبکههای اجتماعی موجود برای ایجاد اجتماعات بومی استفاده می‌کنند، شبکههای اجتماعی نیز از خصوصیات و قابلیت‌های تلفن‌های همراه و در دسترس بودن آن‌ها بهره می‌گیرند. همان‌طور که وب موبایل از تکنولوژی‌های اختصاصی موبایل و شبکه‌ها به دسترسی کامل به اینترنت تکامل یافته است. تمایز به انواع زیر تغییر یافته است:
۱٫ شبکههای اجتماعی مبتنی بر وب برای دسترسی به موبایل از طریق مرورگرهای موبایل و نرم‌افزارهای کاربردی تلفن‌های هوشمند گسترش یافته است.
۲٫ شبکههای اجتماعی محلی موبایل با تمرکز بر استفاده از موبایل مانند اجتماعات موبایل، سرویس‌های مبتنی بر مکان و واقعیت افزوده نیازمند ابزارها و تکنولوژی‌های موبایل هستند. سرویس‌های مبتنی بر مکان، طبقه‌ای کلی از سرویس‌های سطح برنامه هستند که از اطلاعات مکان برای کنترل ویژگی‌ها استفاده می‌کنند. به این ترتیب، سرویس‌های مبتنی بر مکان، یک سرویس اطلاعاتی هستند و استفاده‌های زیادی در شبکههای اجتماعی امروزی به‌عنوان سرویس سرگرمی دارند که با تلفن‌های همراه و از طریق شبکههای موبایل قابل دسترسی‌اند و از اطلاعات موقعیت جغرافیایی تلفن‌های همراه استفاده می‌کنند. سرویس‌های مبتنی بر مکان، در زمینه‌های متعددی استفاده می‌شوند؛ مانند سلامت، جست‌وجوی اشیای داخلی، سرگرمی، کار و زندگی شخصی و…
سرویس‌های مبتنی بر مکان، شامل خدماتی برای شناسایی مکان، شخص یا چیزها هستند؛ مانند پیدا کردن نزدیک‌ترین دستگاه خودپرداز به کاربر یا مکان تقریبی دوستان. سرویس‌های مبتنی بر مکان شامل سرویس‌های ردیابی خودرو هستند. این سرویس‌ها شامل سیستم‌های اعلام وضعیت هوای شخصی‌سازی‌شده و بازی‌های مبتنی بر مکان هستند. این سرویس‌ها مثال همگرایی ارتباطات هستند. نگرانی‌های فراوانی درباره‌ی سرویس‌های مبتنی بر مکان وجود دارد. پژوهش اخیر دانشگاه ام‌ای‌تی نشان داد که چهار نقطه‌ی زمانی-مکانی، زمان‌ها و مکان‌های تقریبی، برای مشخص کردن مکان ۹۵ درصد از یک‌ونیم میلیون عضو در پایگاه اطلاعاتی کافی است.
واقعیت افزوده نیز یک نمای فیزیکی زنده، مستقیم یا غیرمستقیم (و معمولاً در تعامل با کاربر) است که عناصری را پیرامون دنیای واقعی افراد اضافه می‌کند. این عناصر براساس تولیدات کامپیوتری که از طریق دریافت و پردازش اطلاعات کاربر توسط سنسورهای ورودی مانند صدا، ویدئو، تصاویر گرافیکی یا داده‌های GPS است ایجاد می‌شود.
واقعیت رایانه‌ای مفهوم کلی واقعیت افزوده است. در واقعیت افزوده، معمولاً چیزی کم نمی‌شود، بلکه فقط اضافه می‌شود. همچنین واقعیت افزوده تا حدودی شبیه به واقعیت مجازی است که توسط یک شبیه‌ساز، دنیای واقعی را کاملاً شبیه‌سازی می‌کند. در واقع وجه تمایز بین واقعیت مجازی و واقعیت افزوده این است که در واقعیت مجازی کلیه‌ی عناصر درک‌شده توسط کاربر، ساخته‌شده توسط کامپیوتر هستند، اما در واقعیت افزوده، بخشی از اطلاعاتی را که کاربر درک می‌کند، در دنیای واقعی وجود دارند و بخشی توسط کامپیوتر ساخته شده‌اند.
به کاربران امکان ساخت پروفایل، ارسال و دریافت پیام به‌وسیله‌ی تلفن یا رایانه و بازدید از نسخه‌ی موبایل سایت را می‌دهد. مدل‌های مختلفی وجود دارد که توسط سایت‌های شبکههای مختلف اقتباس شده‌اند. بسیاری از این سایت‌ها، تمام ویژگی‌ها را در یک ویژگی منحصربه‌فرد دارند یا ویژگی خاصی که دیگر سایت‌ها آن را ندارند، اما عملکرد اصلی سایت دقیقاً شبیه دیگر سرویس‌هاست. تمام این سایت‌ها را براساس مدل‌های تجاری زیر می‌توان دسته‌بندی کرد:
۱٫ سرویس‌های دوست‌یابی: این سایت‌ها مشابه همتایان آنلاین خود هستند. کاربران یک پروفایل ایجاد می‌کنند و با پروفایل‌های دیگر به‌صورت آنلاین ربط داده می‌شوند.
۲٫ سایت‌های شبکه‌سازی: این سایت‌ها از شبکه‌سازی استفاده می‌کنند. بسیاری این سایت‌ها از پورتل‌های موبایل سایت‌های شبکه‌ی اجتماعی موفق مانند فیسبوک استفاده می‌کنند. آن‌ها تعداد زیادی از عملکردها شامل پست‌های چندرسانه‌ای، اشتراک‌گذاری پیام‌های فوری و… را عرضه می‌کنند. بسیاری از این سایت‌ها، تماس‌های بین‌المللی ارزان و امکانات پیام کوتاه را عرضه می‌کنند. توییتر یکی از نمونه‌های معروف شبکههای اجتماعی یا میکروبلاگینگ است که با توجه به قواعد تولید محتوا در تلفن‌های همراه بسیار کاربرد دارد. از توییتر به‌عنوان دومین شبکه‌ی اجتماعی شناخته‌شده و پرطرفدار در جهان نام برده می‌شود. توییتر که نوعی سرویس شبکه‌ی اجتماعی و میکروبلاگینگ آنلاین است، به کاربرانش امکان می‌دهد پست‌هایی متن‌محور تا ۱۴۰ کاراکتر را معروف به «توییت» بفرستند و بخوانند. توییتر امکان تگ کردن (برچسب زدن) افراد در عکس‌های کاربران را فراهم کرده است. توییتر همچنین این امکان را به کاربر داده که در یک توییت، چهار عکس منتشر کند.
توییتر اگرچه پیشگام عرصه‌ی میکروبلاگینگ است، ولی در این زمینه تنها نیست و در حال حاضر، حداقل صدها پایگاه مشابه آن مشغول به فعالیت هستند. سرویس‌های میکروبلاگینگی مثل جایکو (Jaiku)، پلرک (plurk) و اسپوینک (Spoink) با وجود امکانات بیشتری که ارائه می‌کنند، هنوز پشت سر توییتر قرار دارند. استقبال از میکروبلاگ‌ها به حدی بالا بوده که پایگاه‌های شبکه‌ی اجتماعی از قبیل مای‌اسپیس و فیسبوک هم بخشی را مشابه سرویس میکروبلاگ به مجموعه‌ی خدماتشان اضافه کرده‌اند.
برخی از قابلیت‌های توییتر عبارت‌اند از:
۱٫ ایجاد و برجسته‌سازی موضوعاتی که ممکن است چندان مورد توجه افکار عمومی نباشد.
۲٫ کوتاه بودن پیام‌ها و امکان دریافت سریع و ساده بر روی گوشی‌های تلفن.
۳٫ امکان ارسال و تکثیر انبوه پیام با اهداف مختلف.
۴٫ امکان ارتباط همیشگی کاربران با همدیگر.
کاربردهای توییتر بسیار گسترده و متنوع است. برخی کاربران از آن برای انعکاس رویدادهای زندگی روزمره‌شان استفاده می‌کنند، برخی دیگر برای به اشتراک گذاشتن افکار و عقایدشان یا برقراری گفت‌وگو از آن استفاده می‌کنند. همچنین رسانه‌های مانند سی‌ان‌ان از توییتر برای انتشار اخبار فوری استفاده می‌کنند. توییتر کاربرد تبلیغاتی هم دارد. به‌عنوان مثال، باراک اوباما در تبلیغاتش برای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، از این رسانه‌ی اجتماعی استفاده کرد. در مجموع شاید بتوان گفت اکنون توییتر به محلی تبدیل شده است که مردم در آن به یکی از موارد زیر می‌پردازند:
- محلی برای شرکت‌ها، وبلاگ‌نویسان و… برای اینکه لینک‌هایشان را به اشتراک بگذارند.
- محلی برای افراد مشهور و معروف برای اینکه کارها و اتفاقات روزانه‌شان را با بقیه در میان بگذارند.
- محلی برای افراد برتر و معروف برای اینکه به سوابق و موفقیت‌هایشان افتخار کنند و بگویند که از بقیه‌ی رقبا جلوتر هستند.
شمار رهبران حاضر در توییتر هم‌اکنون به ۱۳۳ نفر رسیده است و حضور این تعداد از سران کشورها از ۱۶۷ کشور در توییتر نشان‌دهنده‌ی رونق بی‌سابقه‌ی دیپلماسی دیجیتال و قرار گرفتن آن در دستور کار بسیاری از دولت‌های جهان است.
شرکت پژوهشی مبتنی بر بازار سن آنتونیو، پیرآنالیتیکس، دوهزار توییت را در اوت ۲۰۰۹ در دوره‌ای دوهفته‌ای از ۱۱ صبح تا ۵ بعدازظهر مورد تجزیه و تحلیل قرار داد؛ «توییت‌های آمریکایی و به زبان انگلیسی». این توییت‌ها در ۶ دسته تقسیم‌بندی شده بودند: سخنان بیهوده ۴۰ درصد، گفت‌وگو ۳۸ درصد، باارزش ۹ درصد، خودارتقایی ۶ درصد، هرزنامه ۴ درصد، اخبار ۴ درصد. دانا بوید پژوهشگر شبکههای اجتماعی در واکنش به بررسی‌های انجام‌شده توسط پیرآنالیتیکس، چنین استدلال کرد: بهتر است پژوهشگران پیر از واژگان «توجه اجتماعی» و یا «آگاهی محیطی» به جای «سخنان بیهوده» استفاده کنند. او این واژگان را چنین توضیح داد: افرادی که دوست دارند از عقاید و احساسات اطرافیان خود، حتی در زمانی که امکان با هم بودنشان فراهم نیست، اطلاع پیدا کنند.
۳٫ اطلاع مکان: این نوع بر برچسب‌زنی مکان برای ارائه‌ی اطلاعات محیطی درباره‌ی کاربر و محتوا مبتنی است. این شبکه‌ها به کاربران اجازه می‌دهد مکان‌های خاصی را با اطلاعات برچسب‌زنی کنند. این نرمافزارها شبیه رادر هستند. آن‌ها از مزایای علاقه‌ی رو به رشد مردم به سرویس‌های مبتنی بر مکان با نگه داشتن رد تمام تماس‌ها بهره می‌گیرند. این مسئله به شخص این امکان را می‌دهد بداند چه کسانی نزدیک او هستند.
۴٫ اشتراک رسانه‌ای: این نوع را می‌توان نوع پیشرفته‌ی مقوله‌ی ارسال متن گروهی دانست. به جای پیام‌های متنی، فایل‌های صوتی و تصویری میان گروه انتقال داده می‌شود.
۵٫ بازی اجتماعی: این نوع براساس ارتباط مردم به‌وسیله‌ی بازی‌های چندکاربره و یا بازی‌های تک‌کاربره‌ی رقابتی است.
برهان